Nông dân miền biên viễn Thanh Hóa thoát nghèo nhờ nuôi cánh kiến đỏ

Nhiều năm qua, những quả đồi ở vùng biên giới huyện Mường Lát, tỉnh Thanh Hóa, đã được người dân chuyển đổi từ cây trồng sắn, ngô, xoan sang trồng cây đậu thiều để nuôi cánh kiến đỏ lấy nhựa.

Nghề nuôi cánh kiến đỏ xuất hiện ở huyện Mường Lát (Thanh Hóa) từ những năm 90 của thế kỷ trước. Thời điểm đó, nuôi cánh kiến đỏ còn khá xa lạ với người dân vùng núi nhiều nơi tại Thanh Hóa, bởi phụ thuộc vào thời tiết, thổ nhưỡng từng nơi. Liên hiệp các hội khoa học - kỹ thuật tỉnh Thanh Hóa đã thực hiện dự án nhằm nhân rộng diện tích trồng, và số hộ nuôi cánh kiến đỏ. Cho đến nay, trên địa bàn huyện Mường Lát có hơn 50 hộ nuôi cánh kiến đỏ, tập trung ở thị trấn Mường Lát và các xã Tam Chung, Trung Lý, Pù Nhi, Quang Chiểu…

Nhựa cánh kiến đỏ được dùng trong nhiều lĩnh vực công nghiệp thực phẩm, dược phẩm, đánh bóng, đặc biệt là chất phụ gia trong sản xuất bao bì tự hủy thân thiện với môi trường.

Cánh kiến đỏ là loại côn trùng rất nhỏ, sống ký sinh vào nhiều loại cây chủ gồm các loại cây đậu thiều, cỏ khiết, cây sung… Tại huyện Mường Lát, người dân chủ yếu trồng cây đậu thiều để nuôi cánh kiến đỏ.

Cây đậu thiều cao từ 2-3 m, thân và cành nhỏ, hoa màu vàng… Khi cây lớn đến ngang người thì người dân bắt đầu nhân thả cánh kiến đỏ lên các cành hoặc thân cây. Sau đó, cánh kiến đỏ tự sinh sôi, lan rộng và bám khắp các cành cây thành những mảng màu trắng.

Mùa thả cánh kiến đỏ vào tháng 4 hàng năm, đến tháng 10 thì thu hoạch. Cứ như thế, mỗi năm người dân nuôi cánh kiến đỏ thu hoạch 2 vụ.

Bà Hà Thị Thặn (59 tuổi, người dân tộc Thái ở bản Lát, xã Tam Chung, huyện Mường Lát), cho biết gia đình bà nhiều năm qua đã dành cả quả đồi cạnh nhà, rộng gần 1 ha để trồng cây đậu thiều nuôi cánh kiến đỏ. “Nuôi cánh kiến đỏ thu nhập hơn cả ngô, sắn, giá bán lại ổn định, nên kinh tế nhà cũng bớt khó khăn. Trước đây nhà tôi trồng sắn, rồi trồng ngô. Sau nghe nuôi cánh kiến đỏ được, nên trồng đậu thiều rồi gia đình mua giống về thả. Nuôi cánh kiến đỏ không khó đâu, chỉ trồng cây đậu cho nó lớn rồi thả cánh kiến đỏ vào thôi”, bà Thặn nói.

Nhiều năm qua, do cánh kiến đỏ phát triển tốt, giá cả và thị trường xuất bán ổn định, nên nhiều hộ gia đình ở huyện Mường Lát đang mở rộng diện tích nuôi, chuyển đổi diện tích trồng các loại cây trồng có năng suất thấp, hoặc kém hiệu quả sang trồng cây chủ để nuôi cánh kiến đỏ. Theo tính toán của người dân, trung bình 1 sào (500 m2) đất rừng nuôi cánh kiến đỏ mỗi năm trừ chi phí cũng lãi từ 10 - 13 triệu đồng. Trong khi cánh kiến đỏ không phải chăm sóc nhiều.

Ông Lương Thanh Bình (khu 3, thị trấn Mường Lát), là người được doanh nghiệp ủy quyền thu mua và hướng dẫn kỹ thuật nuôi cánh kiến đỏ cho người dân. Ông Bình cho biết, giữa doanh nghiệp thu mua và người nuôi cánh kiến đỏ ký hợp đồng hàng năm để bao tiêu sản phẩm, nên việc tiêu thụ rất ổn định.

Theo ông Bình, toàn huyện Mường Lát hiện có 55 hộ nuôi cánh kiến đỏ, dù số hộ không tăng so với trước, nhưng người dân đang dần mở rộng diện tích nuôi. Nhiều quả đồi, khu vườn người dân ở Mường Lát đã chuyển sang nuôi cánh kiến đỏ. Nghề nuôi cánh kiến đỏ vẫn còn xa lạ với người dân nhiều nơi, nhưng ở huyện biên giới Mường Lát nhiều hộ dân đã thoát nghèo, và góp phần vào giữ gìn môi trường rừng bền vững.

Hoàng Đông