Thách thức đối với quản lý bán hàng đa cấp trên môi trường mạng

Trước diễn biến phức tạp của các loại hình kinh doanh trên môi trường mạng, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng, Bộ Công Thương đang phát đi nhiều khuyến cáo với nội dung: Trong bối cảnh hoạt động thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ, hoạt động kinh doanh đa cấp không có giấy phép kinh doanh và kinh doanh dịch vụ sử dụng mô hình trả thưởng đa cấp, như: đầu tư tài chính, tiền ảo, dịch vụ giáo dục - đào tạo... có xu hướng phát triển nhanh chóng, len lỏi và thu hút người dân ở mọi lứa tuổi tham gia.

Tại Thanh Hóa, từ năm 2017 đến nay, hoạt động kinh doanh đa cấp truyền thống trên địa bàn tỉnh đã đi vào khuôn khổ. Toàn tỉnh chỉ còn 14 doanh nghiệp đã được Sở Công Thương xác nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp tại địa phương. Tuy nhiên, cùng chung bối cảnh với các địa phương trên cả nước, hoạt động kinh doanh đa cấp trên địa bàn tỉnh hiện nay đang tiềm ẩn nguy cơ cao khi các chủ thể kinh doanh đa cấp bất chính ngày càng dùng nhiều thủ đoạn tinh vi nhằm né tránh cơ quan quản lý. Những hình thức kinh doanh này đã và đang gây ra nhiều hệ lụy hơn, với những con số đầu tư “khủng” và khó kiểm soát do được phát triển trên nền tảng internet.

Sau khi tỉnh Thanh Hóa ban hành kế hoạch quản lý hoạt động kinh doanh đa cấp vào năm 2021, các hoạt động tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về nhận diện các hình thức kinh doanh đa cấp hợp pháp và bất hợp pháp đã được các đơn vị có chức năng chú trọng. Tuy nhiên, trong bối cảnh dịch COVID-19 diễn biến phức tạp, người dân chuyển sang các hình thức làm việc, giao dịch online cũng là điều kiện thuận lợi để các đối tượng “mồi chài”, lôi kéo người dân tham gia. Trong năm 2021, Công an tỉnh Thanh Hóa đã thực hiện nhiều chuyên án triệt phá các đường dây, trang mạng ảo khiến người dân thiệt hại số tiền lên tới nhiều tỷ đồng. Tuy nhiên, theo các cơ quan chức năng, công tác quản lý hoạt động bán hàng đa cấp trong giai đoạn tới vẫn còn nhiều thách thức.

Theo đánh giá của Phòng Quản lý thương mại, Sở Công Thương, một trong những khó khăn nhãn tiền là sự phát triển của kinh tế số nói chung và cách mạng công nghiệp 4.0 nói riêng đang tạo ra nhiều hình thức kinh doanh mới, khiến các cơ quan quản lý khó khăn trong kiểm soát. Trong khi đó, hành lang pháp lý, văn bản pháp luật thường chưa được điều chỉnh kịp thời.

Bên cạnh đó, chế tài xử lý đối với các cá nhân, tổ chức kinh doanh theo phương thức đa cấp không phép chưa đủ mạnh nên vẫn còn tình trạng các tổ chức, cá nhân tìm cách lách luật và bất chấp quy định pháp luật để kiếm lời bất chính. Công tác thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm ở các địa phương được triển khai đồng bộ, nhưng vẫn còn ít, chưa bao quát toàn bộ các địa bàn của từng địa phương. Việc theo dõi, thu thập thông tin, tài liệu để xử lý các đối tượng này cũng gặp nhiều khó khăn.

Trong bối cảnh đó, đội ngũ cán bộ quản lý về lĩnh vực kinh doanh đa cấp vẫn còn thiếu và yếu. Theo Bộ Công Thương, về nguồn nhân lực thực hiện quản lý hoạt động bán hàng đa cấp thường được giao kiêm nhiệm cho một cán bộ, khi cán bộ này được thuyên chuyển công tác sang đơn vị khác thì người thay thế thường phải tiếp cận lại từ đầu. Điều này gây ra nhiều khó khăn trong công tác quản lý Nhà nước một cách hệ thống bài bản. Việc ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý hoạt động bán hàng đa cấp dù đã và đang từng bước được cải thiện, nhưng vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đề ra.

Nhằm nâng cao công tác quản lý bán hàng đa cấp trong thời gian tới, Bộ Công Thương đề xuất các địa phương cần tiếp tục triển khai một số nhiệm vụ, giải pháp trọng tâm tại Đề án “Nâng cao hiệu quả công tác quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp trong giai đoạn năm 2021-2025” của Bộ trưởng Bộ Công Thương. Về phía người dân, cần cẩn trọng tìm hiểu, nghiên cứu kỹ về các mô hình kinh doanh mới, đặc biệt là các mô hình kêu gọi, huy động tài chính trên môi trường internet đang được quảng cáo rầm rộ hiện nay.

Tùng Lâm