Quan tâm phòng, chống suy dinh dưỡng trẻ em

Thời gian qua, ngành y tế đã đẩy mạnh công tác chăm sóc sức khỏe trẻ em. Trong đó, công tác phòng, chống suy dinh dưỡng (SDD) trẻ em được quan tâm, triển khai đồng bộ và đạt được kết quả tích cực.

Y, bác sĩ Trạm Y tế Hà Tân (Hà Trung) cho trẻ uống vitaminA.

SDD là tình trạng cơ thể trẻ không được cung cấp đầy đủ chất dinh dưỡng, làm ảnh hưởng đến sự phát triển cả về thể chất lẫn trí tuệ của trẻ; đồng thời khiến trẻ dễ mắc bệnh do khả năng miễn dịch kém. Nguy hiểm hơn, SDD có thể gây tử vong ở trẻ em. SDD thường gặp trong giai đoạn dưới 36 tháng tuổi, đặc biệt là dưới 24 tháng tuổi – giai đoạn “cửa sổ cơ hội”. Nếu kịp thời can thiệp nhằm cải thiện tình trạng SDD ngay trong giai đoạn này, thì sẽ có hiệu quả rất cao. Ngược lại, khi qua giai đoạn vàng này, tỷ lệ cải thiện tình trạng SDD đạt kết quả rất thấp. Nguyên nhân dẫn đến tình trạng SDD cao là do các bà mẹ chưa thực hành đúng và đủ những khuyến cáo của WHO, như: chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ mang thai, cho trẻ bú sớm trong giờ đầu, bú hoàn toàn trong 6 tháng đầu, cho ăn dặm hợp lý và phối hợp cho bú đến trên 24 tháng.

Để cải thiện tình trạng SDD trẻ em, ngành y tế đã triển khai đồng bộ nhiều biện pháp, thực hiện các dự án, chương trình phòng, chống SDD trẻ em, cải thiện tình trạng dinh dưỡng trẻ em. Cụ thể, Chương trình Mục tiêu quốc gia về phòng chống SDD trẻ em; Dự án A&T về dinh dưỡng ở các huyện Cẩm Thủy, Hậu Lộc, thị xã Nghi Sơn, Thiệu Hóa; Dự án sổ theo dõi sức khỏe bà mẹ trẻ em; Dự án Aris aid, can thiệp của Tổ chức Tầm nhìn thế giới. Dự án do Tổ chức Vitamin Angle – Hoa Kỳ tài trợ được thực hiện tại các huyện Ngọc Lặc, Thường Xuân, Lang Chánh, Quan Sơn, Quan Hóa, Bá Thước, Mường Lát. Các can thiệp cải thiện cả về kiến thức, kỹ năng chăm sóc dinh dưỡng cho bà mẹ, trẻ em, nâng cao năng lực cán bộ y tế, cải thiện kinh tế, an ninh lương thực hộ gia đình, can thiệp cải thiện, phục hồi SDD trẻ em. Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh phối hợp với Viện Dinh dưỡng triển khai hoạt động bổ sung vi chất dinh dưỡng cho phụ nữ mang thai tại các huyện nghèo nhằm cải thiện tình trạng dinh dưỡng của bà mẹ và trẻ em tại các vùng khó khăn.

Đặc biệt, để cải thiện tình trạng SDD trẻ nhỏ ở khu vực miền núi, ngành y tế đã triển khai các hoạt động cải thiện dinh dưỡng bền vững cho trẻ em thông qua chương trình y tế giai đoạn 2018-2022, do Tổ chức Tầm nhìn thế giới tại Việt Nam đã ký thỏa thuận với UBND tỉnh. Chương trình được thực hiện tại 6 huyện miền núi: Bá Thước, Quan Sơn, Lang Chánh, Thường Xuân, Như Thanh, Như Xuân. Với các mô hình giáo dục và phục hồi dinh dưỡng; tư vấn thăm hộ đúng thời điểm, đúng đối tượng; vệ sinh tổng thể do cộng đồng làm chủ; xử lý và trữ nước an toàn tại hộ gia đình; xây dựng mạng lưới các câu lạc bộ dinh dưỡng ở thôn. Thông qua các dự án, chương trình có hàng nghìn bà mẹ nuôi con nhỏ, phụ nữ mang thai được tư vấn, thực hành dinh dưỡng, tham gia tập huấn, cấp cây con giống xây dựng mô hình dinh dưỡng hộ gia đình.

Đồng thời, ngành y tế đã quan tâm, tổ chức đào tạo kiến thức chuyên môn và kỹ năng tư vấn cho đội ngũ cán bộ làm công tác phòng, chống SDD. Trong đó, y tế cơ sở giữ vai trò định hướng ban đầu về dinh dưỡng cho trẻ em dưới 5 tuổi và phát hiện sớm trẻ em SDD nặng tại cộng đồng. Chỉ đạo các cơ sở y tế thực hiện đúng các hoạt động chăm sóc thiết yếu cho bà mẹ và trẻ sơ sinh trong và ngay sau đẻ: lau khô ủ ấm cho trẻ tiếp xúc trực tiếp da kề da, cắt dây rốn muộn, hỗ trợ trẻ bú mẹ sớm và hoàn toàn.

Công tác tuyên truyền, giáo dục dinh dưỡng được quan tâm bằng nhiều hoạt động cụ thể như, tư vấn trực tiếp, thăm hộ gia đình; thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, cao điểm vào các dịp “Tháng hành động vì trẻ em”, “Ngày vi chất”, “Tuần lễ thế giới nuôi con bằng sữa mẹ”...; tổ chức các buổi truyền thông “1.000 ngày vàng của bé” thu hút hàng chục nghìn lượt người tham dự.

Công tác theo dõi sức khỏe tăng trưởng của trẻ được thực hiện thường xuyên tại các xã, phường, thị trấn. Thực hiện Chiến dịch bổ sung vi chất dinh dưỡng trên phạm vi toàn tỉnh 2 lần/năm. Do đó, đa số trẻ SDD được phát hiện, can thiệp kịp thời. Đặc biệt, đội ngũ y tế cơ sở thường xuyên tuyên truyền để các bà mẹ có con dưới 36 tháng tuổi đi uống vitamin A, tiêm phòng đầy đủ, đúng lịch, theo dõi cân nặng, chiều cao của con thường xuyên. Ngoài ra, Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh đã tổ chức khám, tư vấn dinh dưỡng, chăm sóc, thực hành dinh dưỡng cho trẻ ngay tại trung tâm.

Nhờ thực hiện tốt công tác phòng, chống SDD trẻ em nên sức khỏe và thể chất của trẻ nhỏ được nâng cao. Đến nay, tỷ lệ trẻ từ 6 - 60 tháng được uống vitamin A đạt 98,6%; số bà mẹ sau sinh trong vòng 1 tháng được uống vitamin A đạt 97,8%. Tỷ lệ SDD trẻ em giảm đều theo từng năm. Năm 2021, tỷ lệ trẻ em dưới 5 tuổi SDD thể cân nặng giảm còn 9,61% (giảm 6,79% so với năm 2018), SDD thể chiều cao giảm còn 15,04% (giảm 11,36% so với năm 2018).

Tuy nhiên, sau khi các dự án, chương trình kết thúc, nhiều hoạt động cải thiện SDD trẻ em tại các địa phương trở nên cầm chừng, do nguồn kinh phí hạn hẹp. Công tác phòng, chống SDD trẻ em chưa được duy trì thường xuyên, liên tục. Tình trạng SDD tại một số khu vực miền núi vẫn còn cao. Để tiếp tục cải thiện tình trạng SDD trẻ em, đặc biệt ở khu vực miền núi, ngành y tế cần duy trì thực hiện các dự án, chương trình. Can thiệp dinh dưỡng sớm cho thai phụ như, giúp thai phụ trang bị kiến thức làm mẹ, bổ sung viên sắt, canxi, các dưỡng chất cần thiết trong thời kỳ mang thai. Tăng cường hoạt động truyền thông giáo dục dinh dưỡng tại cộng đồng cho trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt ở các xã vùng sâu, khó khăn. Tiếp tục củng cố, từng bước nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ dinh dưỡng ở các xã, phường, thị trấn.

Bài và ảnh: Thùy Linh