Lệ làng phải dưới phép nước

Từ đầu tháng Chạp đến giờ rất nhiều người ở quê gọi điện thoại cho tôi cùng với một nội dung: Bố trí công việc để cả nhà về quê chạp họ cho đông vui.

Cuối năm là dịp để đoàn viên, không chỉ người trong họ ngồi với nhau nâng chén rượu nói chuyện tổ tông, mà còn có cả những người bạn cũ, người thân quen ở quê liên lạc mời về uống với nhau chén rượu, ôn lại vài câu chuyện cũ ở làng. Đó là lệ rồi, một nét đẹp văn hóa ở nhiều làng quê, trong đó có quê tôi.

Là người sinh ra từ làng, uống nước giếng làng để lớn lên, đó là niềm tự hào, nhưng ngặt nỗi thời điểm này chuyện tụ tập đông người là việc được khuyến cáo không nên làm. Dù biết là vậy, nhưng nếu ứng xử không khéo dễ bị chê trách là lên mặt với dân làng, chê tổ chê tông, đất cũ, người cũ.

Sau những lý do mà tôi đưa ra tưởng sẽ được thông cảm, nhưng cuối cùng vẫn không được nhiều người trong họ chấp nhận. Bác trưởng họ kiên quyết nói với tôi rằng có thể vắng mặt lúc nào, chứ chạp họ cuối năm thì không thể. Đó là dịp rất thiêng liêng, ăn uống là chuyện nhỏ, quan trọng là tình nghĩa, năm nào chả thế.

Con cháu đi xa mong hướng về tiên tổ, về quê nhà lắm chứ, tôi hiểu điều đó, nhưng đâu có nhất thiết cứ phải ngồi với nhau mới là có tâm, mới là quý nhau. Tôi thưa rằng sẽ về thăm người trong họ, thắp hương ở nhà thờ tổ, nhưng nhiều người không bằng lòng. Bác trưởng họ gần đây nhất bảo rằng họ đã thống nhất sẽ mổ một con lợn sạch do một người trong họ nuôi bằng rau cám, cháu mà không về là mất phần may đấy. Tôi chả còn phải biết nói làm sao cả, bởi tôi đã viện đủ lý do rồi.

Khi vẫn còn băn khoăn với câu chuyện ăn uống với người trong họ, thì lại đến bạn học cũ. Nhóm bạn chuyển cho tôi xem kịch bản gặp mặt tân xuân với nhiều nghi thức, tất nhiên không thể thiếu chuyện ăn uống, hát hò...

Ở làng quê khi gặp nhau thường sinh ra chuyện ăn uống, thậm chí rất ồn ào. Bác trưởng họ nói thẳng với tôi rằng các họ khác trong làng đều chuẩn bị để ăn uống cả, họ có sợ dịch bệnh đâu. Họ làm sao ta làm như thế, không thể kém được, dễ bị khinh. Ở làng có rất nhiều chuyện mà người đi xa không hiểu hết được.

Cả nước đang rầm rập chống dịch, chính quyền các cấp đã có những quy định rất cụ thể về giãn cách xã hội, nhưng bác trưởng họ của tôi vì những lý do cổ hủ, lại đang làm việc khiến tôi thấy lo lắng.

Tôi nghĩ mình không những không tham gia mà còn phải có trách nhiệm thuyết phục bằng được để những người trong họ hiểu ra lý lẽ ấy. Dù có mất lòng, có bị chê trách là con cháu đi “dạy khôn” các cụ, thì tôi cũng nhất quyết phải làm. Lệ làng có tốt đẹp đến mấy thì cũng phải đặt dưới phép nước, không tụ tập ăn uống lúc này còn nhiều lúc khác cơ mà.

An Nhiên