Tưới tiên tiến, tiết kiệm nước trong sản xuất -hướng phát triển nông nghiệp bền vững

Thực hiện kế hoạch hành động phát triển tưới tiên tiến, tiết kiệm nước (TT, TKN) của Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, những năm qua, tỉnh Thanh Hóa đã thực hiện nhiều mô hình áp dụng công nghệ tưới TT, TKN trên diện tích cây trồng cạn, bước đầu mang lại hiệu quả cao so với phương thức tưới truyền thống. Đồng thời, mang lại tư duy sản xuất mới hiện đại, thân thiện với môi trường.

Lắp đặt hệ thống tưới phun sương đã mang lại hiệu quả kinh tế cao trong sản xuất cây ăn quả tại xã Xuân Hòa (Như Xuân).

Cho đến tận bây giờ, khi hơn 2.500m2 đất sản xuất được thuê, thầu lại của các hộ lân cận đã phát triển ổn định, trở thành vườn sản xuất dưa Kim Hoàng hậu mang lại doanh thu hơn 600 triệu đồng/năm, nhưng vợ chồng anh Trần Văn Thanh, thôn Tân Lập, xã Xuân Dương (Thường Xuân) vẫn không thể ngờ, diện tích đất đồi khô, cằn trước đây chỉ trồng keo, mía, sắn lại phù hợp với loại cây trồng mới, khó tính này. Anh Thanh chia sẻ: Dù gần hồ cung cấp nước của xã, song diện tích sản xuất của gia đình nằm ở trên đồi, cao hơn khá nhiều so với nguồn nước nên việc cung cấp nước cho cây không hề đơn giản. Do đó, từ năm 2019, gia đình đã lắp đường ống dẫn nước lên đỉnh đồi và đầu tư lắp đặt hệ thống tưới nhỏ giọt để phát triển sản xuất. Hệ thống tưới nhỏ giọt gồm 2 bể lớn, được xây dựng trên điểm cao nhất của khu vườn, toàn bộ nước chứa dự trữ vào bể trước khi đi qua các ống dẫn được điều chỉnh bằng van áp suất để nhỏ giọt chính xác tại từng gốc cây. Trao đổi với chúng tôi, anh Thanh cho biết: Áp dụng công nghệ tưới TT, TKN thể hiện hiệu quả rõ rệt, chi phí giảm, lượng nước được tính toán, cung cấp cho cây vừa đủ, đúng thời điểm nên cây phát triển rất tốt. Ngoài việc tiết kiệm chi phí, nguồn nước thì việc bón phân cho cây cũng được thực hiện ngay khi thực hiện tưới nhỏ giọt nên vào đợt bón phân, chỉ cần 1 lao động/ngày, tiết kiệm được 50% công lao động và lượng nước tưới cho cây chỉ bằng 1/3 so với tưới thông thường. Nhờ đó, lợi nhuận trong sản xuất được tăng lên”.

Với địa hình đa dạng, huyện Thường Xuân có khoảng 8.900 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó 70% là diện tích đất đồi, núi. Ông Trịnh Văn Trường, Phó trưởng Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Thường Xuân, cho biết: Với diện tích đất lâm nghiệp địa hình dốc trên 25 độ, người dân chủ yếu trồng luồng, keo, chưa áp dụng công nghệ tưới TT, TKN. Nhưng ở diện tích đất đồi có độ dốc từ 15 độ đến dưới 25 độ và vùng đất bằng phẳng, người dân trên địa bàn huyện đã áp dụng hiệu quả các công nghệ tưới TT, TKN. Trên địa bàn huyện đã có nhiều mô hình được Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, các ban, ngành của tỉnh đánh giá cao, như: Mô hình tưới nhỏ giọt cho 8 ha cây ăn quả của Công ty TNHH Cảnh quan Hoàng Gia tại xã Ngọc Phụng; mô hình tưới nhỏ giọt cho dưa Kim Hoàng hậu trồng trong nhà lưới tại các xã Thọ Thanh, Xuân Dương, Luận Thành; mô hình tưới mía mặt ruộng tại xã Thọ Thanh... Nhờ áp dụng công nghệ tưới TT, TKN năng suất cây trồng tăng, giảm chi phí công lao động để tưới và chăm sóc. Nhờ đó, thu nhập của người dân, doanh nghiệp tăng 10% - 50% so với không áp dụng công nghệ...

Diện tích sản xuất dưa Kim Hoàng hậu của hộ gia đình anh Trần Văn Thanh, thôn Tân Lập, xã Xuân Dương (Thường Xuân) đạt doanh thu cao nhờ áp dụng tưới tiên tiến, tiết kiệm nước.

Tỉnh Thanh Hóa có 799.319 ha đất thuộc vùng trung du, miền núi, đa phần diện tích này đều khó khăn về nguồn nước tưới. Do đó, thực hiện kế hoạch hành động phát triển tưới TT, TKN cho cây trồng cạn, giai đoạn 2015-2020 và định hướng 2021-2025, tỉnh Thanh Hóa đã thực hiện nhiều chính sách thúc đẩy áp dụng tưới TT, TKN, như: hỗ trợ 200 triệu đồng/km để kiên cố hóa hệ thống kênh mương nội đồng ở khu vực miền núi; hỗ trợ xây dựng hệ thống tưới mía mặt ruộng 15 triệu đồng/ha; hỗ trợ kinh phí 1 lần đầu tư xây dựng nhà lưới phục vụ sản xuất rau an toàn 50.000 đồng/m2. Đồng thời, điều chỉnh cơ cấu đầu tư công để triển khai xây dựng các công trình hạ tầng thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp... Nhờ đó, tính đến tháng 2-2022, diện tích cây trồng cạn được áp dụng công nghệ tưới TT, TKN toàn tỉnh đạt hơn 2.600 ha. Trong đó, có 63,82% là các mô hình áp dụng công nghệ tưới nhỏ giọt, còn lại là công nghệ, thiết bị tưới có xuất xứ Israel và sản xuất trong nước thông qua cải tiến, tích hợp công nghệ của nước ngoài.

Theo đánh giá của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, việc áp dụng tưới TT, TKN vào sản xuất nông nghiệp tăng năng suất cây trồng cạn trung bình từ 10% - 30% tùy theo từng loại cây trồng, giảm chi phí công lao động để tưới và chăm sóc từ 20% - 50%. Công nghệ này cũng tiết kiệm từ 20% - 40% lượng nước so với phương thức tưới truyền thống, hạn chế nguy cơ gây ô nhiễm nhờ giảm từ 5% - 30% lượng phân bón trong quá trình canh tác. Thu nhập của người dân, doanh nghiệp tăng 10% - 50% so với không áp dụng công nghệ...

Bên cạnh đó, dưới tác động bất thường của thời tiết như hạn hán, nắng nóng kéo dài, rét đậm, rét hại... việc áp dụng các biện pháp tưới TT, TKN ít bị ảnh hưởng đến năng suất cũng như chất lượng sản phẩm. Nhất là khi người sản xuất thực hiện tưới TT, TKN kết hợp với biện pháp nhà màng, nhà lưới. Về mặt môi trường, áp dụng công nghệ tưới TT, TKN sẽ giảm ô nhiễm nhờ sử dụng hợp lý và tiết kiệm phân bón trong quá trình canh tác, hạn chế cạn kiệt nguồn tài nguyên nước ngầm do khai thác quá mức cho phép,... góp phần phát triển nông nghiệp theo hướng bền vững.

Bài và ảnh: Lê Hòa