Thực hiện đồng bộ các giải pháp đẩy nhanh tiến độ giải ngân vốn đầu tư công

Sáng 26-9, Chính phủ tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc về thúc đẩy phân bổ và giải ngân kế hoạch đầu tư công năm 2019. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì hội nghị. Tại điểm cầu Thanh Hóa, đồng chí Nguyễn Đình Xứng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh và đại diện các sở, ngành tham dự hội nghị.

Đồng chí Nguyễn Đình Xứng, Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh và đại diện các sở, ngành tham dự hội nghị tại điểm cầu Thanh Hóa.

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, tổng số vốn đầu tư từ nguồn ngân sách Nhà nước kế hoạch năm 2019 đã được Quốc hội quyết định tại Nghị quyết số 70/2018/QH14 là 429.300 tỷ đồng. Căn cứ các Nghị quyết của Quốc hội, trước ngày 31- 12-2018, trên cơ sở kế hoạch của các bộ, ngành và địa phương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã trình Thủ tướng Chính phủ giao kế hoạch đầu tư vốn Ngân sách Nhà nước năm 2019 cho các bộ, ngành, địa phương với tổng số vốn hơn 367.000 tỷ đồng, đạt 85,5% dự toán được Quốc hội quyết định. Theo báo cáo của Bộ Tài chính, giải ngân vốn đầu tư công 9 tháng đầu năm đạt 192.000 tỷ đồng, bằng 45,17% so với kế hoạch Quốc hội giao và 49,14% kế hoạch Thủ tướng Chính phủ giao. Theo đánh giá, tỷ lệ giải ngân 9 tháng đầu năm 2019 thấp hơn cùng kỳ năm 2018, trong đó, tại nhiều bộ, ngành trung ương, tỷ lệ giải ngân vốn dưới mức bình quân chung. Có 7 bộ, ngành trung ương và 14 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt trên 70%, trong đó có 4 bộ, ngành và 4 địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt hơn 80%; 31 bộ, cơ quan Trung ương và địa phương có tỷ lệ giải ngân đạt dưới 50%; 17 bộ, cơ quan trung ương và 1 địa phương có tỷ lệ giải ngân dưới 30%.

Theo báo cáo và giải trình của các bộ, ngành, cơ quan Trung ương và các địa phương, thực trạng giải ngân kế hoạch vốn đầu tư công 9 tháng năm 2019 cơ bản tương tự như các năm trước, tỉ lệ giải ngân những tháng đầu năm thấp, xu hướng tăng mạnh trong những tháng cuối năm. Bên cạnh nguyên nhân do tâm lý “ngại” giải ngân nhiều lần, “ngại” làm thủ tục thanh quyết toán vốn nhiều lần của cả chủ đầu tư, ban quản lý dự án và cả nhà thầu, chủ yếu thực hiện vào thời điểm kết thúc năm, thì xu hướng giải ngân tăng dần vào cuối năm còn do nguyên nhân cơ bản về tính chất đặc thù của chi đầu tư so với chi thường xuyên.

Bên cạnh đó, tỷ lệ giải ngân vốn đầu tư công năm nay thấp hơn một số năm cùng kỳ còn do một số nguyên nhân khách quan và chủ quan, như: Cơ chế lập, giao, điều chỉnh kế hoạch đầu tư công hàng năm còn thiếu linh hoạt. Việc điều chỉnh kế hoạch hàng năm phải báo cáo Bộ Kế hoạch và Đầu tư hoặc Thủ tướng chính phủ, thông qua kỳ họp HĐND nên đã hạn chế tính chủ động của các bộ, cơ quan Trung ương và địa phương trong điều hành kế hoạch đầu tư sát với tình hình thực tế. Công tác chuẩn bị dự án còn nhiều bất cập, liên quan đến thẩm định thiết kế, định mức đơn giá xây dựng chậm được cập nhật. Việc thực hiện các quy định của Luật Đất đai, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Bảo vệ Tài nguyên môi trường... còn nhiều lúng túng, mất nhiều thời gian trong công tác giải phóng mặt bằng, còn một số vướng mắc về khiếu kiện đất đai; thủ tục phê duyệt thiết kế, dự toán công trình, lựa chọn nhà thầu kéo dài... Công tác lập kế hoạch chưa sát với thực tế và khả năng giao vốn, khả năng giải ngân vốn dẫn đến không phân bổ được hết số vốn kế hoạch. Công tác giao kế hoạch chậm, chưa phù hợp với yêu cầu tiến độ các dự án. Các cấp, các ngành chưa thực sự vào cuộc, vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu chưa được đề cao, chưa rõ nét. Một số dự án được phê duyệt quyết định đầu tư nhưng vướng điều chỉnh quy hoạch đất đai của địa phương nên phải dừng lại, chờ phê duyệt quy hoạch xong mới triển khai được bước phê duyệt quyết định đầu tư và đủ điều kiện để giao kế hoạch chi tiết và triển khai thực hiện. Công tác bồi thường, giải phóng mặt bằng gặp nhiều khó khăn do vướng mắc về đơn giá, phương án bồi thường, di dời các công trình tiện ích…

Phát biểu tại hội nghị trực tuyến, Thủ tướng Chính phủ đã khẳng định tầm quan trọng của đầu tư công đóng góp lớn vào tăng trưởng, phát triển kinh tế - xã hội của đất nước, nhất là các công trình hạ tầng quan trọng. Năm 2019, đầu tư công chiếm tới 10,7% tổng giá trị GDP và khoảng 32% tổng mức đầu tư toàn xã hội. Việc chậm trễ trong giải ngân các dự án gây ảnh hưởng lớn đến tăng trưởng kinh tế, do yếu tố vốn là một trong những yếu tố quan trọng của tăng trưởng GDP. Bên cạnh đó, vốn đầu tư công là một trong những nguồn lực của các dự án lớn, những hạ tầng quan trọng, cho nên khi chậm giải ngân sẽ kéo lùi các dòng vốn đối ứng khác của tư nhân, nước ngoài, ảnh hưởng đến huy động vốn xã hội, đồng thời ảnh hưởng đến uy tín của quốc gia, giảm niềm tin của các nhà đầu tư và nhà tài trợ.

Để thúc đẩy tiến độ giải ngân nguồn vốn đầu tư công, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, cơ quan Trung ương, các địa phương thẳng thắn nhìn nhận lại những hạn chế chủ quan của đơn vị mình trong quá trình điều hành và thực hiện các thủ tục triển khai nguồn vốn. Từ đó, thực hiện rà soát lại hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật để vận dụng linh hoạt, chủ động, đôn đốc thực hiện các thủ tục để tiến hành giải ngân nguồn vốn. Đồng thời, nghiên cứu kinh nghiệm thực hiện của các nước trên thế giới về giải ngân vốn đầu tư công, nhất là các đối với những dự án trọng điểm, số vốn lớn và có ý nghĩa thiết thực đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Thủ tướng Chính phủ cũng chỉ đạo các bộ, ngành khẩn trương rà soát, hoàn thiện khung pháp lý, bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ của hệ thống pháp luật về quản lý đầu tư, tháo gỡ kịp thời các rào cản khó khăn, vướng mắc và tạo điều kiện thuận lợi đẩy nhanh tiến độ thực hiện giải ngân và nâng cao hiệu quả các dự án đầu tư công. Lập danh mục dự án trọng điểm, phân công cụ thể lãnh đạo theo dõi, đốn đốc quyết liệt việc giải ngân các dự án. Rà soát tình hình thực hiện từng dự án, từ đó phân nhóm các dự án gặp vướng mắc về thủ tục, nhóm các dự án vướng mắc về công tác giải phóng mặt bằng … để kịp thời tháo gỡ. Thủ tướng cũng nhấn mạnh sẽ quyết cắt vốn, chuyển vốn từ các công trình, dự án của bộ, ngành, địa phương không giải ngân được để các bộ, ngành, địa phương khác sử dụng có hiệu quả, kịp thời hơn.

Sau hội nghị trực tuyến của Chính phủ, đồng chí Nguyễn Đình Xứng, Chủ tịch UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành của tỉnh, trên tinh thần chỉ đạo của Thủ tướng, khẩn trương xem xét, rà soát lại kế hoạch vốn, tình hình giải ngân thực tế của các dự án do đơn vị làm chủ đầu tư để đôn đốc thực hiện, nhất là các dự án do Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Ban Dân tộc triển khai hiện đang có tỷ lệ giải ngân thấp. Với các dự án giải ngân chậm do chậm trễ trong công tác giải phóng mặt bằng, ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện, Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị các địa phương vào cuộc tích cực, quyết liệt trong công tác giải phóng mặt bằng, đẩy nhanh tiến độ thực hiện dự án.

Hiện nay, Thanh Hóa đang đứng thứ 6 cả nước về tiến độ giải ngân vốn đầu tư công, với tỷ lệ 68% kế hoạch được giao.

Minh Hằng