Xe khách núp bóng hợp đồng: Cuộc đua khốc liệt và nỗi lo mất an toàn

Nhiều lần bị “bóc phốt” do chất lượng phục vụ kém và những vụ tai nạn liên tiếp xảy ra, đã dấy lên nỗi lo về chất lượng của loại hình xe khách núp bóng hợp đồng, có tên gọi mỹ miều “limousine hạng thương gia”.

Vụ tai nạn xảy ra vào chiều ngày 9-11, trên cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ đoạn gần nút giao Liêm Tuyền, thuộc địa phận TP Phủ Lý (Hà Nam) với xe khách limousine thuộc nhà xe Vân Anh.

Nhiều năm gần đây, người dân trên địa bàn TP Thanh Hóa và các địa phương lân cận đã quen với việc chọn loại hình xe “limousine hạng thương gia” để đi lại tuyến Thanh Hóa – Hà Nội. Sự xuất hiện của loại hình xe khách núp bóng hợp đồng này, đã khiến các xe khách tuyến Thanh Hóa - Hà Nội vốn khá đông đúc những năm trước, ngày càng thưa vắng khách. Để đáp ứng với nhu cầu ngày càng tăng cao, nhiều nhà xe, doanh nghiệp đã đầu tư mua sắm dàn xe hiện đại, được cải hoán, lắp đặt thêm nhiều thiết bị, với mục tiêu tạo ra sự tiện nghi, chất lượng thuộc “hạng thương gia” – cụm từ vốn được dùng trong ngành hàng không. Xe 16 chỗ được cải hoán thành 9 chỗ; tương tự như vậy, các loại xe nhiều chỗ ngồi hơn cũng được cải hoán, giảm số ghế ngồi, thay thế bằng giường nằm, đồng thời phân hạng A và B. Thậm chí, ghế ngồi đã được một số hãng xe limousine thay thế bằng ghế có massage, tặng nước uống, khăn lạnh, có nơi cắm sạc điện thoại, trang bị cả wifi, trang trí nội thất bằng hệ thống đèn đầy màu sắc... Một yếu tố nữa đó là, cho dù xe chỉ có 1 khách thì vẫn chạy và không bắt khách dọc đường, không chạy quá tốc độ...

Không phải vào bất cứ bến xe nào, không phải đăng ký chạy tuyến cố định như các xe khách khác, các xe limousine này chỉ cần treo biển “xe hợp đồng” là có thể len lỏi vào “hang cùng, ngõ hẻm” trên các tuyến phố đưa đón khách. Do lợi nhuận so với việc phải vào bến xe chạy tuyến cố định cao hơn rất nhiều, nên nhiều doanh nghiệp, nhà xe đã chuyển hẳn sang kinh doanh loại hình vận tải này. Thanh Hóa là một trong những địa phương có số lượng lớn các doanh nghiệp, nhà xe kinh doanh loại hình vận tải hành khách núp bóng hợp đồng này. Chỉ tính riêng khu vực TP Thanh Hóa đã có hàng trăm xe, với trên dưới chục doanh nghiệp, nhà xe. Số lượng xe đều tăng lên hàng năm đã tạo ra cuộc cạnh tranh khốc liệt. Tuy nhiên, chất lượng phục vụ, sự an toàn cho hành khách lại tỷ lệ nghịch với điều đó.

Vụ tai nạn xảy ra vào chiều ngày 9-11, trên cao tốc Pháp Vân – Cầu Giẽ đoạn gần nút giao Liêm Tuyền, thuộc địa phận xã Tiên Hải, TP Phủ Lý (Hà Nam) của xe khách limousine thuộc nhà xe Vân Anh (TP Thanh Hóa), là hồi chuông báo động về tình trạng mất an toàn của loại xe này trên đường. Xe khách giường nằm của nhà xe Vân Anh mang biển kiểm soát 29B-240.95, di chuyển theo hướng Bắc – Nam, khi tới km229+200 đã va chạm với xe tải mang biển kiểm soát 36C-064.11 đang dừng đỗ cùng chiều. Hậu quả làm 4 người bị thương, toàn bộ phần bên phải của xe khách bị “cào nát”, biến dạng tạo ra một cảnh tượng kinh hoàng cho bất cứ ai được chứng kiến. Nguyên nhân chính được xác định là do lái xe chạy tốc độ cao, thiếu quan sát, nên đã tông vào đuôi xe tải. Trên chuyến xe đó, chị Lâm Thị Hằng (phường Ngọc Trạo) cùng con trai 17 tháng chính là nạn nhân của vụ tai nạn trên. Chị bị gãy chân, vỡ xương mặt, phải đi cấp cứu tại Bệnh viện Việt Đức (Hà Nội). Đến nay, chị vẫn chưa thể hồi phục, phải đi lại nhờ đôi nạng. Gia đình nạn nhân cho biết: Đó thực sự là một tai họa, đã để lại ám ảnh cho gia đình. Rất may là cậu con trai chỉ bị xây xát nhẹ. Sau vụ tai nạn nói trên, gia đình chị Hằng cùng nhiều bạn bè, người thân đã “cạch” hẳn nhà xe này.

Cũng theo phản ánh, hình ảnh ghi lại trên các diễn đàn như Otofun, Bạn hữu đường xa, mạng xã hội giao thông, thì tình trạng mất an toàn giao thông kèm các vụ tai nạn liên quan đến xe khách limousine ngày càng nhiều, nhất là tuyến Thanh Hóa – Hà Nội và ngược lại. Cuộc cạnh tranh của loại hình vận tải hành khách này càng vào thời điểm cuối năm, gần Tết Nguyên đán càng trở nên khốc liệt. Song, chất lượng phục vụ và sự an toàn cho hành khách thực sự là một nỗi lo. Bỏ khách, không đón khách, không phát nước uống, khăn lạnh, ghế ngồi xuống cấp, chạy lòng vòng đón khách, nhiều thiết bị hiện đại theo chuẩn “hạng thương gia” hư hỏng, không hoạt động, lái xe chạy nhanh, vượt ẩu, giao tiếp với hành khách thiếu văn hóa, “chợ búa”... là những “cú phốt” của nhiều xe limousine đã bị hành khách “tố” trên mạng xã hội. Nhiều người còn khẳng định, xe gắn mác “limousine hạng thương gia” nay không khác gì xe chợ.

Đối với các loại xe khách chạy tuyến cố định, ra vào bến bãi đón – trả khách đúng quy định, khi hoạt động đều chịu sự kiểm tra, giám sát của lực lượng chức năng. Tuy nhiên, với loại hình xe khách núp bóng hợp đồng nêu trên, việc kiểm tra, kiểm soát, quản lý và xử phạt gặp rất nhiều khó khăn. Nguyên nhân là do phần lớn lái xe đều xuất trình đầy đủ các giấy tờ và bản hợp đồng “khống”. Hiện các văn bản quy định loại hình vận tải theo hợp đồng vẫn còn những điều chưa chặt chẽ, không sát thực tế đã giúp sức cho doanh nghiệp lợi dụng để lách luật.

Cùng với đó, việc gia tăng xe khách “trá hình” còn do cơ chế, chính sách còn những lỗ hổng. Bộ khung quản lý hoạt động vận tải khách bằng xe ô tô quan trọng nhất là Nghị định 86/2014/NĐ-CP về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô và Thông tư 63/2014/TT-BGTVT quy định về tổ chức, quản lý hoạt động vận tải bằng xe ô tô và dịch vụ hỗ trợ vận tải đường bộ. Các văn bản này quy định từ 1-7-2015, chỉ yêu cầu xe hợp đồng từ 10 chỗ trở lên phải báo cáo các thông tin như hành trình, danh sách khách, điểm đón trả... về Sở Giao thông - Vận tải địa phương trước khi thực hiện hợp đồng. Còn xe dưới 10 chỗ thì không phải báo cáo. Từ kẽ hở này, loại hình xe hợp đồng dưới 10 chỗ như xe limousine, VIP, DCAR phát sinh ngày càng nhiều. Một số đơn vị vận tải xe hợp đồng còn lách luật tinh vi hơn để đối phó với lực lượng chức năng. Đó là thông qua việc ký hợp đồng vận chuyển hành khách với các đơn vị du lịch, lữ hành để thường xuyên đặt chỗ, gom khách, hoạt động vận chuyển hành khách hai chiều như tuyến cố định; thành lập văn phòng đại diện ở ngoài để gom khách. Sử dụng xe trung chuyển đưa – đón khách bằng các loại xe 5 chỗ, 7 chỗ (cá nhân), nên càng khó cho cơ quan chức năng. Nhiều nhà xe thuê lái xe còn buông lỏng quản lý, không quan tâm đến chất lượng đội ngũ lái xe. Cùng với việc loại xe này đã trở nên phổ biến (có ở các huyện trong tỉnh), các xe khách liên tỉnh ồ ạt bỏ bến, người dân không còn cách nào khác là phải chọn xe limousine để đi lại nhưng vẫn “canh cánh” nỗi lo an toàn tính mạng.

Trong lúc chờ sự vào cuộc một cách quyết liệt của các cơ quan chức năng đối với công tác quản lý, xử phạt các trường hợp vi phạm; người dân cần lựa chọn những doanh nghiệp, nhà xe “làm ăn” uy tín, chất lượng và quan trọng nhất là phải đặt tính mạng hành khách lên hàng đầu. Đồng thời tố cáo, tẩy chay những nhà xe, doanh nghiệp vì lợi nhuận mà không bảo đảm an toàn, chất lượng phục vụ.

Bài và ảnh: Khánh Hưng