Cảnh báo thực phẩm chức năng “đội lốt” đa cấp

Khi đời sống nâng cao, người dân ngày càng có điều kiện đầu tư cho việc chăm sóc sức khỏe bằng thực phẩm chức năng (TPCN). Tuy nhiên, bên cạnh những sản phẩm có chất lượng, nhiều người đã mua phải TPCN với giá “trên trời”. Đặc biệt, theo khuyến cáo của cơ quan chức năng, có tới 80% TPCN “đội lốt” đa cấp. Điều này, không chỉ khiến người tiêu dùng mua sản phẩm với giá cao, mà còn có nguy cơ bị dụ dỗ, lôi kéo vào các đường dây huy động vốn đa cấp biến tướng để phân phối các sản phẩm này.

Những tháng cuối năm 2022, Cục Cạnh tranh và Bảo vệ người tiêu dùng (Cục CT&BVNTD) Bộ Công Thương đã liên tục ban hành quyết định xử phạt, tước giấy phép hàng loạt đầu mối kinh doanh đa cấp vi phạm. Đáng nói, đây đều là những cơ sở chuyên rao bán những sản phẩm hỗ trợ sức khỏe, TPCN được thổi phồng công dụng.

Điển hình như giữa tháng 10-2022, Cục CT&BVNTD đã ban hành quyết định xử phạt, tước giấy phép kinh doanh đối với Công ty TNHH Siberian Health Quốc Tế do các vi phạm liên quan đến lĩnh vực kinh doanh đa cấp, cũng như “thổi phồng” chất lượng sản phẩm nhằm “móc túi” người tiêu dùng. Theo đó, mặc dù Công ty TNHH Siberian Health Quốc Tế không thực hiện đúng thủ tục pháp lý đăng ký kinh doanh đa cấp theo quy định của pháp luật nhưng doanh nghiệp này đã liên tục đăng tải các thông tin sai lệch, gây nhầm lẫn về tính năng, công dụng của sản phẩm. Đồng thời, duy trì nhiều hơn 1 mã số kinh doanh đa cấp đối với cùng 1 người tham gia bán hàng đa cấp.

Tháng 9-2022, Cục CT&BVNTD cũng ra quyết định xử phạt hơn 400 triệu đồng đối với 2 doanh nghiệp là Công ty TNHH Unicity Marketing Việt Nam và Công ty TNHH Nu Skin Enterprises Việt Nam. Trong hàng loạt lỗi sai liên quan tới pháp lý, cả hai công ty trên còn chủ trương để cho hệ thống kinh doanh, đại lý và nhà phân phối vi phạm quy tắc hoạt động của công ty. Riêng trong năm 2018, Công ty Unicity Marketing đã bị cơ quan quản lý Nhà nước xử phạt 240 triệu đồng do bán “chui” sản phẩm trên nhiều tỉnh, thành phố.

Đầu năm 2022, khi dịch bệnh COVID-19 bùng phát mạnh, Cục CT&BVNTD đã phát cảnh báo về kinh doanh đa cấp không hợp pháp thông qua ứng dụng “Limbic Arc”. Ứng dụng này được các đối tượng giới thiệu là công nghệ năng lượng lượng tử và công nghệ chăm sóc sức khỏe chủ động của thời đại mới với nhiều tác dụng chữa bệnh, bao gồm cả công dụng đối với cả bệnh nhân mắc COVID-19.

Thực tế, việc quảng cáo không đúng sự thật, “thổi phồng” công năng của các loại TPCN thông qua các hội nghị, hội thảo trực tiếp và trực tuyến đã khiến không ít người tiêu dùng mua phải hàng hóa với giá cao hơn nhiều lần giá trị thực tế. Nhiều người bệnh vì tin tưởng những lời quảng cáo “có cánh” còn từ bỏ phác đồ điều trị bệnh của bác sĩ để sử dụng TPCN, bỏ qua các “cơ hội vàng” chữa trị bệnh và khi quay lại thì đã muộn. Không những vậy, nhiều người tham gia đầu tư “ôm hàng” còn bị mất tiền khi số vốn đầu tư đã đủ lớn để các đối tượng cầm đầu “chạy làng”.

Theo Cục CT&BVNTD, “kịch bản” lừa đảo của các đường dây đa cấp TPCN này đã từng diễn ra nhiều và lặp lại tương tự, nhưng nhiều người dân vì cả tin, ham lợi nhuận vẫn tiếp tục dấn thân vào. Đó là ban đầu, các đối tượng sẽ vẽ ra những quảng cáo về một hoặc nhiều dự án mang lại thu nhập thụ động đều đặn. Sau đó, khi người tiếp nhận các thông tin trên bắt đầu tìm hiểu, “tham gia thử”, sẽ có những “thủ lĩnh”, “người truyền lửa”... xuất hiện để thuyết trình về dự án, về sản phẩm với công dụng nhiều, lợi nhuận cao khi tham gia đầu tư và những hứa hẹn trong tương lai. Ở giai đoạn này, các đối tượng sẽ mời gọi người tham gia dự sự kiện tại những nơi rất sang trọng với nhiều trò chơi, hô hào tập thể. Cuối cùng, nạn nhân sẽ tin tưởng, lôi kéo người thân cùng tham gia “đầu tư làm giàu” và cùng nhau “ôm hàng”. Thực chất của những “màn kịch” trên là lấy tiền của người tham gia sau trả cho người trước, đến khi không có người nộp tiền tiếp theo thì hệ thống người tham gia sẽ bị vỡ và người tham gia sẽ không thể thu hồi được “khoản đầu tư” ban đầu của mình.

Hiện nay, pháp luật đã có những quy định rõ ràng về hoạt động kinh doanh đa cấp theo Nghị định số 40/2018/NĐ-CP. Nghị định 38/2021/NĐ-CP cũng đã quy định về các mức phạt khi quảng cáo TPCN không đúng sự thật hoặc sử dụng hình ảnh bác sĩ, thư cảm ơn của người bệnh để quảng cáo TPCN. Tuy nhiên, với môi trường “không biên giới” trên mạng xã hội, nhiều đường dây, đối tượng vẫn có nhiều phương thức tinh vi để lôi kéo người dân tham gia các mô hình đa cấp không chân chính. Do đó, người tiêu dùng cần cẩn trọng xác minh thông tin khi mua, sử dụng các loại TPCN, đồng thời tỉnh táo trước những lời mời chào “mùi mẫn”, “dễ làm giàu” để không bị lừa đảo, dụ dỗ vào các hình thức kinh doanh bất chính này.

Tùng Lâm