Tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể

Chiều 14-10, đồng chí Nguyễn Xuân Phúc, Ủy viên Bộ Chính trị, Thủ tướng Chính phủ chủ trì hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW ngày 18-3-2002 của Hội nghị Trung ương 5 khóa IX về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể (KTTT).

Toàn cảnh hội nghị. (Ảnh chụp từ màn hình tại điểm cầu Thanh Hóa)

Tham dự hội nghị có đồng chí Đặng Thị Ngọc Thịnh, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ tịch nước cùng các đồng chí Phó thủ tướng Chính Phủ, lãnh dạo các bộ, ngành có liên quan của Trung ương. Tại điểm cầu tỉnh Thanh Hóa có các đồng chí Đỗ Minh Tuấn, Phó Bí thư Tỉnh ủy; Nguyễn Đức Quyền, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh cùng đại diện lãnh đạo các ngành có liên quan của tỉnh, Liên minh HTX tỉnh, các HTX trên địa bàn tỉnh…

Bộ trưởng Bộ kế hoạch và Đầu tư phát biểu tại hội nghị. (Ảnh chụp từ màn hình tại điểm cầu Thanh Hóa)

Sau 15 năm triển khai Nghị quyết, Đảng và Nhà nước đã ban hành nhiều chủ trương, cơ chế, chính sách nhằm củng cố và nâng cao hiệu quả của HTX. Đặc biệt, Luật HTX năm 2012, có hiệu lực từ ngày 1-7-2013, đã thể hiện tư duy mới về mô hình HTX, quy định rõ bản chất của tổ chức HTX, đã tạo ra khung pháp luật cơ bản phù hợp nhằm khuyến khích, tạo điều kiện thúc đẩy phát triển HTX. Đến nay, kinh tế tập thể có nhiều chuyển biến, nhiều loại hình phát triển đa dạng trên các lĩnh vực, từng bước phát huy hiệu quả, góp phần xây dựng nông thôn mới, giảm nghèo, nâng cao đời sống nhân dân và phát triển kinh tế xã hội của đất nước, điều đó khẳng định Nghị quyết 13 là một chủ trương đúng đắn, đã giúp các HTX từng bước thoát khỏi tình trạng yếu kém.

Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phát biểu tại hội nghị. (Ảnh chụp từ màn hình tại điểm cầu Thanh Hóa)

Tính đến 31-12-2018, cả nước có 101.405 tổ hợp tác, 22.861 HTX và 74 Liên hiệp HTX. Trong tổng số 22.861 HTX cả nước, có 13.856 HTX nông nghiệp, 1.183 Quỹ Tín dụng nhân dân và 7.822 HTX phi nông nghiệp, thu hút gần 6 triệu thành viên tham gia. Số lượng HTX tăng khoảng 59% so với năm 2003. Số lượng các HTX hoạt động hiệu quả chiếm khoảng 57% trong tổng số HTX. HTX tác động đến kinh tế thành viên thông qua tạo việc làm, giảm chi phí, tăng giá bán, góp phần cải thiện thu nhập, xóa đói giảm nghèo, an sinh xã hội tại địa phương. Thực tế cho thấy, giữa hộ thành viên HTX so với hộ không phải là thành viên HTX về năng suất lao động không chênh nhau nhưng giá thành thì có sự chênh lệch rõ rệt. Các hộ thành viên HTX bán hàng với giá cao hơn các hộ không phải thành viên HTX khoảng trên 10%, chi phí sản xuất giảm khoảng 25%, do vậy, thu nhập của hộ thành viên HTX cao hơn so với các hộ không phải thành viên HTX khoảng 30%. Qua đó khẳng định vai trò quan trọng của HTX đối với nông dân. HTX có vai trò quan trọng tác động đến sự thành công của tiến trình tái cơ cấu nền kinh tế; trở thành chỗ dựa, phát huy vai trò kinh tế hộ, khắc phục tình trạng manh mún, nhỏ lẻ, giữ vai trò liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị sản phẩm và hỗ trợ nâng cao phúc lợi, đảm bảo an sinh xã hội cho thành viên.

Các đại biểu tham dự tại điểm cầu Thanh Hóa.

Tại Thanh Hóa, sau hơn 15 năm thực hiện Nghị quyết số 13-NQ/TW về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả KTTT, các cấp ủy, chính quyền, các ngành, các đoàn thể trong tỉnh đã chủ động, tích cực trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện Nghị quyết, tạo sự chuyển biến quan trọng trong nhận thức của cán bộ, đảng viên và nhân dân về vai trò, vị trí cũng như đường lối, chủ trương, chính sách phát triển KTTT. Từ năm 2003 đến nay, trên địa bàn tỉnh có 968 HTX và Thanh Hóa hiện là địa phương có số lượng HTX thuộc top đầu cả nước. Chất lượng HTX được nâng lên và khu vực KTTT đã khắc phục được cơ bản tình trạng yếu kém so với trước khi có Nghị quyết. Hoạt động của các HTX đã góp phần quan trọng trong việc phát triển sản xuất, kinh doanh của hộ thành viên và nông dân trên địa bàn. Công tác tổ chức, quản lý HTX được củng cố và nâng lên rõ rệt. Bước đầu, KTTT đã khẳng định là nhân tố quan trọng góp phần bảo đảm an sinh xã hội, ổn định chính trị ở cơ sở và phát triển kinh tế - xã hội.

Tại hội nghị, các đại biểu đã tập trung thảo luận, đánh giá những kết quả đã đạt được so với mục tiêu yêu cầu của Nghị quyết và phân tích những tồn tại, hạn chế trong 15 năm triển khai thực hiện.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc phát biểu kết luận hội nghị. (Ảnh chụp từ màn hình tại điểm cầu Thanh Hóa).

Phát biểu kết luận hội nghị, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đánh giá cao công tác chỉ đạo của Ban chỉ đạo Trung ương và các địa phương trong công tác lãnh đạo thực hiện Nghị quyết số 13. Bên cạnh những kết quả đạt được, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, cần thẳng thắn nhìn nhận những hạn chế, yếu kém để cùng nhau khắc phục.

Cụ thể, mô hình HTX kiểu mới thành công số lượng chưa lớn, quy mô HTX còn nhỏ, tính liên kết còn hạn chế, năng lực cạnh tranh thấp. Cơ chế liên kết HTX với doanh nghiệp chưa định hình theo các nguyên tắc thị trường và hội nhập quốc tế nên hiệu quả liên kết còn thấp, chưa tạo ra sự thay đổi căn bản về chất trong quan hệ sản xuất ở nông thôn – nông nghiệp…

Nguyên nhân do thể chế pháp luật bảo đảm sự công khai, minh bạch, bảo vệ quyền lợi của hộ xã viên chưa được tốt, dẫn đến tư tưởng hoài nghi sự minh bạch về chính sách, về hoạt động, về sự an toàn trong môi trường kinh doanh, làm ảnh hưởng sâu đến tâm lý các chủ thể kinh tế. Cấp ủy, chính quyền, cơ quan chức năng, nhất là người đứng đầu, ở nhiều cơ quan, địa phương chưa thật sự quan tâm đúng mức đến hoạt động của HTX; chưa thấy hết được vai trò của kinh tế tập thể mà nòng cốt là HTX trong phát triển kinh tế, ổn định xã hội.

Trong thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ nhấn mạnh, cần khẳng định kinh tế Nhà nước cùng với kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân. Phát triển kinh tế tập thể có ý nghĩa sâu sắc về kinh tế, văn hóa, xã hội, môi trường và cả về an ninh trật tự. Kinh tế hợp tác không chỉ giúp ổn định và phát triển sản xuất kinh doanh mà còn tạo việc làm, tăng thu nhập, hỗ trợ xóa đói giảm nghèo, ổn định đời sống của xã viên. Cần nghiên cứu kinh nghiệm quốc tế để phát huy tối đa sức mạnh của HTX kiểu mới và các mô hình kinh tế tập thể.

Đồng tình với định hướng và nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế tập thể, HTX, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc yêu cầu các cấp ủy đảng, chính quyền các cấp trực tiếp lãnh đạo, chỉ đạo và coi đây là nhiệm vụ chính trị tập trung chỉ đạo. Phát triển kinh tế tập thể theo tinh thần Nghị quyết TW5 (khóa IX), phù hợp với cơ chế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, phải xuất phát từ nhu cầu của người dân, tổ chức tham gia…. Đặc biệt đề cao nguyên tắc “tự nguyện, dân chủ và cùng có lợi”trong hoạt động HTX mà Bác Hồ đã chỉ dạy… Kinh tế tập thể phải được quan tâm phát triển, đánh giá toàn diện cả về mặt kinh tế, chính trị, văn hóa, xã hội và môi trường. Tiếp tục hoàn thiện thể chế phát triển HTX, tổ hợp tác; sửa đổi, bổ sung Luật HTX 2012. Phấn đấu đưa kinh tế nhà nước cùng kinh tế tập thể ngày càng trở thành nền tảng vững chắc của nền kinh tế quốc dân.

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng đề nghị các bộ ngành, địa phương thực hiện “3 đồng hành, 5 hỗ trợ” đối với khu vực kinh tế tập thể, nòng cốt là HTX, như đối với doanh nghiệp. Theo đó, 3 đồng hành gồm: Đẩy mạnh cải cách hành chính, nâng cao năng lực cạnh tranh; hoàn thiện thể chế pháp luật về xuất nhập khẩu, thuế, đất đai, xây dựng, tính dụng, đầu tư,…; xây dựng cơ chế đối thoại, tham vấn ý kiến khu vực kinh tế tập thể. 5 hộ trợ gồm: Hỗ trợ khởi nghiệp, đổi mới sáng tạo; hỗ trợ nâng cao hiệu quả hoạt động; hỗ trợ tạo môi trường thuận lợi, bảo đảm quyền kinh doanh, tiếp cận nguồn lực và cơ hội kinh doanh; xây dựng thương hiệu; đào tạo nhân lực. Củng cố Liên minh HTX Việt Nam, đẩy mạnh cung ứng hỗ trợ HTX và mở rộng dịch vụ mới. Tiếp tục xây dựng mô hình HTX kiểu mới gắn với chuỗi giá trị, gắn với sản phẩm chủ lực quốc gia, địa phương, chương trình OCOP để nhân rộng mô hình.

Lê Hợi