Thực hiện chế độ, chính sách đối với dân công hỏa tuyến tham gia các cuộc kháng chiến: Từ chính sách đến thực tiễn

Từ năm 2015 trở về trước, dân công hỏa tuyến (DCHT) tham gia kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc chưa được hưởng bất kỳ chế độ, chính sách, khen thưởng nào. Bởi vậy, sau quá trình khảo sát, nắm bắt nhu cầu, nguyện vọng của lực lượng DCHT, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 49/2015/QĐ-TTg (gọi tắt là Quyết định 49) ngày 14-10-2015 về một số chế độ, chính sách đối với DCHT tham gia kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, chiến tranh bảo vệ Tổ quốc và làm nhiệm vụ quốc tế. Theo đó, những người DCHT sẽ được hưởng các chế độ: trợ cấp một lần; bảo hiểm y tế; trợ cấp mai táng phí và được cấp “Giấy chứng nhận” tham gia DCHT.

Bộ Chỉ huy Quân sự tỉnh hướng dẫn các đối tượng dân công hỏa tuyến làm hồ sơ theo Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ. Ảnh: Lê Phượng

rong kháng chiến chống Pháp, đặc biệt, đóng góp cho Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử, Thanh Hóa đã huy động 178.924 DCHT, (trong đó có 102.254 dân công dài hạn; 76.670 dân công ngắn hạn)... Kết thúc chiến dịch, DCHT Thanh Hóa được Chính phủ tặng Huân chương cho 10 đơn vị và cá nhân. Đặc biệt, được Bác Hồ tặng cờ, khen ngợi “Bây giờ tiếng Việt Nam đến đâu, tiếng Điện Biên Phủ đến đó. Tiếng Điện Biên Phủ đến đâu, đồng bào Thanh Hóa cũng có một phần vinh dự đến đó”. Trong kháng chiến chống Mỹ, đã huy động hàng vạn DCHT tu sửa 95km đường Quốc lộ 1A trên địa bàn Thanh Hóa; huy động 14.800 DCHT xây dựng tuyến đường 15C (Vạn Mai - Thiết Ống) dài 54km nối liền với tuyến đường 15A; huy động 14.000 dân công giúp nước bạn Lào xây dựng tuyến đường 217B từ Na Mèo đi Sầm Nưa... Để thực hiện Quyết định 49, Thanh Hóa đã nhanh chóng thành lập Ban Chỉ đạo 24, trong đó Bộ Chỉ huy Quân sự (CHQS) tỉnh đã tham mưu cho cấp ủy, chính quyền địa phương kiện toàn, bổ sung thành viên ban chỉ đạo; hội đồng chính sách xã, phường, thị trấn. Cùng với đó, chỉ đạo ban CHQS các huyện, thị xã, thành phố phối hợp với các ban, ngành liên quan của địa phương chủ động tiến hành việc khảo sát, nắm chắc số lượng đối tượng thuộc diện được hưởng chế độ ở địa phương, làm tốt việc xét duyệt hồ sơ, tổng hợp báo cáo lên trên đúng thời gian quy định, bảo đảm cả về số lượng và chất lượng hồ sơ, không để xảy ra sai sót. Công tác quản lý thống kê và lưu trữ hồ sơ được thực hiện chặt chẽ, khoa học, đúng quy định. Các địa phương trên địa bàn tỉnh tổ chức hướng dẫn cụ thể, chi tiết các quy định, nhất là về đối tượng được hưởng, mức hưởng, hồ sơ, thủ tục, quy trình xét duyệt đến tận cơ sở, đến mọi đối tượng, do vậy các nội dung chính sách của Đảng và Nhà nước thể hiện trong Quyết định số 49 của Thủ tướng Chính phủ đã nhanh chóng đi vào cuộc sống, tạo được sự đồng thuận, hưởng ứng của Nhân dân, nhất là của các đối tượng thụ hưởng. Qua kết quả khảo sát ban đầu (năm 2014) của Bộ CHQS tỉnh có 186.007 đối tượng DCHT tham gia kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ, trong chiến tranh bảo vệ Tổ quốc được thụ hưởng. Lực lượng này trực tiếp tham gia làm nhiệm vụ như: cắm chông, đào hào giao thông, làm đường, vận chuyển vũ khí, lương thực, thực phẩm phục vụ chiến đấu ở các địa bàn biên giới... Đến tháng 7-2019, các đơn vị báo cáo hồ sơ tăng so với khảo sát là 73.993 đối tượng. Qua quá trình thực hiện, đến tháng 4-2021, Bộ CHQS tỉnh báo cáo Quân khu 4 số lượng 285.660 đối tượng, đã có quyết định chi trả được 30 đợt cho 255.037 đối tượng với số tiền khoảng 530 tỷ đồng. Tuy vậy, qua quá trình triển khai thực hiện Quyết định 49 đã và đang bộc lộ một số khó khăn, hạn chế.

Ghi nhận tại một số địa phương, cho thấy: Quá trình tổ chức triển khai thực hiện thời gian đầu, một số cấp ủy, chính quyền ở cơ sở chưa thực sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo; công tác tuyên truyền, tổ chức thực hiện chưa cụ thể, đồng bộ, cá biệt còn giao khoán cho ban CHQS xã; một số xã triển khai thực hiện còn chậm so với thời gian theo kế hoạch. Trong khảo sát ban đầu, một số đơn vị thực hiện chưa tốt, nắm không chắc số lượng, còn nhầm lẫn giữa DCHT với dân công 202 (dân công này tham gia làm các công trình xã hội, kiến thiết đất nước); công tác rà soát chưa kỹ nên gây khó khăn trong quá trình xét duyệt, nhiều đơn vị còn sót, phải thực hiện bổ sung.

Tại huyện Thiệu Hóa, một địa phương được đánh giá làm tương đối tốt về việc thực hiện Quyết định 49 cũng vướng phải một số khó khăn. Theo Ban CHQS huyện: “Việc thực hiện, hướng dẫn kê khai làm hồ sơ còn để sai sót, đặc biệt là các đối tượng đứng khai cho thân nhân (hồ sơ đối tượng đã từ trần), thực hiện quy định ủy quyền, một số nội dung nhiều loại mực, nhiều kiểu chữ...”.

Theo Bộ CHQS tỉnh: Công tác tuyên truyền chế độ, chính sách theo Quyết định 49 tại một số xã, phường, thị trấn chưa được sâu, rộng nên còn nhiều đối tượng, thân nhân đối tượng chưa hiểu rõ về chế độ, chính sách, đặc biệt ở vùng sâu, vùng xa dẫn đến khảo sát nắm đối tượng không chặt chẽ, do vậy khi triển khai lập hồ sơ vượt nhiều so với khảo sát ban đầu. Đây cũng là khó khăn, hạn chế không chỉ tại các địa phương trên địa bàn tỉnh mà là tình trạng chung của cả nước đã dẫn đến việc có thời điểm tiến độ còn chậm, chất lượng chưa cao. Việc chi trả chế độ cho các đối tượng chậm, chưa kịp thời, chưa đúng thời gian quy định.

Tháng 9-2019, Ban Chỉ đạo 24 Bộ Quốc phòng đã phối hợp với các ban, bộ, ngành liên quan tổ chức hội nghị trực tuyến toàn quốc tổng kết 4 năm thực hiện chế độ, chính sách đối với DCHT theo Quyết định 49 của Thủ tướng Chính phủ. Mặc dù công tác tổng kết thực hiện đã được hơn 1 năm, tuy vậy theo Bộ CHQS tỉnh, hiện hồ sơ đang chờ quân khu xét duyệt vẫn còn khoảng hơn 22.000; số lượng hồ sơ đang hoàn thiện, bổ sung do quá trình khai báo chưa bảo đảm khoảng hơn 2.500 hồ sơ (hồ sơ do quân khu trả về để hoàn thiện); hồ sơ các huyện đang xét duyệt khoảng hơn 4.000.

Theo Bộ CHQS tỉnh: Ban chỉ đạo các cấp cần nhận thức sâu sắc về ý nghĩa, tầm quan trọng trong việc thực hiện các chế độ, chính sách của Đảng, Nhà nước, trên cơ sở đó xác định rõ trách nhiệm; thường xuyên làm tốt công tác tuyên truyền, tổ chức quán triệt, tập huấn chặt chẽ và tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo, kiểm tra, đôn đốc thực hiện. Phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị, thực hiện nghiêm túc, chặt chẽ bước khảo sát, đăng ký kê khai, niêm yết danh sách, công khai danh sách đối tượng trước khi làm hồ sơ để quản lý ngay từ đầu. Bước xét duyệt hồ sơ tại hội đồng chính sách xã, phường, thị trấn đặc biệt quan trọng, do đó ngoài các thành phần theo quy định, Ban Chỉ đạo 24 tỉnh đã chỉ đạo các địa phương mời thêm các thành phần khác như: Các đồng chí trưởng thôn, những người có kinh nghiệm làm công tác chính sách nay đã nghỉ hưu ở địa phương, các đồng chí thuộc đối tượng đã được hưởng chế độ, các đồng chí cán bộ lão thành cách mạng, các đối tượng từng tham gia DCHT qua các thời kỳ. Đồng thời quá trình xét duyệt hồ sơ thường xuyên so sánh, tham khảo bản khai khảo sát ban đầu của đối tượng đã kê khai trong giai đoạn khảo sát để thống nhất làm căn cứ xét duyệt.

Bài 2: Cần giải pháp tháo gỡ bảo đảm thực hiện tốt Quyết định 49.

Lê Phượng