Bài 2: Bài học từ thực tiễn giải quyết “điểm nóng” bằng đối thoại

Đại diện lãnh đạo UBND huyện Thiệu Hóa tiếp công dân định kỳ. Ảnh: Tô Dung

Trong công tác thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo (KNTC) của dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh căn dặn: “Đồng bào có oan ức mới khiếu nại hoặc vì chưa hiểu rõ chính sách của Đảng và Chính phủ mà khiếu nại. Ta phải giải quyết nhanh, tốt thì đồng bào thấy rõ Đảng và Chính phủ quan tâm lo lắng đến quyền lợi của họ, do đó mối quan hệ giữa Nhân dân với Đảng và Chính phủ càng được củng cố tốt hơn”. Thực hiện lời căn dặn của Bác và quy định của Bộ Chính trị, thời gian qua, người đứng đầu cấp ủy đảng ở nhiều địa phương trên địa bàn tỉnh đã tổ chức nhiều cuộc đối thoại với người dân làm cho các “điểm nóng” được “hạ nhiệt”, người dân dừng khiếu nại, tụ tập đông người.

Phát huy vai trò, trách nhiệm và bản lĩnh của người đứng đầu

Thực hiện Quy định số 11-QĐi/TW của Bộ Chính trị về trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc tiếp công dân, đối thoại trực tiếp với dân và trực tiếp xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân, thời gian qua, các cấp ủy, tổ chức đảng trên địa bàn tỉnh đã tập trung triển khai thực hiện nghiêm túc, chuẩn bị chu đáo các điều kiện để tiếp dân, đối thoại với dân theo quy định. Qua tiếp dân, đối thoại đã nắm bắt được tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân và lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết những phản ánh, kiến nghị, KNTC của dân.

Tính từ tháng 5-2019 đến ngày 31-3-2020, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy đã tiếp và đối thoại với 737 lượt công dân về 138 vụ việc (54 vụ khiếu nại, 32 vụ tố cáo, 52 vụ phản ánh, kiến nghị), có 14 đoàn khiếu kiện đông người. Bên cạnh đó, người đứng đầu cấp ủy cấp huyện cũng đã tiếp 432 lượt công dân về 262 vụ việc, có 19 đoàn đông người. Người đứng đầu cấp ủy cấp xã tiếp 2.472 lượt công dân về 2.212 vụ việc, có 23 đoàn đông người.

Nội dung khiếu nại chủ yếu liên quan đến vụ việc thu hồi đất, bồi thường giải phóng mặt bằng, cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), đòi lại đất cũ, phân chia tài sản thừa kế; thực hiện chế độ, chính sách đối với người có công; chế độ bảo hiểm xã hội, tiền lương; phản ánh về tình trạng ô nhiễm môi trường, tình hình an ninh trật tự tại địa bàn, tình hình khai thác cát trái phép... Nội dung tố cáo về các vi phạm trong quản lý, sử dụng đất đai; thu, chi tài chính; xây dựng cơ bản; thu, sử dụng các khoản đóng góp của Nhân dân.

Qua tiếp dân, đối thoại với dân, đồng chí Bí thư Tỉnh ủy đã hướng dẫn, giải thích cho công dân thực hiện quyền, nghĩa vụ theo quy định của pháp luật đối với 25 vụ việc; chỉ đạo cơ quan có thẩm quyền giải quyết 76 vụ việc. Giao Ban cán sự Đảng UBND tỉnh lãnh đạo UBND tỉnh chỉ đạo, kiểm tra, rà soát 36 vụ việc. Cơ quan có thẩm quyền đã kiểm tra, rà soát, giải quyết, trả lời công dân và báo cáo đồng chí Bí thư Tỉnh ủy kết quả 109/112 vụ việc, các vụ việc còn lại đang trong thời hạn xem xét, giải quyết. Người đứng đầu cấp ủy cấp huyện đã giải quyết 236 vụ việc, đang giải quyết 26 vụ việc. Người đứng đầu cấp ủy cấp xã đã giải quyết 2.125 vụ việc, đang giải quyết 87 vụ việc.

Từ những số liệu trên cho thấy, việc tiếp dân, đối thoại với người dân đã phát huy tác dụng tốt, giải quyết nhiều vụ việc, “hạ nhiệt” nhiều điểm nóng, dân dừng khiếu nại, tụ tập đông người. Thực tế, thời gian qua nhiều địa phương đã thực hiện có hiệu quả việc đối thoại với Nhân dân, đem lại kết quả thực chất.

Như ở huyện Hoằng Hóa, chính nhờ sâu sát cơ sở, lắng nghe và đối thoại kịp thời với người dân, huyện đã thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ giải phóng mặt bằng các dự án quan trọng. Trong một buổi làm việc về công tác giải quyết KNTC trong thực hiện các dự án trọng điểm của huyện, ông Lê Xuân Thu, Tỉnh ủy viên, Bí thư Huyện ủy Hoằng Hóa, cho biết: Những nhiệm vụ lớn như liên quan đến công tác giải phóng mặt bằng, triển khai các dự án... nếu cấp ủy, chính quyền không chú trọng giải quyết kịp thời, thỏa đáng kiến nghị, KNTC của người dân; không sớm đối thoại, giải đáp, thông tin minh bạch về dự án thì dễ gây bức xúc, dư luận không tốt trong Nhân dân. Vì vậy, bên cạnh việc trả lời cụ thể bằng văn bản, xã, huyện còn tổ chức gặp gỡ, đối thoại thường xuyên với Nhân dân. Chính vì vậy, ở huyện Hoằng Hóa, khi triển khai những dự án quan trọng không có tình trạng đơn, thư phức tạp; đại đa số các hộ dân đồng thuận bàn giao mặt bằng phục vụ dự án.

Ở huyện Quảng Xương, nhiều vụ việc đã được người đứng đầu, Huyện ủy, UBND, cấp ủy các cấp trực tiếp đối thoại và giải quyết kịp thời, dứt điểm. Đáng kể nhất phải nói đến thành công khi giải quyết dứt điểm những vụ việc khiếu kiện liên quan đến những thửa đất bán đất trái thẩm quyền đã tồn đọng dai dẳng từ nhiều năm. Dựa trên các quy định của pháp luật nhưng cách chỉ đạo giải quyết nhân văn và linh hoạt của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền huyện Quảng Xương được Nhân dân địa phương đánh giá cao. Vụ việc bà Nguyễn Thị Hóa và 10 hộ dân xã Quảng Giao khiếu nại là một minh chứng cụ thể trong việc giải quyết kịp thời “điểm nóng” của huyện: Năm 2011, để xây dựng chợ Bùi mới, UBND xã đã bán đất ở cho 11 hộ dân nhưng chưa hoàn thành nghĩa vụ tài chính tại Kho bạc Nhà nước nên không có cơ sở cấp GCNQSDĐ. Đầu năm 2020, các hộ dân có đơn gửi UBND huyện Quảng Xương và các cơ quan Nhà nước cấp tỉnh, tập trung đông người lên trụ sở UBND huyện. Ở thời điểm đó, ông Trần Anh Chung khi còn giữ cương vị Chủ tịch UBND huyện Quảng Xương đã triệu tập các phòng chuyên môn, các cơ quan, đơn vị liên quan, UBND xã Quảng Giao tổ chức buổi đối thoại với các hộ dân để nắm bắt nội dung và tìm cách giải quyết. Kết quả, nhờ sự chỉ đạo quyết liệt của Chủ tịch UBND huyện, các phòng, ngành chuyên môn phối hợp chặt chẽ, giải thích, hướng dẫn cho các hộ dân, tháng 4-2020, các hộ dân đã thống nhất hoàn thành nghĩa vụ tài chính vào ngân sách Nhà nước và được cấp GCNQSDĐ. Một số vụ việc KNTC phức tạp khác ở xã Quảng Vọng, Quảng Hợp... đã được chỉ đạo giải quyết, tạo được sự ủng hộ, tin tưởng của người dân.

Coi đối thoại với dân là việc làm thường xuyên

Đối thoại với Nhân dân tạo được “hiệu ứng” tích cực không chỉ trong giải quyết những kiến nghị, phản ánh KNTC mà còn tạo sự gần gũi, lắng nghe, nắm bắt kịp thời tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân để có những định hướng, quyết sách, lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp với thực tiễn và hợp lòng dân. Tuy nhiên, có một thực tế phải thẳng thắn thừa nhận rằng trong một thời gian dài, ở một số nơi, có không ít cán bộ, công chức trong hệ thống chính trị của chúng ta còn “ngại”, nếu không muốn nói là “sợ” đối thoại với dân, tình trạng chính quyền cơ sở ngại ngần trong đối thoại, tiếp xúc với Nhân dân khi có vấn đề xảy ra cũng không phải hiếm gặp. Điều đáng mừng là hiện nay tâm lý đó đã và đang dần được thay đổi và buộc phải thay đổi.

Ở huyện Thạch Thành, từ năm 2014 đến nay, Huyện ủy đều xây dựng kế hoạch hằng năm chỉ đạo các cấp ủy đảng, các ngành tổ chức tiếp xúc, đối thoại với Nhân dân mỗi quý một lần. Ngoài việc tổ chức đối thoại thường kỳ, huyện còn chỉ đạo các cơ quan và các xã, thị trấn tổ chức đối thoại theo yêu cầu, nhiệm vụ, với phương châm là “Ở đâu có bức xúc, kiến nghị của Nhân dân thì chỉ đạo các ngành tổ chức đối thoại ở đó”. Từ năm 2019 đến nay, toàn huyện đã tổ chức gần 20 hội nghị đối thoại trực tiếp giữa bí thư đảng ủy, chủ tịch và phó chủ tịch UBND các cấp với cán bộ, đảng viên và Nhân dân. Thông qua đối thoại, Nhân dân bày tỏ ý kiến thẳng thắn về những hạn chế, tồn tại ở địa phương, đồng thời nói lên tâm tư, nguyện vọng. Tỷ lệ giải quyết các kiến nghị, đề xuất, phản ánh của Nhân dân đạt 95%, còn 5% đề nghị cấp trên giải quyết.

Hay như huyện Triệu Sơn đã ban hành quy chế đối thoại giữa chính quyền các cấp với Nhân dân. Mục đích thông qua đối thoại để UBND các cấp cung cấp đầy đủ, giải thích kịp thời cho Nhân dân các thông tin về chủ trương, chính sách, chế độ, về quy trình thủ tục quản lý, kiểm tra, giám sát; kết quả xử lý kiến nghị, giải quyết vướng mắc phát sinh; đồng thời, thu thập và xử lý thông tin về những bất cập trong thực thi pháp luật của UBND các cấp nhằm giải quyết bảo đảm quyền lợi hợp pháp, chính đáng của Nhân dân; tạo điều kiện hỗ trợ cho Nhân dân tự giác chấp hành, thực hiện đúng chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước, các quy định của địa phương, cơ quan, đơn vị. Thông qua đối thoại cũng phát huy vai trò, trách nhiệm của cán bộ, công chức các cấp, các ngành, đặc biệt người đứng đầu chính quyền trong việc giải quyết trực tiếp, dứt điểm các vụ việc ngay khi mới phát sinh tại cơ sở, hạn chế tình trạng đơn, thư, khiếu kiện vượt cấp, kéo dài. Theo ông Vũ Đức Kính, Phó Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch UBND huyện Triệu Sơn: “Việc tiếp dân, đối thoại với công dân của lãnh đạo từ huyện đến cơ sở sẽ tạo thuận lợi cho người dân, góp phần quan trọng cho việc củng cố niềm tin, tăng cường sự trao đổi, chia sẻ thông tin để giải quyết vụ việc”.

Ông Trần Anh Chung, Bí thư Huyện ủy Quảng Xương, đánh giá: Để nâng cao hiệu quả trong công tác tiếp công dân, giải quyết KNTC, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ hiện nay, đòi hỏi tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, chính quyền đối với công tác thanh tra, tiếp công dân, giải quyết KNTC, phòng chống tham nhũng; đồng thời huy động sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức chính trị xã hội, đoàn thể để nắm bắt tình hình, tiếp thu các kiến nghị, giải đáp những vấn đề người dân còn băn khoăn và giải quyết kịp thời những vụ việc thuộc thẩm quyền ngay khi mới phát sinh, rà soát các vụ tồn đọng, kéo dài để có hướng giải quyết dứt điểm.

Trong nhiều cách lắng nghe, tiếp thu ý kiến của Nhân dân, thì việc đối thoại giữa người đứng đầu cấp ủy, chính quyền với Nhân dân là cách làm thẳng thắn, rõ ràng và mang lại hiệu quả. Qua tiếp dân, đối thoại đã nắm bắt tâm tư, nguyện vọng của Nhân dân, lãnh đạo, chỉ đạo cơ quan, tổ chức có thẩm quyền giải quyết kịp thời những phản ánh, kiến nghị, KNTC của người dân. Và đặc biệt, khi người đứng đầu có bản lĩnh, sẵn sàng đối thoại, tìm hiểu tình hình, vấn đề dù phức tạp cũng dễ dàng nhận được sự chia sẻ, ủng hộ của người dân bởi đối thoại là để cùng nhau tìm tiếng nói chung và để phục vụ tốt hơn.

Đánh giá vai trò quan trọng đó và cách làm thực tiễn hiện nay cho thấy, các cấp ủy, tổ chức đảng phải thường xuyên quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo công tác tiếp dân, giải quyết KNTC; xác định công tác tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân là nhiệm vụ chính trị quan trọng, thường xuyên. Đề cao vai trò, trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy trong việc lãnh đạo, chỉ đạo và thực hiện tiếp dân, đối thoại với dân, xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân. Thực tiễn cho thấy, nơi nào cấp ủy, người đứng đầu cấp ủy quan tâm chỉ đạo sát sao và thực hiện nghiêm túc việc tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý phản ánh, kiến nghị của dân thì an ninh trật tự được bảo đảm, ít phát sinh khiếu kiện các cấp ủy, chính quyền. Tập trung giải quyết KNTC ngay từ cơ sở, nơi phát sinh vụ việc, nhất là vụ việc đông người; rà soát và tập trung lãnh đạo, chỉ đạo giải quyết dứt điểm các vụ việc khiếu kiện tồn đọng, kéo dài, quá trình giải quyết phải thu thập đủ tài liệu, chứng cứ, làm rõ nguyên nhân phát sinh KNTC, kết luận rõ đúng, sai, đề ra phương án giải quyết phù hợp, đúng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước, có lý, có tình, không để kéo dài, vượt cấp; đồng thời kiên quyết xử lý trường hợp lợi dụng quyền tự do dân chủ, quyền KNTC để lôi kéo, kích động, xúi giục chống Đảng, Nhà nước hoặc gây mất an ninh, trật tự. Đề cao vai trò của cơ quan tham mưu trong quá trình chuẩn bị, phục vụ người đứng đầu cấp ủy tiếp dân, từ việc nắm bắt thông tin, thu thập tài liệu, phân loại vụ việc, phối hợp với các cơ quan liên quan thống nhất tham mưu biện pháp tiếp, đối thoại, giải quyết, trả lời. Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát của cấp ủy và cơ quan chức năng trong việc thực hiện tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân của người đứng đầu cấp ủy; chấn chỉnh, xử lý đối với cấp ủy, cơ quan, nhất là người đứng đầu thiếu trách nhiệm, buông lỏng hoặc vi phạm quy định của Đảng, Nhà nước về tiếp dân, đối thoại trực tiếp với dân và xử lý những phản ánh, kiến nghị của dân.

Tô Dung - Việt Hương