Hậu Lộc: Khó khăn trong xử lý nguồn rác thải trôi dạt từ biển

Với địa hình “lòng chảo” nằm trong khu vực giao thoa giữa hai cửa lạch: Lạch Sung và Lạch Trường. Hàng ngày, một lượng lớn rác thải từ ngoài biển trôi dạt vào bờ khiến cho khu vực các xã Ngư Lộc, Đa Lộc, Hưng Lộc,... luôn trong tình trạng ô nhiễm môi trường. Mặc dù, thực trạng trên đã diễn ra từ nhiều năm nay, song khó khăn về nguồn kinh phí, cũng như chưa có một nhà máy xử lý rác tầm cỡ trên địa bàn, dẫn tới vấn đề trên vẫn chưa được xử lý một cách triệt để.

Rác tồn đọng tại tuyến đê biển xã Ngư Lộc sau khi thủy triều rút.

Bất cập rác từ biển...

Dọc tuyến bờ biển 1,2 km đoạn qua xã Ngư Lộc, một hình ảnh nhếch nhác vì rác thải hiện hữu ngay trên tuyến đê khi thủy triều rút. Từ rác nilon, vỏ chai nhựa, quần áo rách đen đúa và ô nhiễm ngập ở cống nước thải từ các khu dân cư chảy ra. Rác nằm xen lẫn với tàu thuyền, vương vào các bãi đá... Theo người dân nơi đây, đã nhiều năm nay gần như không còn tình trạng người dân đổ thải ra biển như trước, bởi UBND xã Ngư Lộc đã có hợp đồng với đơn vị vận chuyển, thu gom rác. Tuy nhiên rác từ biển trôi dạt vào sau mỗi lần thủy triều dâng rất nhiều, gây ô nhiễm tuyến đê biển, ảnh hưởng đến cuộc sống của bà con.

Theo người dân xã Ngư Lộc, có 2 nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng trên, trước hết là tình trạng thiếu ý thức của một bộ phận chủ tàu, thuyền viên khi đánh bắt trên biển đã xả rác ra môi trường, chủ yếu là túi nilon, vỏ chai nhựa. Bên cạnh đó, một lượng lớn rác thải từ thượng nguồn các con sông đổ về hạ lưu Lạch Sung, Lạch Trường rồi cuộn theo dòng chảy dồn ứ đẩy vào bờ biển các xã Ngư Lộc, Hưng Lộc, Đa Lộc. Mặc dù, chính quyền các địa phương cũng như người dân thường xuyên tổ chức thu gom rác ven biển, song khối lượng rác tồn đọng lớn, đòi hỏi phương tiện, máy móc để xử lý.

Ông Nguyễn Hải Năm, Chủ tịch UBND xã Ngư Lộc cho biết: Là xã có 1,2 km tuyến đê biển, mật độ dân số lớn, lại có tới 90% dân số làm nghề khai thác, chế biến thủy hải sản, sức ép về môi trường, rác thải là rất lớn. Những năm trước đây, do nhận thức của người dân còn hạn chế, công tác quản lý, chỉ đạo của địa phương chưa thực sự quyết liệt dẫn đến tình trạng ô nhiễm môi trường phát sinh từ hoạt động sản xuất và sinh hoạt hàng ngày. Tuy nhiên, những năm gần đây, bộ mặt, cảnh quan môi trường của xã Ngư Lộc đã có nhiều thay đổi, tình trạng vứt, đổ rác thải bừa bãi dọc bờ biển cơ bản đã được hạn chế.

Đối với hoạt động đánh bắt, khi tàu thuyền của ngư dân trở về, vận chuyển các sản phẩm đánh bắt đến nơi sơ chế, phân phối hàng hóa, đều được các lực lượng chức năng xã yêu cầu thực hiện nghiêm việc thu gom chất thải rắn phát sinh và vệ sinh sạch sẽ khu vực sơ chế hải sản. Ngoài ra, tại khu vực dọc tuyến đê biển, UBND xã đã phân chia khu vực cụ thể giao các đoàn thể (hội LHPN, cựu chiến binh, đoàn thanh niên, hội nông dân) chịu trách nhiệm tự quản về môi trường, định kỳ hàng tháng UBND xã tổ chức phát động người dân tham gia tổng dọn vệ sinh môi trường dọc tuyến đê biển.

Song, lượng rác thải lớn, mỗi lần xử lý, lượng rác lên tới hàng trăm tấn, với chi phí cả trăm triệu đồng. Hàng năm, UBND xã phải trích 50 triệu đồng, cùng với nguồn kinh phí sự nghiệp môi trường (khoảng 20 đến 30 triệu đồng/năm) để huy động máy móc, phương tiện vận chuyển rác. Để có thêm nguồn kinh phí, hàng năm, UBND xã đều có tờ trình báo cáo gửi UBND huyện xin hỗ trợ. Đơn cử từ nguồn kinh phí huyện hỗ trợ 250 triệu đồng cuối năm 2021, UBND xã Ngư Lộc đã chia thành 2 đợt thu gom, vận chuyển rác thải ven biển (tháng 4 và tháng 8-2022). “Hiện tại, UBND xã Ngư Lộc cũng mới có tờ trình gửi UBND huyện xin hỗ trợ nguồn kinh phí. Nếu được bố trí nguồn kinh phí hỗ trợ, xã sẽ tiến hành thu gom, vận chuyển trước Tết Nguyên đán” - ông Năm khẳng định.

Với xã Đa Lộc, thực trạng rác thải tồn ứ tại rừng chắn sóng cũng như tại khu vực cửa cống Ba Gồ đang gây ô nhiễm môi trường. Ông Bùi Văn Thái, Phó Chủ tịch UBND xã Đa Lộc cho biết: Xã Đa Lộc có hơn 4 km đường bờ biển, lượng rác thải từ biển đổ dồn vào bờ mỗi năm lên tới hàng chục tấn. Mỗi khi thủy triều lên, rác thải từ biển đẩy vào vướng vào rừng chắn sóng, bãi đá, cửa cống tiêu thoát Ba Gồ. Lượng rác tồn đọng lớn, xử lý không kịp thời gây bốc mùi hôi thối, ô nhiễm môi trường. Đặc biệt, tại khu vực cống Ba Gồ, lượng rác tồn đọng lớn, gây ô nhiễm đến khu dân cư.

Theo ông Thái, hàng năm, vào mùa mưa lũ, UBND xã, UBND huyện đều phải xây dựng phương án huy động máy múc vận chuyển đi một phần rác thải để đảm bảo tiêu thoát nước cho cánh đồng lúa các xã Đa Lộc, Hưng Lộc. Bên cạnh đó, chính quyền xã giao các ngành, đoàn thể, các thôn xóm đảm nhận để dọn vệ sinh, thu gom rác thải. Mỗi tháng sẽ có kế hoạch 2 lần ra quân dọn vệ sinh môi trường bờ biển. “Hiện tại mới chỉ thực hiện việc thu gom và xử lý bằng hình thức đốt một phần lượng rác thải. Để xử lý nguồn rác tồn đọng phải có máy móc, phương tiện vận chuyển. Việc này đòi hỏi nguồn kinh phí lớn lên tới hàng trăm triệu đồng, vượt quá khả năng của xã” - ông Thái cho biết thêm.

Khó xử lý?!

Rõ ràng, với lượng rác thải lớn từ biển đổ vào đất liền mỗi ngày, để xử lý những bất cập trên là điều không dễ. Ông Nguyễn Hải Năm, Chủ tịch UBND xã Ngư Lộc đề xuất, cần có nguồn kinh phí chi thường xuyên cho hoạt động thu gom, xử lý, cũng như có một đơn vị chuyên trách riêng biệt đảm nhận.

Bên cạnh đó, là công tác tuyên truyền, nêu cao ý thức đối với các chủ tàu thuyền đánh bắt cá không xả rác ra môi trường biển; ngăn chặn tình trạng xả rác ra các dòng sông từ các địa phương...

Rác tràn ngập cống tiêu thoát nước của khu dân cư xã Ngư Lộc.

Theo Phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Hậu Lộc, thực hiện theo Nghị quyết số 05-NQ/TU ngày 18-8-2016 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo vệ môi trường trên địa bàn tỉnh, UBND huyện Hậu Lộc đã ban hành nhiều chính sách cũng như việc đẩy mạnh xã hội hóa trong bảo vệ môi trường. Đơn cử, giai đoạn 2017-2020, để khuyến khích xây dựng các lò xử lý rác thải sinh hoạt bằng công nghệ đốt, HĐND huyện đã ban hành nghị quyết về việc hỗ trợ cho các xã có lò đốt áp dụng công nghệ trong nước là 300 triệu đồng; công nghệ nhập ngoại là 1 tỷ đồng. Đã có 3 xã được hỗ trợ là xã Phú Lộc, Đại Lộc và Hòa Lộc. Tuy nhiên thực tế cho thấy, các mô hình lò đốt rác này bộc lộ nhiều hạn chế từ công nghệ đến công suất xử lý, hiệu quả không như kỳ vọng. Sau một vài năm hoạt động, đến thời điểm hiện tại đã có 2/3 mô hình (lò đốt rác xã Hòa Lộc và Đại Lộc) đã phải ngừng hoạt động. Trong khi đó, phương án được cho là lâu dài, huyện Hậu Lộc đã quy hoạch một nhà máy xử lý rác thải quy mô lớn cho 5 xã ven biển tại xã Minh Lộc. Tuy nhiên, đến thời điểm hiện tại việc kêu gọi nhà đầu tư cũng như triển khai dự án vẫn dậm chân tại chỗ.

Trước đó, đầu tháng 6-2022, Công ty CP Đầu tư và Phát triển môi trường Thanh Xuân (có trụ sở tại số 2, phố Nhà Thờ, phường Trường Thi, TP Thanh Hóa) đã có công văn đăng ký đầu tư Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt và công nghiệp thông thường tại xã Minh Lộc. Tuy nhiên, ngày 17-7-2020, UBND tỉnh Thanh Hóa có Công văn số 9557/UBND-THKH về việc chưa chấp thuận chủ trương đầu tư dự án của công ty này. Đến ngày 21-7-2020, Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Thanh Hóa có Công văn số 4205/SKHĐT-KTĐN về việc thông báo kết quả giải quyết hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư dự án Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt và công nghiệp thông thường tại xã Minh Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa, trong đó nêu rõ: “Dự án Nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt và công nghiệp thông thường tại xã Minh Lộc, huyện Hậu Lộc, tỉnh Thanh Hóa theo đề xuất là dự án thuộc lĩnh vực xã hội hóa theo Nghị định số 69/2008/NĐ-CP ngày 30-5-2008 của Chính phủ. Theo đó, việc lựa chọn nhà đầu tư đối với các dự án xã hội hóa được thực hiện theo trình tự, thủ tục quy định tại Nghị định số 25/2020/NĐ-CP ngày 28-2-2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Đấu thầu về lựa chọn nhà đầu tư (có hiệu lực thi hành từ ngày 20-4-2020), các bộ và cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ theo phạm vi quản lý ban hành quy định về lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật chuyên ngành, pháp luật về xã hội hóa”.

Đồng thời công văn nêu rõ: “Sau khi các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ ban hành quy định, trình tự thủ tục lựa chọn nhà đầu tư đối với dự án phải tổ chức đấu thầu theo quy định của pháp luật chuyên ngành, pháp luật về xã hội hóa, theo quy định tại Khoản 3, Điều 16, Nghị định số 25/2020/NĐ-CP ngày 28-2-2020 của Chính phủ, Sở Kế hoạch và Đầu tư, tỉnh Thanh Hóa sẽ hướng dẫn, thông báo cho Công ty CP Đầu tư và Phát triển môi trường Thanh Xuân về việc triển khai lựa chọn nhà đầu tư thực hiện dự án”.

Thời gian tới, để giải quyết triệt để vấn đề môi trường trên địa bàn nói chung và trên địa bàn các xã Ngư Lộc, Hưng Lộc, Đa Lộc... UBND huyện Hậu Lộc kiến nghị UBND tỉnh quan tâm, hỗ trợ kêu gọi đầu tư xây dựng nhà máy xử lý rác thải sinh hoạt và công nghiệp thông thường tại xã Minh Lộc cho huyện để giải quyết khó khăn trong xử lý rác thải hiện nay. Bên cạnh đó, thường xuyên hỗ trợ kinh phí xử lý rác thải đối với các xã ven biển trên địa bàn huyện.

Bài và ảnh: Đình Giang