Hiệu quả từ Đề án “Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng”

Nâng cao chất lượng dân số vùng đồng bào các dân tộc thiểu số được ví như mở ra “cánh cửa” phát triển bền vững của khu vực miền núi. Chính vì lẽ đó, việc triển khai hiệu quả Đề án “Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng” được xem là giải pháp chính sách phù hợp, nhằm nâng cao chất lượng dân số tại 47 xã/11 huyện miền núi của tỉnh Thanh Hóa.

Một buổi sinh hoạt câu lạc bộ chăm sóc sức khỏe sinh sản tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết tại xã Mường Chanh (Mường Lát).

Tại huyện Mường Lát, đề án được triển khai tại 6 xã: Mường Chanh, Quang Chiểu, Pù Nhi, Tam Chung, Nhi Sơn, Trung Lý. Phòng Dân số và Truyền thông giáo dục sức khỏe - Trung tâm Y tế huyện phối hợp với ban dân số - kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) xã, trạm y tế xã, đã tổ chức các hoạt động truyền thông, nói chuyện chuyên đề, tư vấn về các chính sách dân số, chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, sức khỏe sinh sản (SKSS), KHHGĐ, SKSS tiền hôn nhân, tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, sàng lọc chẩn đoán trước sinh, sàng lọc sơ sinh, mất cân bằng giới tính khi sinh... cho trẻ vị thành niên, thanh niên, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, người có uy tín trong cộng đồng. Cụ thể, phòng đã phối hợp với ban dân số - KHHGĐ 6 xã tổ chức 24 buổi sinh hoạt câu lạc bộ chăm sóc SKSS tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết, với sự tham gia của 1.200 lượt hội viên. Đồng thời, tổ chức 18 buổi nói chuyện chuyên đề với sự tham gia của 900 lượt đối tượng là phụ nữ có thai, phụ nữ trong độ tuổi sinh đẻ, các cặp vợ chồng mới kết hôn... Hoạt động truyền thông được duy trì thường xuyên hàng tháng, quý tại huyện và các xã, thị trấn đã gây được sự chú ý của cộng đồng xã hội đến công tác dân số - KHHGĐ ở địa phương. Làm mới 175 băng rôn tuyên truyền, hưởng ứng các Ngày Dân số thế giới 11-7, Ngày Dân số Việt Nam 26-12, hưởng ứng các chiến dịch truyền thông chăm sóc sức khỏe Nhân dân. Tiếp nhận và treo 582 áp phích tại các trạm y tế xã, nhà văn hóa các bản; cấp phát 8.870 tờ rơi cho đối tượng, thông qua các buổi nói chuyện chuyện đề, sinh hoạt câu lạc bộ... Số lượt người được nghe tư vấn và giáo dục sức khỏe là 28.500 lượt, đạt 73,1%. Số lần phát thanh trên loa đài là 283 lần, đạt 123% so với kế hoạch.

Ông Lê Quốc Huấn, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Mường Lát, cho biết: Thực hiện đề án, huyện đã thành lập 6 câu lạc bộ chăm sóc SKSS tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết và tổ chức các buổi sinh hoạt với sự tham gia của hàng trăm hội viên. Đặc biệt huyện đã đẩy mạnh công tác truyền thông, trang bị các kiến thức về hôn nhân, gia đình, SKSS... cho các đối tượng. Qua đó, góp phần thay đổi hành vi, phong tục tập quán của đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn. Đồng thời, làm giảm tỷ lệ tảo hôn, nạo phá thai ở lứa tuổi vị thành niên, thanh niên; giảm tỷ lệ sinh; trẻ em dưới 1 tuổi được tiêm chủng đầy đủ các loại vắc-xin đạt trên 95%; hoạt động phòng chống suy dinh dưỡng trẻ em được triển khai thực hiện thường xuyên ở 100% xã, thị trấn, tỷ lệ trẻ dưới 5 tuổi suy dinh dưỡng đều giảm so với cùng kỳ năm trước.

Tại các huyện miền núi Thanh Hóa, những năm gần đây, số cặp vợ chồng thực hiện các biện pháp KHHGĐ luôn tăng hàng năm; quy mô gia đình có hai con được chấp nhận ngày càng rộng rãi; chất lượng cung cấp các dịch vụ chăm sóc SKSS đang từng bước được nâng lên. Các vấn đề về chất lượng dân số cả thể chất lẫn tinh thần, đang từng bước được cải thiện. Thực hiện Đề án “Nâng cao chất lượng dân số các dân tộc ít người tại cộng đồng”, có 47 xã thuộc 11 huyện Mường Lát, Quan Hóa, Quan Sơn, Lang Chánh, Bá Thước, Thường Xuân, Như Xuân, Thạch Thành, Ngọc Lặc, Cẩm Thủy và Như Thanh, được thụ hưởng. Các địa phương đã tổ chức các hoạt động nói chuyện chuyên đề, hội nghị cung cấp thông tin; các buổi sinh hoạt câu lạc bộ chăm sóc SKSS tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết; phát thanh, truyền hình, cấp phát sản phẩm truyền thông đến các cấp ủy đảng, chính quyền, Nhân dân tại địa bàn triển khai đề án, để cung cấp các thông tin về các chính sách dân số - KHHGĐ trong tình hình mới, về tảo hôn, hôn nhân cận huyết về bình đẳng giới, về sàng lọc trước sinh và sơ sinh... Cụ thể, duy trì sinh hoạt 47 câu lạc bộ chăm sóc SKSS tiền hôn nhân, hôn nhân cận huyết (mỗi câu lạc bộ 50 người, sinh hoạt 3 lần/năm); tổ chức 22 hội nghị cung cấp thông tin tại 11 huyện với 1.100 người tham dự; tổ chức 114 cuộc nói chuyện chuyên đề về công tác dân số trong tình hình mới tại xã, với hơn 7.050 lượt người tham gia; nhân bản và cấp phát 40.525 tờ rơi... góp phần làm thay đổi hành vi, tập quán sử dụng các dịch vụ về dân số - KHHGĐ, tăng cường thực hiện các chính sách dân số, góp phần thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội.

Ông Nguyễn Văn Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh, cho biết: Đạt được kết quả trên, tại các địa phương triển khai đề án đã đẩy mạnh công tác truyền thông về nâng cao chất lượng dân số. Nhờ vậy, người dân đã được tiếp cận các chính sách dân số, với nội dung và hình thức tuyên truyền ngày càng đa dạng. Thông qua đề án góp phần tăng cường thực hiện các chính sách dân số - KHHGĐ tại vùng các dân tộc ít người có nguy cơ suy thoái về chất lượng giống nòi; giúp vị thành niên, thanh niên trang bị các kiến thức về chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, về SKSS, KHHGĐ và SKSS tiền hôn nhân... Đặc biệt, do làm tốt công tác tuyên truyền đã huy động được sự tham gia tích cực, hiệu quả của các già làng, trưởng bản, những người có uy tín trong cộng đồng, góp phần giảm thiểu đáng kể tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết từng khá phổ biến trong cộng đồng dân tộc thiểu số.

Bài và ảnh: Tô Hà