Hành trình đổi mới, hành động vì một Thanh Hóa thịnh vượng, kiểu mẫu: Bài 1 - Những quyết sách và dấu ấn nổi bật

Nằm ở cửa ngõ nối liền Bắc Bộ với Trung Bộ, cách Thủ đô Hà Nội và Vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ khoảng 150km về phía Nam, Thanh Hóa trong những năm gần đây đã có sự bứt phá ngoạn mục khi dẫn đầu cả nước về tốc độ tăng trưởng kinh tế, phát triển toàn diện từ công nghiệp, nông nghiệp, thương mại, dịch vụ đến văn hóa – xã hội, quốc phòng an ninh, công tác xây dựng đảng và hệ thống chính trị. Ngày 5-8-2020, Bộ Chính trị đã ban hànhNghị quyết số 58 - NQ/TW về xây dựng và phát triển tỉnh Thanh Hoá đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.Nghị quyếtlà một mốc son khẳng định vai trò quan trọng của Thanh Hóa trong những đóng góp đổi mới, phát triển của cả đất nước 10 năm qua và trong giai đoạn hiện nay, đồng thời ghi dấu trên hành trình đổi mới, hành động vì một Thanh Hóa thịnh vượng, kiểu mẫu.

Khu Kinh tế Nghi Sơn

Đổi mới tư duy, nâng tầm lãnh đạo

Gần 35 năm thực hiện công cuộc đổi mới đất nước, Đảng bộ, chính quyền, quân và dân các dân tộc tỉnh Thanh Hóa đã quán triệt và vận dụng sáng tạo quan điểm, chủ trương, đường lối của Trung ương Đảng, không ngừng tìm tòi, coi trọng tổng kết thực tiễn, đổi mới tư duy, nâng cao tầm nhìn và năng lực lãnh đạo, xác định đường hướng phù hợp với điều kiện đặc thù và sự phát triển của tỉnh.

Đảng bộ tỉnh đã nhận diện đúng thực trạng, tình hình, tập trung nghiên cứu, phân tích, chỉ rõ những ưu điểm, hạn chế, yếu kém trên mọi lĩnh vực, các nguyên nhân, nhất là những nguyên nhân thuộc về chủ quan, để trên cơ sở đó đề ra các giải pháp khắc phục triệt để các hạn chế, yếu kém, thực hiện thắng lợi các mục tiêu, nhiệm vụ. Thanh Hóa tạo nên dấu ấn ngoạn mục trong phát triển kinh tế - xã hội chừng mươi năm trở lại đây, đặc biệt là trong nhiệm kỳ 2015 – 2020. Tuy nhiên, thành quả đó là kết quả của cả một hành trình không mệt mỏi tìm tòi thử nghiệm, trăn trở, đổi mới phương thức hoạt động, nâng cao hiệu quả, hiệu lực của cả hệ thống chính trị. Đồng chí Trịnh Văn Chiến, Ủy viên Trung ương Đảng, Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch HĐND tỉnh đã nhiều lần khẳng định: Những thành tựu to lớn đã đạt được không chỉ là kết quả của tinh thần lao động bền bỉ, sáng tạo của nhân dân các dân tộc trong tỉnh; ý thức trách nhiệm và sự kiên trì, quyết liệt theo đuổi những mục tiêu đã lựa chọn của nhiều thế hệ lãnh đạo tỉnh; sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị; mà còn là sự kết tinh truyền thống hào hùng của ông cha đã được hun đúc qua hàng ngàn năm thăng trầm của lịch sử.

Thời kỳ 1986 – 1990, Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ VI đã khẳng định sự cần thiết phải đổi mới tư duy, trước hết là tư duy kinh tế, nhưng việc triển khai của địa phương còn lúng túng, nền kinh tế cơ bản vẫn yếu kém, đời sống nhân dân còn nhiều khó khăn. Trong điều kiện còn nhiều khó khăn của một tỉnh có xuất phát điểm thấp do hậu quả của các cuộc kháng chiến chống ngoại xâm, điều kiện tự nhiên không nhiều thuận lợi, dân số đông, nhưng với tinh thần “đổi mới hay là chết” dựa trên đổi mới tư duy phát triển, đổi mới cơ chế quản lý kinh tế mà trọng tâm là xóa bỏ quan liêu bao cấp, xây dựng nền kinh tế đa thành phần, đa hình thức sở hữu và đẩy mạnh hợp tác hội nhập quốc tế; Đảng bộ tỉnh đã lãnh đạo quân và dân Thanh Hóa đoàn kết một lòng, chủ động, sáng tạo, phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế, khơi dậy các nguồn lực; lấy ổn định nông nghiệp, nông thôn, nông dân làm điểm tựa, đồng thời đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa và đã đạt được nhiều thành tựu trên các lĩnh vực.

Đảng bộ tỉnh đã chú trọng đến việc nâng cao năng lực lãnh đạo, trách nhiệm lãnh đạo, điều hành của các cấp ủy, chính quyền; tư duy về các khu công nghiệp tập trung nhằm tạo ra động lực cho các vùng kinh tế của tỉnh phát triển gắn với thu hút đầu tư trong và ngoài nước ngày càng rõ nét. Trong 10 năm (2001 – 2010), Đảng bộ tỉnh đã dồn sức lãnh đạo tiếp tục hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, đẩy mạnh chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Mặc dù ngân sách còn hạn hẹp, nhưng tỉnh đã tập trung đầu tư hoàn thiện hạ tầng các khu công nghiệp và dịch vụ trên địa bàn. Nhận thức được tiềm năng, lợi thế của Cảng nước sâu Nghi Sơn, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã tập trung chỉ đạo xây dựng đề án, đề nghị Chính phủ cho thành lập Khu Kinh tế Nghi Sơn trên cơ sở khu đô thị mới Nghi Sơn. Khu Kinh tế Nghi Sơn ra đời với những cơ chế, chính sách ưu đãi nhất cả nước đã thực sự hấp dẫn các nhà đầu tư trong và ngoài nước. Nghi Sơn đã nhanh chóng trở thành một khu kinh tế có tiềm năng và số vốn đầu tư lớn nhất trong thời kỳ này. Đây cũng là thời kỳ nguồn vốn đầu tư từ các thành phần kinh tế cũng như đóng góp của các thành phần kinh tế cho sự phát triển của tỉnh ngày càng chiếm tỷ trọng lớn. Nhiều tuyến đường giao thông được nâng cấp, hầu hết các tuyến đê sông, đê biển đã được kiên cố hóa. Công tác xóa đói giảm nghèo được triển khai với nhiều chương trình đồng bộ theo hướng nâng cao năng lực toàn diện cho các vùng nghèo, hộ nghèo. Trên địa bàn không còn hộ đói, hộ nghèo giảm đáng kể.

Đến Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XVI (nhiệm kỳ 2005 – 2010), lần thứ XVII (nhiệm kỳ 2010 – 2015), đường hướng phát triển của Thanh Hóa đã ngày càng rõ hơn. Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XVII đã đề ra phương hướng, nhiệm vụ nhiệm kỳ 2010 - 2015 là: Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ; huy động tối đa và sử dụng hiệu quả các nguồn lực, tạo bước đột phá về tốc độ, chất lượng tăng trưởng và sức cạnh tranh của nền kinh tế; tăng cường đầu tư kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; tạo sự chuyển biến rõ nét về chất lượng nguồn nhân lực; đẩy mạnh xã hội hóa, nâng cao chất lượng các hoạt động văn hóa - xã hội; kết hợp tốt giữa phát triển kinh tế - xã hội với giữ vững ổn định chính trị, bảo đảm quốc phòng, an ninh; phấn đấu đến năm 2015 đạt mức thu nhập trung bình của cả nước, đến năm 2020 trở thành một trong những tỉnh tiên tiến. Tại đại hội này, lần đầu tiên đã đề ra 5 chương trình trọng tâm để phấn đấu thực hiện trong nhiệm kỳ, gồm: Chương trình phát triển Khu kinh tế Nghi Sơn và các khu công nghiệp, khu công nghệ cao; Chương trình phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới; Chương trình phát triển kinh tế - xã hội miền Tây; Chương trình phát triển kinh tế - xã hội vùng biển; Chương trình phát triển nguồn nhân lực.

Đến Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2015 - 2020, Đại hội đã xác định chủ đề là: “Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của Đảng bộ, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân; tranh thủ thời cơ, vận hội mới, phát triển kinh tế nhanh và bền vững; nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân; phấn đấu đến năm 2020 trở thành tỉnh khá của cả nước, đến năm 2030 cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp theo hướng hiện đại”. Đại hội tiếp tục đề ra 5 chương trình trọng tâm là: Chương trình phát triển nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới; Chương trình phát triển khu kinh tế Nghi Sơn và các khu công nghiệp; Chương trình giảm nghèo nhanh và bền vững; Chương trình phát triển du lịch; Chương trình đào tạo và sử dụng nguồn nhân lực. Đồng thời, Đại hội đề ra 4 khâu đột phá, gồm: Phát triển nhanh, đồng bộ hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội; tập trung nguồn lực đầu tư có trọng tâm, trọng điểm các công trình hạ tầng quan trọng, có tính then chốt về giao thông, thủy lợi, điện, thông tin liên lạc...; ưu tiên xây dựng hạ tầng kỹ thuật Khu Kinh tế Nghi Sơn và Khu Công nghiệp Lam Sơn - Sao Vàng, TP Thanh Hóa và các trục giao thông kết nối các vùng kinh tế động lực. Nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các tiến bộ khoa học - kỹ thuật phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống nhân dân, góp phần quan trọng thực hiện các mục tiêu đại hội quyết định. Đẩy mạnh cải cách hành chính, cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh, tạo sự thông thoáng, minh bạch, hấp dẫn các nhà đầu tư trong và ngoài nước vào đầu tư, sản xuất, kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng; phát huy vai trò tiền phong gương mẫu của đảng viên; nêu cao tinh thần trách nhiệm của người đứng đầu các cơ quan, đơn vị; tạo chuyển biến mạnh mẽ trong công tác cán bộ, đáp ứng yêu cầu đến năm 2020 Thanh Hóa trở thành tỉnh khá của cả nước.

Từ quá trình trăn trở, tìm tòi, nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy, nâng tầm lãnh đạo và sức chiến đấu của cấp ủy, tổ chức đảng, cho đến Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII và XVIII, đường hướng phát triển của Thanh Hóa đã được định hình rõ nét, với các giải pháp có trọng tâm, trọng điểm. Từ thống nhất nhận thức, quyết tâm hành động, Thanh Hoá đã tăng tốc bứt phá, khai thác và phát huy hiệu quả các tiềm năng, lợi thế, huy động các nguồn lực đầu tư cho phát triển, vươn lên đứng đầu các tỉnh vùng Bắc Trung Bộ và thuộc nhóm các tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước.

Hạ tầng kinh tế - xã hội của tỉnh được đầu tư khang trang, hiện đại

Dấu ấn đột phá

Thanh Hóa đã có bước tăng trưởng nhanh và đột phá về kinh tế, với tốc độ tăng trưởng tổng sản phẩm trên địa bàn (GRDP) bình quân giai đoạn 2016 - 2020 tăng gấp 1,5 lần so với tăng trưởng bình quân giai đoạn 2011 – 2015, dự kiến đạt 12,1%, vượt mục tiêu Đại hội (12%). Quy mô GRDP của tỉnh năm 2020 dự kiến đạt 131.199 tỷ đồng, gấp 1,77 lần năm 2015, vươn lên vị trí đứng đầu các tỉnh Bắc Trung bộ và đứng thứ 8 cả nước. GRDP bình quân đầu người dự kiến đạt 2.616 USD, gấp 1,8 lần năm 2015. Thu ngân sách nhà nước trên địa bàn vượt dự toán giao và vươn lên nhóm các tỉnh có tốc độ tăng thu ngân sách cao nhất cả nước; năm 2020, dự kiến đạt 28.967 tỷ đồng, gấp 2,3 lần năm 2015. Cơ cấu các ngành kinh tế trong GRDP chuyển dịch đúng hướng, trong đó công nghiệp trở thành ngành trụ cột với hạt nhân là Khu Kinh tế Nghi Sơn và du lịch phát triển đột phá đang dần trở thành ngành kinh tế mũi nhọn. Dự kiến năm 2020, tỷ trọng ngành nông, lâm, thủy sản còn 10,4% (giảm 7,4% so với năm 2015); công nghiệp - xây dựng chiếm 48,2% (tăng 8,9%); dịch vụ chiếm 32,2% (giảm 6,3%); thuế sản phẩm chiếm 9,2% (tăng 4,8%).

Lĩnh vực công nghiệp ngày càng giữ vai trò chủ đạo và đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế của tỉnh. Giá trị sản xuất công nghiệp bình quân hàng năm dự kiến tăng 20,1%, vượt kế hoạch, cao nhất từ trước đến nay; năm 2020 dự kiến đạt 144.532 tỷ đồng, gấp 2,5 lần năm 2015, đứng đầu các tỉnh Bắc Trung bộ. Thanh Hóa đã hoàn thành và đưa vào hoạt động nhiều cơ sở công nghiệp mới, đặc biệt là Liên hợp lọc hóa dầu Nghi Sơn (một trong 3 dự án công nghiệp lớn nhất cả nước), triển khai xây dựng một số dự án công nghiệp quy mô lớn, tạo tiền đề cho tăng trưởng kinh tế của tỉnh trong giai đoạn tới. Kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội tiếp tục được quan tâm đầu tư; đô thị phát triển theo hướng hiện đại, tạo ra diện mạo mới cho phát triển của tỉnh. Trong đó, liên đô thị thành phố Thanh Hóa - thành phố Sầm Sơn đang được đầu tư kết nối; các đô thị Bỉm Sơn, Nghi Sơn, Lam Sơn - Sao Vàng có bước phát triển mới, các công trình hạ tầng giao thông lớn, có tính kết nối liên vùng, kết nối các trung tâm kinh tế của tỉnh được ưu tiên đầu tư. Tỉnh đã nâng cấp hạ tầng Cảng hàng không Thọ Xuân, tạo điều kiện mở thêm đường bay mới. Hệ thống cảng biển (cảng nước sâu, cảng tổng hợp) được quy hoạch và đầu tư, năm 2019 đã đưa tuyến container quốc tế qua Cảng Nghi Sơn vào hoạt động hiệu quả.

Thanh Hóa cũng là một trong những tỉnh dẫn đầu cả nước trong thực hiện Chương trình Xây dựng nông thôn mới, đã có 8 đơn vị cấp huyện, 313 xã (chiếm 65,75%) đạt chuẩn nông thôn mới. Bộ mặt đô thị, nông thôn có nhiều khởi sắc theo hướng hiện đại, văn minh. Lĩnh vực văn hóa - xã hội đạt nhiều kết quả nổi bật như: giáo dục mũi nhọn và thể thao thành tích cao luôn đứng trong nhóm các tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước; xã hội hóa y tế được đẩy mạnh, đã ứng dụng, chuyển giao thành công nhiều kỹ thuật mới tại các bệnh viện tuyến tỉnh; tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh, đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân được nâng lên rõ rệt. Quốc phòng - an ninh, trật tự an toàn xã hội luôn được bảo đảm, giữ vững ổn định, tạo môi trường thuận lợi cho kinh tế - xã hội phát triển. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được thực hiện đồng bộ, sáng tạo, đạt nhiều kết quả. Thanh Hóa là một trong các tỉnh đi đầu trong thực hiện sắp xếp tổ chức bộ máy và các đơn vị hành chính cấp xã, thôn, tổ dân phố và có nhiều đột phá trong công tác cán bộ, bố trí người đứng đầu không phải là người địa phương.

Việc đổi mới phương thức lãnh đạo của các cấp ủy, tổ chức đảng được thực hiện với phương châm hướng mạnh về cơ sở, phát huy vai trò chủ động, sáng tạo, trách nhiệm của từng tổ chức cơ sở đảng, của cán bộ, đảng viên. Tăng cường vai trò lãnh đạo của cấp ủy đối với chính quyền đảm bảo đúng thẩm quyền, không bao biện làm thay. Tỉnh ủy và các cấp ủy đã đổi mới việc ban hành nghị quyết theo hướng ngắn gọn, cụ thể, rõ trách nhiệm; lựa chọn đúng trọng tâm, đảm bảo tính khả thi, đột phá; coi trọng lấy ý kiến tham gia, phản biện, góp ý. Tỉnh ủy đã chỉ đạo UBND tỉnh triển khai rà soát, bổ sung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội, xác định rõ mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp phát triển kinh tế - xã hội, quốc phòng – an ninh trong từng thời kỳ. Đặc biệt, các cấp ủy, tổ chức đảng đã quan tâm lãnh đạo xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên có đủ phẩm chất và năng lực thực thi có hiệu quả nhiệm vụ được giao gắn với xây dựng tổ chức bộ máy tinh gọn, hiệu lực, hiệu quả; đổi mới lề lối, phong cách làm việc, gương mẫu và sâu sát thực tế, coi trọng đối thoại, giải quyết các vấn đề bức xúc dư luận xã hội quan tâm. Chú trọng kiểm tra, giám sát khâu tổ chức thực hiện. Những kết quả đạt được trong 10 năm qua đã tạo nên nền tảng vững chắc, tạo thế và lực mới cho sự phát triển đi lên của Thanh Hóa.

Việt Linh