Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân - tiền đề nâng cao chất lượng dân số

Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân là việc làm mang lại lợi ích rất lớn không chỉ về vấn đề sức khỏe sinh sản (SKSS) mà còn cả thể chất lẫn tinh thần cho các cặp vợ chồng trong tương lai, là tiền đề để dự phòng các bệnh lý, dị tật bẩm sinh cho đứa con trong tương lai, chuẩn bị cho người phụ nữ có điều kiện sức khỏe để mang thai và sinh đẻ an toàn.

Cán bộ Trung tâm Y tế huyện Như Xuân tư vấn sức khỏe tiền hôn nhân cho các bạn trẻ.

Thời gian qua, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) tỉnh đã đẩy mạnh việc truyền thông, giáo dục nâng cao nhận thức, chuyển đổi hành vi của người dân, gia đình, cộng đồng về tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân; tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh; cung cấp thông tin về tình hình bệnh tan máu bẩm sinh, bệnh do rối loạn di truyền nhiễm sắc thể, bệnh bẩm sinh, nguyên nhân gây bệnh và các giải pháp chủ yếu trong điều trị và phòng, chống bệnh. Ngành dân số tỉnh đã phối hợp với các địa phương triển khai mô hình “Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân” tại 46 xã/8 huyện (Thiệu Hóa, Triệu Sơn, Đông Sơn, Hà Trung, Như Xuân, Thường Xuân, Lang Chánh và Bá Thước). Để mô hình phát huy hiệu quả, Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh đã chỉ đạo trung tâm y tế các huyện hướng dẫn các trạm y tế phối hợp với các tổ chức đoàn thể, đặc biệt là hội phụ nữ và đoàn thanh niên thành lập câu lạc bộ làm nơi tuyên truyền ý nghĩa, tầm quan trọng của việc tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân. Triển khai các hoạt động tư vấn, khám sức khỏe tiền hôn nhân, các địa phương cũng tập trung phối hợp với trạm y tế các xã, phường thực hiện việc khám sức khỏe miễn phí trước khi kết hôn cho các cặp đôi, đồng thời giới thiệu một số dịch vụ chăm sóc SKSS, KHHGĐ. Cán bộ dân số ở các xã, phường thực hiện tuyên truyền, tư vấn cho các đối tượng kết hôn khi có nhu cầu khám sức khỏe tiền hôn nhân và thực hiện tư vấn trực tiếp tại nhà với các đối tượng thanh niên, vị thành niên. Mô hình đã tổ chức hàng trăm buổi nói chuyện chuyên đề, thu hút hàng ngàn lượt người tham gia; tổ chức hội nghị tuyên truyền về SKSS, sức khỏe tiền hôn nhân cho ban chỉ đạo công tác dân số huyện, xã và cán bộ phụ trách công tác dân số - KHHGĐ xã thuộc các huyện triển khai mô hình, trung tâm y tế phối hợp với ban dân số - KHHGĐ các xã, thị trấn tổ chức khám sức khỏe, tư vấn về nguy cơ sinh con bị khuyết tật, dị tật cho các cặp nam, nữ chuẩn bị kết hôn; xét nghiệm viêm gan B và siêu âm cho các cặp nam, nữ chuẩn bị kết hôn; thành lập các câu lạc bộ sức khỏe tiền hôn nhân và duy trì sinh hoạt mỗi quý một lần để trao đổi kiến thức về tình yêu nam, nữ lành mạnh, tình dục an toàn, phòng chống các bệnh lây nhiễm qua đường tình dục, các biện pháp tránh thai phù hợp, nạo phá thai an toàn... Thông qua các buổi sinh hoạt đã giúp các bạn trẻ nhận thức rõ hơn về những lợi ích từ việc chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân, nhiều bạn chủ động tìm đến cơ sở y tế để kiểm tra tình trạng sức khỏe của bản thân trước khi kết hôn. Cụ thể, có 1.679 cặp mới kết hôn tham gia, tổ chức 106 buổi sinh hoạt câu lạc bộ với 4.039 thành viên; nói chuyện chuyên đề 108 cuộc cho 4.485 người; 2.082 người được tư vấn; 1.888 người được khám sức khỏe; phát 18.150 tờ rơi sản phẩm tuyên truyền.

Theo các bác sĩ và chuyên gia trong lĩnh vực dân số - KHHGĐ, việc kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân mang lại rất nhiều lợi ích. Nó không chỉ giúp các bạn trẻ hiểu rõ tình trạng của nhau để “cân nhắc” việc chung sống với nhau suốt đời mà còn giúp hiểu biết để chăm sóc nhau tốt hơn trong cuộc sống sau này, giúp nhau phòng tránh, chữa trị kịp thời với những căn bệnh lây qua đường tình dục... Nói một cách cụ thể hơn, việc tư vấn, kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân sẽ giúp đánh giá sức khỏe một cách tổng quát, phát hiện những bệnh lý truyền nhiễm ví dụ như viêm gan B hay HIV, những bệnh lây truyền qua đường tình dục như lậu, giang mai...; kiểm tra và phát hiện được những bệnh lý do di truyền; tầm soát và phát hiện bệnh lý liên quan đến vấn đề sinh sản.

Ông Nguyễn Văn Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ tỉnh, cho biết: Tư vấn và khám sức khỏe tiền hôn nhân là một trong những yếu tố cần thiết, quan trọng giúp thanh niên nam, nữ chuẩn bị kết hôn được trang bị thêm kiến thức về chăm sóc sức khỏe để có cuộc sống hạnh phúc, bền vững, đồng thời góp phần nâng cao chất lượng dân số. Tuy nhiên, trên thực tế nhiều người lâu nay vẫn còn tâm lý e ngại khám sức khỏe trước khi kết hôn, do sợ nếu phát hiện bệnh sẽ ảnh hưởng đến hạnh phúc lứa đôi, thậm chí có người còn cho là chỉ nghi ngờ nhau mới phải khám. Hoặc có nhiều bạn nữ muốn đi khám nhưng lại sợ bạn bè và người thân dị nghị “chắc là có vấn đề mới phải đi khám”... Tất cả những suy nghĩ này vô hình chung đã tạo nên rào cản khiến ý nghĩa của việc khám sức khỏe tiền hôn nhân trở thành nỗi lo sợ, ám ảnh đối với nhiều bạn trẻ. Nghị quyết số 21-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới với quan điểm chỉ đạo tiếp tục chuyển trọng tâm chính sách dân số từ KHHGĐ sang dân số và phát triển. Công tác dân số phải chú trọng toàn diện các mặt quy mô, cơ cấu, phân bố, đặc biệt là chất lượng dân số; trong đó có đặt mục tiêu đến năm 2030 tỷ lệ nam, nữ thanh niên được tư vấn, khám sức khỏe trước khi kết hôn đạt 90%; 70% số phụ nữ mang thai được tầm soát ít nhất 4 loại tật bẩm sinh phổ biến nhất; 90% số trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 bệnh bẩm sinh phổ biến nhất... Do vậy, các cấp, ngành cũng cần đẩy mạnh các hoạt động truyền thông, giáo dục tới đối tượng vị thành niên bởi hiểu được việc chăm sóc sức khỏe tiền hôn nhân mang lại lợi ích hiệu quả như thế nào thì các em mới có thể vượt qua các rào cản tâm lý mà tìm đến các cơ sở chuyên môn để được chăm sóc SKSS một cách tốt nhất.

Bài và ảnh: Tô Hà