Cần hài hòa giữa phát triển kinh tế gắn với bảo vệ môi trường

Xác định công tác bảo vệ môi trường (BVMT) có ý nghĩa quan trọng trong thực hiện mục tiêu phát triển bền vững, những năm qua tỉnh đã quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện tốt công tác này. Tuy nhiên, trước diễn biến phức tạp và ảnh hưởng của biến đổi khí hậu, cũng như phát triển kinh tế - xã hội trong giai đoạn mới khiến chúng ta đang phải đối diện với nhiều thách thức trong quản lý, BVMT.

Việc sử dụng phân bón không đúng kỹ thuật trong canh tác nông nghiệp không những không mang lại hiệu quả mà ngược lại còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường đất (ảnh minh họa).

Trong lĩnh vực nông, lâm nghiệp, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) có vai trò rất quan trọng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng, nhưng hiện nay việc sử dụng phân bón hóa học và thuốc BVTV thiếu hiệu quả và an toàn đã làm suy thoái tài nguyên đất. Đó không chỉ là sự lãng phí lớn lượng phân bón do nông dân lạm dụng quá mức cần thiết mà còn làm tăng chi phí sản xuất và nguy cơ mất an toàn thực phẩm, ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, môi trường đất. Thực tế cho thấy, nhiều nông dân sử dụng phân bón và thuốc BVTV chỉ vì lợi ích trước mắt là làm sao cho cây trồng đạt năng suất cao mà không quan tâm đến tác hại lâu dài của nó. Như vậy, việc sử dụng phân bón không đúng kỹ thuật trong canh tác nông nghiệp không những không mang lại hiệu quả mà ngược lại còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới môi trường đất. Khả năng hấp thụ của các loại cây trồng với phân bón, thuốc BVTV còn nhiều hạn chế, chỉ đạt từ 45 - 50%. Cụ thể, với 100kg phân bón cho cây trồng thì chỉ có 45 - 50kg được cây trồng hấp thụ, số còn lại bị rửa trôi gây ô nhiễm đất, trong đó một số loại phân bón có tồn dư axit, làm chua đất, giảm năng suất cây trồng và tăng độc tố trong đất. Việc canh tác thiếu biện pháp bảo vệ đất của người dân trong một thời gian dài như vậy đã dẫn đến tình trạng đất bị xói mòn, rửa trôi, ngập úng vào mùa mưa và khô cằn, nứt nẻ vào mùa khô, thể hiện rõ nhất là trong những năm gần đây. Có thể nói, việc ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật, nhất là phân bón đã giúp người nông dân nâng cao chất lượng sản phẩm và năng suất cây trồng. Theo đó, nhiều gia đình có cuộc sống ổn định, kinh tế phát triển, nhất là những hộ trồng các loại cây công nghiệp. Thế nhưng, nếu sử dụng phân bón hóa học và thuốc BVTV quá nhiều, không cân đối sẽ làm giảm năng suất và chất lượng nông sản. Nói cách khác, bón phân không hợp lý, không đúng kỹ thuật có thể làm đất xấu đi hoặc gây ô nhiễm môi trường.

Tại các làng nghề, dù hầu hết đã xây dựng và được phê duyệt phương án BVMT nhưng việc triển khai phương án theo quy định còn nhiều bất cập. Hầu hết các làng nghề chưa có hệ thống thu gom nước thải tách biệt với hệ thống nước mưa; chưa có biện pháp xử lý nước thải trước khi xả thải ra ngoài môi trường. Phần lớn các cơ sở trong làng nghề có quy mô sản xuất nhỏ lẻ, công nghệ lạc hậu, hoạt động không liên tục, sản xuất theo thời vụ; việc triển khai các biện pháp xử lý chất thải phát sinh từ quá trình sản xuất còn nhiều hạn chế. Qua thanh tra, kiểm tra của các ngành chức năng tại các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ hoạt động ngoài khu công nghiệp (KCN), cụm công nghiệp (CCN), làng nghề cho thấy tại một số cơ sở còn tồn tại tình trạng nước thải sau xử lý có thông số chưa đạt quy chuẩn môi trường cho phép; thực hiện chưa đúng quy định về khu vực lưu giữ chất thải nguy hại, tần suất và thông số quan trắc môi trường; chưa thực hiện đầy đủ chế độ báo cáo về môi trường theo quy định.

Để giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa phát triển kinh tế và BVMT, hoàn thành các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội và chuẩn bị nền tảng cho các mục tiêu dài hạn hơn, tỉnh chỉ đạo, thời gian tới, các ngành, các địa phương cần tăng cường công tác tuyên truyền, giáo dục ý thức BVMT trong cộng đồng dân cư, nhất là các hộ doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh công nghiệp, nông nghiệp. Thực hiện hiệu quả Chỉ thị số 41/CT-TTg ngày 1-12-2020 của Thủ tướng Chính phủ về một số giải pháp cấp bách tăng cường quản lý chất thải rắn; tăng cường kiểm soát các hoạt động vận chuyển chất thải, nhập khẩu phế liệu và việc xử lý ô nhiễm môi trường trong các hoạt động sản xuất, vận chuyển chất thải. Nâng cao chất lượng đánh giá tác động môi trường; kiểm tra, giám sát chặt chẽ việc thực hiện các yêu cầu về BVMT đối với các dự án đầu tư trên địa bàn tỉnh theo quy định và xử lý nghiêm các vi phạm. Thường xuyên khơi thông dòng chảy, hệ thống cống rãnh, sông ngòi tưới tiêu, nạo vét những đoạn sông ô nhiễm môi trường tại một số khu vực làng nghề. Vận hành thường xuyên và có hiệu quả các trạm xử lý nước thải tập trung tại các KCN, CCN, không để phát sinh cơ sở gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng mới; có giải pháp thu hút đầu tư xây dựng hệ thống thu gom và trạm xử lý nước thải tập trung tại các KCN. Đẩy mạnh ứng dụng các thành tựu khoa học, công nghệ tiên tiến trên tất cả các lĩnh vực sản xuất nhằm nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và thân thiện với môi trường. Tiếp tục đẩy nhanh thực hiện cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao năng suất, giá trị gia tăng và phát triển bền vững. Chú trọng thu hút các doanh nghiệp lớn đầu tư, phát triển nông nghiệp sạch, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao gắn với phát triển công nghiệp chế biến. Phát triển liên kết sản xuất nông nghiệp theo chuỗi giá trị để nâng cao giá trị gia tăng cho sản phẩm nông nghiệp chủ lực và sản phẩm đặc thù của tỉnh, đồng thời chia sẻ rủi ro, thích ứng với biến đổi khí hậu.

Bài và ảnh: Trường Giang