[E-Magazine]: Bánh níu chân người

Men theo những con ngõ nhỏ, lẫn trong ánh nắng hiếm hoi của ngày đông, mùi thơm nồng nàn của bột gạo quện với hương vị thanh dịu của vừng tỏa ra thơm phức. Tiếng lạch cạch, tí tách, xòe xòe vọng lên như giàn âm hưởng đặc trưng của ngôi làng đặc biệt này.

Dưới ánh vàng dịu nhẹ, bánh đa như chảy tràn khắp cả không gian từ trong nhà ra ngoài ngõ, trên những mái ngói đỏ đã nhuốm màu thời gian đến triền đê lộng gió... Những phên bánh cứ đỏ rực, trắng ngần đỏng đảnh phơi mình dưới cái nắng trong trẻo, mỏng manh khiến bức tranh làng quê càng trở nên bình dị, thuần khiết đến nao lòng.

Tôi chẳng thể nhớ đây là lần thứ bao nhiêu trở lại nơi này, nhưng niềm hân hoan vẫn chứ chảy tràn trong lồng ngực. Một cảm giác bình yên khó diễn tả thành lời.

Nằm bên bờ sông Chu thơ mộng, làng Chòm (hay còn gọi là làng Đắc Châu), phường Đông Tiến ôm trọn vẻ đẹp bình dị, thuần khiết của một làng quê Việt. Cái tên Chòm nghe lạ nhưng lại gợi lên một cảm giác ấm áp, thân thương, đủ sức mê hoặc, dẫn dụ.

Men theo những con ngõ nhỏ, lẫn trong ánh nắng hiếm hoi của ngày đông, mùi thơm nồng nàn của bột gạo quện với hương vị thanh dịu của vừng tỏa ra thơm phức. Tiếng lạch cạch, tí tách, xòe xòe vọng lên như giàn âm hưởng đặc trưng của ngôi làng đặc biệt này.

Trong một ngôi nhà khá khang trang, nồi nước sôi đang nghi ngút khói, một chiếc khuôn làm bằng vải được đặt lên. Dưới bàn tay khéo léo của người thợ, một lượng bột vừa đủ được đổ lên khuôn bánh, rắc thêm chút vừng. Bột gạo loãng chảy đều trên bề mặt khuôn, tạo thành một lớp bánh mỏng manh, từ màu trắng của bột gạo cứ thế chuyển dần sang màu trong, đó cũng là lúc bánh đã chín. Lúc này, người thợ cẩn thận lấy bánh ra, đặt lên những chiếc phên sạch sẽ. Để tạo ra những chiếc bánh đa mỏng, dai, ngon và hấp dẫn, công đoạn tráng bánh đòi hỏi phải sự nhanh nhẹn và khéo léo. Cứ thế, những chiếc bánh đa mỏng manh, tròn đều phơi mình trên những chiếc phên chờ đợi sự hong khô của ánh nắng mặt trời.

Người ta hay đùa rằng, không biết làm bánh đa thì không phải người làng Chòm. Có lẽ vì thế mà hầu như ai sinh ra và lớn lên ở nơi này cũng biết làm bánh. Theo những người làm nghề, bánh đa làng Chòm được làm theo phương pháp thủ công truyền thống và có phần cầu kỳ hơn các nơi khác. Để có bánh đa ngon cần rất nhiều yếu tố, nhưng quan trọng nhất vẫn là bột để tráng bánh. Bột xay được bằng tay càng thơm, càng dẻo, nhưng mà vất vả và kém năng suất. Nhưng những năm gần đây, cuộc sống ngày càng hiện đại nên những chiếc máy xay bột bằng điện đã được thay cho sức người, vì vậy người làm nghề có phần đỡ vất vả hơn.

Sương còn giăng ngập lối, nhà nhà đang trong giấc ngủ say nồng cũng là lúc người dân ở làng Chòm đã thức dậy để phơi những mẻ bánh còn chưa kịp khô hẳn của ngày hôm trước và bắt tay vào chuẩn bị làm mẻ bánh tiếp theo.

Công việc tráng bánh đa rất vất vả bởi ngoài việc phải nhanh tay, nhanh mắt, dường như toàn bộ cơ thể đều phải làm việc. Những người phụ nữ làng Chòm thạo nghề, mỗi ngày có thể tráng được cả nghìn chiếc bánh. Vợ tráng đến đâu, chồng và con lo việc phơi bánh đến đó, mọi công đoạn diễn ra nhịp nhàng như được lập trình sẵn. Xưa kia, việc tráng bánh thường đun bằng củi, giờ thì đun bằng than rồi bằng điện vừa nhanh vừa tiện, năng suất cũng cao hơn nhiều. Nghe thì dễ, nhưng không phải ai cũng làm được, bởi chỉ những người có kinh nghiệm lâu năm mới biết cách điều tiết độ nóng để bánh chín tới không non quá hay già quá.

Có lẽ, với những người dân làm nghề, họ vui nhất là những ngày trời trong, mây trắng, nắng vàng. Những chiếc bánh sau khi tráng được cẩn thận trải đều trên những chiếc phên tre. Bánh cứ chảy tràn khắp cả không gian từ trong nhà ra ngoài ngõ, trên những mái ngói đỏ đã nhuốm màu thời gian đến triền đê lộng gió... Để rồi, chỉ cần một cơn gió thoảng qua, mùi thơm của gạo mới, mùi béo ngậy của vừng, quện trong cái nóng hổi, giòn tan của những chiếc bánh mới ra lò tạo nên một mùi bùi thơm quyến rũ đậm chất hương quê.

Từ trên cao nhìn xuống làng Chòm, ta sẽ thấy bạt ngàn những vòng tròn thương nhớ, nhưng từ dưới giàn phơi nhìn lên trời, lại là những hình giao thoa kết nối rộng dài vô tận khiến ta chẳng nỡ rời xa. Với người dân nơi đây, làm bánh đa không chỉ là nghề kiếm kế sinh nhai, mà với họ, đây còn là cách để giữ gìn mảnh hồn làng, giữ gìn những truyền thống tốt đẹp bao đời của ông cha để lại.

Trên bếp than hồng đỏ rực, những chiếc bánh đa mỏng manh cứ thế được nhau đặt lên, người nướng khéo léo xoay bánh, để cho bánh tiếp xúc đều với than. Khi bánh đa bắt đầu ráng lửa, màu trắng của bột gạo dần chuyển sang màu vàng ươm, rồi nâu nhẹ, chiếc bánh cứ tiếp tục được xoay đi, xoay lại cho đến lúc chín đều, giòn tan, thơm ngon và chờ người thưởng thức.

Chia tay vùng đất làng Chòm, mùi thơm nồng nàn của bánh đa nướng quện trong làn khói lam vẩn vơ cùng tiếng cười giòn tan của các bà, các mẹ như quyến luyến bước chân ai. Những phên bánh cứ đỏ rực, trắng ngần đỏng đảnh phơi mình dưới cái nắng trong trẻo, mỏng manh mà chất chứa công sức đã bao đời hun đúc của ông cha. Thời gian dần trôi, vẻ đẹp bình dị, thuần khiết của làng bánh đa hàng trăm năm tuổi ấy cứ thế níu chân biết bao du khách xa gần.

Nội dung: Hà Đan

Ảnh: Tư liệu Internet

Đồ họa: Mai Huyền

Xuất bản: 5:19:12:2025:19:00