Ngành khoa học và công nghệ: Vượt thách thức – tạo đột phá

Năm 2021, mặc dù đứng trước nhiều khó khăn, thách thức chung; song, với sự nỗ lực không ngừng và tiềm lực nội tại, ngành khoa học và công nghệ (KH&CN) Thanh Hóa đã vượt qua khó khăn, tiếp tục gặt hái được những thành quả nổi bật. Qua đó, khẳng định vai trò, vị thế của KH&CN với tư cách là một trong những động lực thúc đẩy tăng trưởng kinh tế - xã hội tỉnh Thanh Hóa.

Đại diện ban tổ chức trao giải nhì cho các tác giả, nhóm tác giả đạt giải tại Hội thi sáng tạo kỹ thuật Thanh Hóa lần thứ 12 (2020-2021).

Do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, năm 2021 tiếp tục đặt ra vô vàn thách thức cho công tác phòng, chống dịch và phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội. Song, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo, từ sớm, từ xa, có trọng tâm, trọng điểm của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh, sự nỗ lực của các cấp, các ngành, sự đồng hành của cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân trong tỉnh, kinh tế - xã hội của tỉnh đã cán mốc nhiều mục tiêu quan trọng. Trong bối cảnh chung đó, ngành KH&CN đã thực hiện hiệu quả các nhiệm vụ đề ra trong kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội năm 2021. Đồng thời, tập trung hoàn thành tốt công tác tham mưu cho các cấp có thẩm quyền trong việc ban hành cơ chế, chính sách, đề án, kế hoạch... để cụ thể hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước trong lĩnh vực KH&CN, phù hợp với bối cảnh và tình hình thực tiễn địa phương. Đặc biệt, ngành KH&CN đã về đích sớm mục tiêu đặt ra đầu năm là xây dựng và hoàn thiện các thể chế nhằm cụ thể hóa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025 với 6 chương trình kinh tế – xã hội trọng tâm và 3 khâu đột phá.

Thực hiện khâu đột phá về nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao KH&CN; chủ động, tích cực tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững giai đoạn 2021-2025 (gọi tắt là khâu đột phá), ngành KH&CN đã tham mưu xây dựng và trình Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành 11 cơ chế, chính sách, đề án, chương trình, kế hoạch sớm đưa nghị quyết đại hội vào cuộc sống. Nổi bật trong đó phải kể đến khâu đột phá (Kế hoạch 27-KH/TU ngày 13-8-2021 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh); chính sách khuyến khích phát triển KH&CN trở thành khâu đột phá trong phát triển kinh tế - xã hội Thanh Hóa giai đoạn 2021-2025 (Nghị quyết 20/2021/NQ-HĐND ngày 17-7-2021); Đề án phát triển KHCN và đổi mới sáng tạo (ĐMST) tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025 (Quyết định 5060/QĐ-UBND ngày 25-11-2020 của UBND tỉnh); chương trình hỗ trợ phát triển tài sản trí tuệ tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025; chương trình hỗ trợ phát triển doanh nghiệp KHCN và khởi nghiệp ĐMST tỉnh Thanh Hóa, giai đoạn 2021-2025.

Cùng với việc hoàn thiện phương án quy hoạch phát triển ngành KH&CN để tích hợp quy hoạch tỉnh Thanh Hóa đến năm 2030 tầm nhìn đến năm 2045; sở đã tham ra rà soát, đóng góp ý kiến trong quá trình hoàn thiện các cơ chế, chính sách, văn bản quy phạm pháp luật theo yêu cầu của Bộ KH&CN, Ban Thường vụ Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, UBND tỉnh và các sở, ngành, đơn vị, đảm bảo chất lượng, đúng tiến độ theo quy định. Bên cạnh đó, hoạt động KH&CN tiếp tục được đẩy mạnh theo hướng ĐMST, nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng và chuyển giao các tiến bộ KH&CN, phục vụ đời sống, góp phần phát triển kinh tế - xã hội và chuyển dịch cơ cấu kinh tế của tỉnh. Tiếp tục triển khai hiệu quả công tác chỉ đạo, phòng, chống dịch COVID-19, đảm bảo “mục tiêu kép” mà tỉnh đã đề ra.

Đồng chí Nguyễn Ngọc Túy, Giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ trình bày dự thảo báo cáo xây dựng Đề án “Chính sách khuyến khích phát triển khoa học và công nghệ trở thành khâu đột phá trong phát triển kinh tế – xã hội tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2021-2025”.

Nét nổi bật trong hoạt động KH&CN trên địa bàn tỉnh trong năm qua là sự vào cuộc của ngành chức năng, cấp ủy, chính quyền các cấp, các tổ chức chính trị - xã hội, doanh nghiệp trong triển khai các nhiệm vụ KH&CN, góp phần đưa tiến bộ kỹ thuật mới vào sản xuất và đời sống. Trong 5 năm gần đây, toàn tỉnh triển khai thực hiện trên 300 nhiệm vụ KH&CN cấp tỉnh và cấp quốc gia. Tính riêng năm 2021 đã thực hiện, quản lý 177 nhiệm vụ (cấp quốc gia 30 nhiệm vụ, cấp tỉnh 147 nhiệm vụ), trong đó có 122 nhiệm vụ chuyển tiếp (26 nhiệm vụ cấp quốc gia, 96 nhiệm vụ cấp tỉnh), 55 nhiệm vụ mới (4 nhiệm vụ cấp quốc gia, 51 nhiệm vụ cấp tỉnh). Bên cạnh đó, công tác quản lý Nhà nước về công nghệ, sở hữu trí tuệ, an toàn bức xạ và hạt nhân, tiêu chuẩn đo lường, chất lượng không ngừng được đẩy mạnh. Các hoạt động này góp phần khơi nguồn sáng tạo, nghiên cứu KH&CN; khuyến khích, thúc đẩy thương mại hóa, tạo môi trường thuận lợi để thu hút đầu tư và sự cạnh tranh lành mạnh của nền kinh tế cũng như bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Quán triệt quan điểm, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển KH&CN, những năm gần đây, hoạt động KH&CN trên địa bàn tỉnh ngày càng chú trọng đến tính hiệu quả, hướng tới doanh nghiệp, thị trường và khẳng định được vai trò trong việc nâng cao hiệu quả sản xuất, kinh doanh, năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Ví như, trong nông nghiệp, đã tiếp nhận, làm chủ nhiều kỹ thuật tiến bộ, tổ chức khảo nghiệm, tuyển chọn, phục tráng, lai tạo nhiều giống cây trồng, vật nuôi có năng suất, chất lượng cao, hướng tới một nền sản xuất nông nghiệp hàng hóa phát triển bền vững. Trong y dược, đã làm chủ được nhiều công nghệ cao trong chẩn đoán và điều trị bệnh; nghiên cứu ứng dụng KH&CN để phát triển, khai thác và sử dụng có hiệu quả nguồn dược liệu sẵn có trong tỉnh. Lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn đã đi sâu vào tổng kết thực tiễn, tập trung nghiên cứu cung cấp luận cứ khoa học để Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành các chủ trương, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, giữ vững quốc phòng - an ninh của tỉnh...

Mặc dù, ngành KH&CN đã quyết tâm triển khai các hoạt động, tuy nhiên vẫn còn gặp không ít những khó khăn, hạn chế, như: Năng lực nghiên cứu chuyển giao ứng dụng tiến bộ KH&CN vào các lĩnh vực kinh tế - xã hội tuy đã được nâng lên song chưa đáp ứng với yêu cầu phát triển của tỉnh. Đầu tư từ ngân sách Nhà nước cho hoạt động KH&CN tuy đã được Bộ KH&CN, UBND tỉnh quan tâm nhưng vẫn ở mức thấp hơn nhiều so với mục tiêu đề ra (mục tiêu đạt 2% tổng chi ngân sách Nhà nước, nhưng năm 2021 ngân sách chi cho hoạt động KH&CN chỉ đạt 0,57%) nên chưa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ đặt ra. Chưa thu hút được các doanh nghiệp lớn, có tiềm lực đầu tư cho phát triển KH&CN và ĐMST; hoạt động đổi mới công nghệ, thiết bị trong các doanh nghiệp còn chậm; chưa có nhiều sản phẩm chủ lực mang tầm quốc gia, tạo sự đột phá...

Để hiện thực hóa Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh, thời gian tới, ngành KH&CN tiếp tục tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ KH&CN. Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng, chuyển giao tiến bộ KH&CN vào sản xuất và đời sống nhằm nâng cao năng suất, chất lượng các sản phẩm chủ lực của tỉnh, khai thác có hiệu quả lợi thế của từng vùng, địa phương. Trong đó chú trọng thúc đẩy ứng dụng KH&CN trong các lĩnh vực: nông nghiệp, công nghiệp công nghệ cao; xây dựng đô thị thông minh, vùng kinh tế biển và nông thôn kiểu mẫu. Cùng với đó, chú trọng nâng cao năng lực công nghệ của các doanh nghiệp; từng bước hình thành và phát triển thị trường KH&CN phục vụ chuyển giao công nghệ; xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp. Tiếp tục xây dựng, phát triển hạ tầng cơ sở KH&CN gắn với việc hình thành các doanh nghiệp KH&CN, doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao. Đặc biệt, bám sát kế hoạch hành động của tỉnh, của Trung ương trong thực hiện khâu đột phá về KH&CN phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, tạo môi trường và điều kiện thuận lợi cho hoạt động nghiên cứu KH&CN.

Những thành quả ngành KH&CN đạt được thời gian qua, đã và đang góp phần khẳng định vai trò quan trọng của KH&CN đối với quá trình phát triển kinh tế - xã hội địa phương. Đồng thời, thành quả ấy cũng chính là nền tảng vững chắc để ngành KH&CN nỗ lực vượt khó, tạo đột phá mới để tiếp tục đóng góp xứng đáng vào sự nghiệp CNH, HĐH quê hương, đất nước.

Nguyễn Ngọc Túy

Giám đốc Sở KH&CN