Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật đẩy mạnh hoạt động tư vấn, phản biện, giám định xã hội

Hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội (TVPB&GĐXH) thể hiện trách nhiệm của đội ngũ trí thức khoa học và công nghệ (KH&CN) trong việc đánh giá, phân tích các cơ chế, chính sách, chương trình, dự án, đề án... nhằm tham mưu cho cấp ủy, chính quyền, các tổ chức có thêm căn cứ, cơ sở để xem xét quyết định các vấn đề quan trọng, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Hội thảo khoa học phản biện chương trình hỗ trợ phát triển doanh nghiệp khoa học công nghệ và hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo, giai đoạn 2021-2025.

Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Thanh Hóa (gọi tắt là liên hiệp hội) hiện có 32 hội thành viên, 6 trung tâm KH&CN trực thuộc, 5 đơn vị liên kết với trên 23.900 cán bộ, hội viên (trong đó có 12 PGS, 104 tiến sĩ, trên 1.000 thạc sĩ, 7.942 người có trình độ đại học) hoạt động tích cực, hiệu quả theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao. Để thể chế hóa chủ trương của Đảng và Nhà nước về hoạt động TVPB&GĐXH, ngày 30-1-2002, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 22/2002/QĐ-TTg về hoạt động TVPB&GĐXH của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam. Sau thời gian thực hiện, do còn có nhiều bất cập, theo đề nghị của các bộ, ban, ngành Trung ương và liên hiệp hội, ngày 14-2-2014, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 14/2014/QĐ-TTg về hoạt động TVPB&GĐXH của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật Việt Nam.

Sau khi có Quyết định số 14/2014/QĐ-TTg, với sự tích cực tham mưu của liên hiệp hội và các sở, ngành có liên quan, ngày 14-1-2016 UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 163/2016/QĐ-UBND quy định hoạt động TVPB&GĐXH của liên hiệp hội. Đây là văn bản pháp lý quan trọng để liên hiệp hội thực hiện tốt nhiệm vụ TVPB&GĐXH.

Xác định rõ hoạt động TVPB&GĐXH là một trong những nhiệm vụ quan trọng, khẳng định vị thế, vai trò của liên hiệp hội, vì vậy Đảng đoàn, Ban Thường vụ Liên hiệp hội quan tâm chỉ đạo thực hiện. Trong đó, hoạt động TVPB&GĐXH của liên hiệp hội phải thể hiện rõ tính độc lập, khách quan, được lập luận trên cơ sở khoa học, thực tiễn nhất định, phù hợp với xu hướng chung, lợi ích chung của cộng đồng, xã hội. Đây là một yếu tố rất quan trọng liên quan trực tiếp đến hiệu quả, giá trị của nội dung phản biện. Trên cơ sở đó, các cán bộ khoa học của liên hiệp hội, các hội thành viên đã tham gia các hoạt động tư vấn phản biện và hội đồng khoa học chuyên ngành, đóng góp tốt cho các chương trình, dự án của các bộ, ngành và địa phương.

Từ năm 2016 đến nay, UBND tỉnh giao liên hiệp hội phản biện 35 nhiệm vụ là các quy hoạch, kế hoạch, đề án, dự án, chính sách về phát triển KH&CN, giáo dục - đào tạo, phát triển kinh tế - xã hội có ảnh hưởng lớn trên địa bàn tỉnh. Đến nay, liên hiệp hội đã thành lập các hội đồng khoa học gồm các chuyên gia, nhà khoa học, nhà quản lý giàu kinh nghiệm ở Trung ương và địa phương tiến hành phản biện thành công 32/35 nhiệm vụ và đã tổng hợp kết quả phản biện báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh. Đặc biệt là việc tham gia góp ý kiến vào Dự thảo Báo cáo Chính trị đại hội đảng các cấp, tiến tới Đại hội lần thứ XIII của Đảng. Nhiều ý kiến tâm huyết, thiết thực, xác đáng của đội ngũ trí thức trong liên hiệp hội đã giúp cho tiểu ban nội dung đại hội tiếp thu hoàn thiện Báo cáo Chính trị của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XVIII trình Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XIX, nhiệm kỳ 2020-2025. Bên cạnh đó, hoạt động tư vấn, phản biện chuyên ngành của hội thành viên đã phát huy vai trò, cụ thể. Trong đó, Hội Luật gia hằng năm đã tư vấn pháp luật, trợ giúp pháp lý hàng ngàn vụ việc, giúp Nhân dân giải quyết những vấn đề có liên quan đến pháp luật.

Ngoài ra, liên hiệp hội còn tham gia góp ý, phản biện các đề án, dự thảo luật, giúp Ủy ban MTTQ tỉnh Thanh Hóa và Đoàn ĐBQH tỉnh có thêm thông tin, căn cứ, số liệu khi đóng góp các dự thảo luật trong các kỳ họp; đồng thời liên hiệp hội cũng cử đại diện tham gia các hội đồng thẩm định cấp tỉnh các đề án, dự án do các sở, ngành, huyện, thị xã, thành phố xây dựng.

Qua hơn 5 năm thực hiện, hoạt động TVPB&GĐXH của liên hiệp hội đã góp phần không nhỏ trong việc nâng cao chất lượng các chương trình, đề án, dự án và những cơ chế, chính sách do Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh ban hành; đồng thời đã phát huy được trí tuệ, sự cống hiến tham gia tích cực của đội ngũ chuyên gia, các nhà khoa học của Trung ương và của tỉnh. Các báo cáo tư vấn, phản biện của liên hiệp hội đã được Tỉnh ủy, UBND tỉnh, các cơ quan chủ quản và chủ đề án, dự án đánh giá cao, coi đây là một kênh thông tin quan trọng, là cơ sở khoa học trước khi trình duyệt, ban hành thực hiện.

Bên cạnh những kết quả đạt được, hoạt động TVPB&GĐXH của liên hiệp hội cũng còn một số khó khăn, hạn chế, đó là: Nhận thức của một số ban, ngành, địa phương về hoạt động TVPB&GĐXH chưa được đầy đủ, chưa thấy rõ vai trò của hoạt động TVPB&GĐXH, chưa chủ động đề xuất và cung cấp thông tin, tài liệu cho liên hiệp hội, nên hoạt động phản biện chưa kịp thời, gây ảnh hưởng đến chất lượng hoạt động TVPB&GĐXH; sự phối hợp của các cấp, các ngành còn thiếu chặt chẽ, chưa đảm bảo quy trình phản biện; nhân lực cán bộ quản lý, chuyên trách đối với công tác TVPB&GĐXH liên hiệp hội còn kiêm nhiệm nên tính chủ động trong công việc chưa cao...

Để hoạt động TVPB&GĐXH đạt hiệu quả cao, thời gian tới, liên hiệp hội tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến các văn bản của Nhà nước về hoạt động TVPB&GĐXH, để các cấp, các ngành, tổ chức, cá nhân có liên quan hiểu và thống nhất cao về mục đích, hiệu quả, sự cần thiết phải TVPB&GĐXH đối với các chương trình, dự án, quy hoạch, chính sách có ảnh hưởng lớn trước khi trình cấp có thẩm quyền quyết định. Tập hợp, xây dựng hệ thống mạng lưới chuyên gia TVPB&GĐXH trong và ngoài tỉnh, đảm bảo đủ năng lực để thực hiện tốt nhiệm vụ, đặc biệt là các chuyên gia đầu ngành có trình độ chuyên môn cao, uy tín về khoa học và có nhiều kinh nghiệm trong hoạt động. Kiện toàn ban TVPB&GĐXH của liên hiệp hội; có kế hoạch đào tạo chuyên sâu cán bộ làm công tác TVPB&GĐXH; tăng cường kỹ năng TVPB&GĐXH và vận động chính sách cho đội ngũ chuyên gia thông qua các buổi tập huấn, hội thảo chuyên đề, hội thảo khoa học, diễn đàn trí thức. Nâng cao tính chủ động của liên hiệp hội và đội ngũ trí thức trong việc đề xuất các nhiệm vụ liên quan đến chủ trương, chính sách quan trọng, các chương trình, quy hoạch, kế hoạch, dự án lớn về phát triển kinh tế - xã hội trên địa bàn tỉnh. Làm tốt công tác tập hợp, đoàn kết và phát huy sức sáng tạo của đội ngũ trí thức, nâng cao năng lực thực hiện các nhiệm vụ TVPB&GĐXH; tạo mối liên kết, phối hợp chặt chẽ giữa liên hiệp hội với các sở, ban, ngành, đơn vị, địa phương để đẩy mạnh hoạt động TVPB&GĐXH.

Bài và ảnh: Trường Giang