Phân lập thành công insulin – bước tiến lớn trong ngăn ngừa bệnh tiểu đường

Ngày 27/71921, tại Trường Đại học Toronto, các nhà khoa học người Canada là Frederick Banting và Charles Best đã lần đầu tiên phân lập thành công insulin - một loại hormone được cho là có thể ngăn ngừa bệnh tiểu đường.

Frederick Banting (phải) và Charles Best năm 1924. Ảnh: History.

Khi insulin trong cơ thể bị thiếu hụt, người ta sẽ bị bệnh tiểu đường. Nhờ khám phá ra insulin, Frederick Banting đã cứu được hàng triệu người trên thế giới, kéo dài tuổi thọ cho họ thêm vài thập kỷ.

Bệnh tiểu đường được coi là một bệnh trạng đặc biệt trong hơn 3.000 năm, song nguyên nhân chính xác của nó vẫn là một bí ẩn cho đến thế kỷ 20. Đầu những năm 1920, nhiều nhà nghiên cứu nghi ngờ rằng bệnh tiểu đường là do sự vận hành sai trong hệ thống tiêu hóa liên quan đến tuyến tụy, một cơ quan nhỏ nằm gần gan.

Vào thời điểm đó, cách duy nhất để điều trị căn bệnh gây tử vong này là chế độ ăn ít carbohydrate và đường, đồng thời nhiều chất béo và protein. Thay vì tử vong nhanh chóng sau khi được chẩn đoán, chế độ ăn này sẽ giúp bệnh nhân tiểu đường sống thêm khoảng một năm.

Bước đột phá đã đến từ Đại học Toronto vào mùa hè năm 1921, khi 2 nhà khoa học người Canada là Frederick Banting và Charles Best đã phân lập thành công insulin từ tuyến tụy chó tham gia thí nghiệm, tạo ra các triệu chứng tiểu đường ở chúng rồi bắt đầu tiêm insulin khiến chúng trở lại trạng thái bình thường. Ngày 14/11, phát hiện này đã được công bố với thế giới.

Hai tháng sau, với sự hỗ trợ của J.J.R. MacLeod thuộc Đại học Toronto, hai nhà khoa học bắt đầu chuẩn bị cho việc điều trị bằng insulin trên con người. Nhờ có sự giúp đỡ của nhà hóa sinh J.B. Collip, họ đã có thể trích xuất một công thức insulin tương đối nguyên chất từ tuyến tụy của gia súc trong các lò mổ.

Ngày 23/1/1921, họ bắt đầu điều trị cho cậu bé 14 tuổi Leonard Thompson bằng cách tiêm insulin. Chàng thiếu niên mắc bệnh tiểu đường này đã hồi phục đáng kể. Ngay lập tức, Đại học Toronto đã cấp phép cho các công ty dược phẩm sản xuất insulin với bản quyền miễn phí.

Năm 1923, insulin đã trở nên phổ biến rộng rãi, và Banting cùng Macleod đã được trao Giải Nobel y học.

Frederick Banting sinh vào 14/11/1891 tại Ontario, Canada. Mong muốn học y của Bating ban đầu vấp phải sự phản đối của gia đình nhưng cuối cùng ông đã được chuyển sang trường Y Đại học Toronto ở Toronto, Canada. Chiến tranh thế giới thứ I đã làm gián đoạn việc học của ông trong thời gian ngắn. Khi chiến tranh kết thúc, ông trở lại trường để hoàn thành khóa đào tạo bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình tại Bệnh viện Bệnh nhi ở Toronto, sau đó mở văn phòng tại London, Ontario, Canada.

Khi công việc kinh doanh chậm lại, ông làm việc bán thời gian tại Đại học Western Ontario với tư cách giáo sư. Một trong những bài giảng của ông là về tuyến tụy.

Trước đó, Bating đã có những quan tâm rất sâu sắc tới bệnh tiểu đường. Các nghiên cứu chỉ ra rằng, bệnh tiểu đường là do thiếu hormone protein được tiết ra bởi các mô bào Langerhans trong tuyến tụy. Hormone này được đặt tên là insulin. Người ta cho rằng, insulin kiểm soát sự chuyển hóa của đường, nếu thiếu nó sẽ dẫn đến sự tích tụ đường trong máu và bài tiết lượng đường dư thừa qua nước tiểu.

Các nỗ lực cung cấp lượng insulin bị thiếu bằng cách cho bệnh nhân ăn tuyến tụy tươi hoặc chiết xuất của nó đều bị thất bại, có thể là do protein insulin trong chúng đã bị phá hủy bởi enzym phân giải protein của tuyến tụy. Do đó, vấn đề là làm thế nào để chiết xuất insulin từ tuyến tụy trước khi nó bị phá hủy.

Tiến sĩ Charles Best, khi đó là một sinh viên y khoa, được bổ nhiệm làm trợ lý của Banting. Họ bắt đầu cùng nhau nghiên cứu về việc khám phá ra insulin.

Banting kết hôn với Marion Robertson năm 1924, họ có 1 đứa con tên William (sinh năm 1928) và ly hôn vào năm 1932. Năm 1937, ông kết hôn với Henrietta Ball.

Vào ngày 20/2/1941, ông đáp chuyến bay xuyên Đại Tây Dương đến Anh để tham khảo ý kiến về nghiên cứu mới của mình. 4 ngày sau đó, lực lượng tìm kiếm phát hiện chiếc máy bay rơi và Frederick Banting được xác định đã tử vong. Khi đó ông mới 49 tuổi.

Hương Giang (tổng hợp)