Cần lắm, sự chân thành

Tôi từng đến địa danh nức tiếng với gạo nếp thơm mang tên Tú Lệ thuộc huyện Văn Chấn, Yên Bái. Hồi ấy Tú Lệ không có cốm để chào bán tràn lan như bây giờ. Có thể hồi đó tôi chưa tiếp cận hết, nhưng nói rằng nghề làm cốm ở đây có bề dày như ở làng Vòng, Hà Nội hay một số làng cốm khác, thì tôi nghĩ là không.

Mới đây tôi trở lại Tú Lệ. Sau hơn 30 năm, mọi thứ đổi thay rất nhiều, hoạt động thương mại sầm uất, có rất nhiều điểm bán cốm tươi, cốm khô được giới thiệu là sản phẩm sản xuất theo phương pháp truyền thống.

Người bán cốm tiếp thị rằng, nghề làm cốm của gia đình chị đã truyền qua rất nhiều đời, tới hàng trăm năm. Trong khi những người trong đoàn tin tưởng những túi cốm mà họ mua sẽ rất ngon bởi trong đó có bí quyết gia truyền kết tinh qua bao đời, thì tôi chọn cách dửng dưng. Tôi không tin rằng bề dày nghề cốm ở đây đã có tuổi đời lâu đến thế. Có thể cốm ở đây ngon thật, nhưng nói quá lên để bán hàng, thì tôi cho rằng là câu chuyện không nên.

Từng có một câu chuyện truyền miệng rằng: Có một bà mế bán mật ong rừng và bán mèo ở bến sông. Người mua hỏi mèo có biết bắt chuột không, bà hồn nhiên nói chuột thì tao không biết, nhưng gà con thì phát một. Gà là vật nuôi mà để mèo bắt, thì mua mèo làm gì. Bà mế này nói thế chắc là người thật thà lắm đây. Người hỏi sau đó mua hết số mật ong rừng mà bà mế có, về nhà mới biết là hàng giả.

Câu chuyện lạm dụng tín nhiệm trong thương mại bây giờ không hiếm. Mới hôm rồi đi trên đường tôi bị tiếng loa dẫn dụ dừng lại trước chiếc xe bán dưa muối được giới thiệu đem về từ làng Lê Xá, xã Yên Thái, huyện Yên Định. Món dưa cải Lê này tôi rất thích, nhưng không bán phổ biến ở chợ. Tiếng rao trong loa đích thị là thổ ngữ nơi có cây dưa nổi tiếng này rồi. Tôi ít nhiều có niềm tin để mua, nhưng bài học về bà mế bán mèo thì vẫn cứ ám ảnh. Tôi chỉ lấy một hộp ăn thử thay cho việc người bán nì nèo mua thêm. Tôi chia cho hàng xóm một phần, vì anh cũng thích món dưa này. Nhưng cả tôi và anh đã thất vọng, vì đó không phải là hương vị của dưa cải Lê. Bực mình quay trở lại nơi bán thì người bán hàng đã đi mất rồi. Tôi chỉ còn biết dặn mình đề cao cảnh giác và cảnh báo với một số người khác cẩn thận hơn với chiêu trò lạm dụng tín nhiệm trong thương mại, từ nay đừng bị dẫn dụ bởi những thứ đội lốt như thế nữa. Tôi tin rằng ai cũng đề cao cảnh giác, không còn bị cảm xúc, niềm tin nhất thời chi phối, thì các chiêu trò lạm dụng sẽ không còn đất sống nữa.

Sự ma mãnh trong hoạt động thương mại một phần do người cung cấp nghĩ ra, nhưng một phần cũng xuất phát từ nhu cầu tiêu dùng. Khi ngày càng có nhiều người muốn dùng cái gọi là sản phẩm truyền thống, sản phẩm sạch, trong khi nhu cầu hữu hạn, ắt sẽ nảy sinh các chiêu trò dối trá.

Cũng như nhiều ngành nghề khác, sự chân thành là điều quan trọng nhất trong thương mại. Có thể sự chân thành không đem lại lợi ích lớn tức thì, nhưng bền vững. Để xảy ra tình trạng dối lừa trong thương mại rõ ràng là cần phải xem xét cả hai bên.

Hạnh Nhiên