[E - Magazine] Thanh Hóa nâng cao chất lượng văn hoá, y tế, giáo dục - nền tảng phát triển bền vững

Thanh Hóa - vùng đất “địa linh nhân kiệt”, nơi kết tinh và lưu giữ những giá trị văn hóa, lịch sử, cách mạng và khoa bảng suốt nghìn năm. Truyền thống ấy đã nuôi dưỡng, hun đúc nên biết bao thế hệ con người xứ Thanh kiên cường, trí tuệ, khát vọng vươn lên, cống hiến cho quê hương, đất nước.

Xác định con người vừa là mục tiêu, vừa là động lực của sự nghiệp xây dựng đất nước; thúc đẩy và bảo vệ quyền con người là nhân tố quan trọng cho phát triển bền vững, bảo đảm thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa và hiện đại hóa; Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Thanh Hóa lần thứ 19 đã đề ra Chương trình nâng cao chất lượng văn hóa, y tế, giáo dục, là 1 trong 6 Chương trình trọng tâm của nhiệm kỳ 2020 - 2025.

Từ thực tiễn cuộc sống và yêu cầu phát triển, ngay từ đầu nhiệm kỳ, Ban chấp hành Đảng bộ tỉnh đã cụ thể hóa mục tiêu này thành 3 Chương trình, gồm Chương trình nâng cao chất lượng văn hóa, Chương trình nâng cao chất lượng giáo dục và Chương trình nâng cao chất lượng y tế; quyết tâm biến tiềm năng thành sức mạnh, lấy con người làm trung tâm, tạo nền tảng cho sự phát triển toàn diện và bền vững. Nhận thức rõ đây là những nhiệm vụ đặc biệt quan trọng, có ý nghĩa quyết định đối với sự phát triển của tỉnh trong nhiệm kỳ, các cấp ủy, tổ chức đảng đã tổ chức quán triệt, triển khai nghiêm túc, sâu rộng trong toàn đảng bộ. Nhờ đó, đã đạt được nhiều kết quả quan trọng, mang đến những thay đổi rõ rệt trong đời sống xã hội.

Ở tuổi ngoài 90, bà Lê Thị Hồi - người con dân tộc Thổ ở xã Hóa Quỳ - vẫn bồi hồi, xúc động và tự hào mỗi khi cất lên những làn điệu giao duyên của dân tộc mình. Với bà, từng câu hát không chỉ là kỷ niệm của một thời tuổi trẻ, mà còn là nhịp thở của núi rừng, là tiếng lòng của bao thế hệ người Thổ qua năm tháng.

Cuối năm 2024, khi được chính quyền mời truyền dạy lại những làn điệu hát giao duyên cho lớp trẻ, đôi mắt bà ánh lên niềm vui. Bởi đối với bà, đó không chỉ là trách nhiệm, mà còn là ước nguyện được thấy hồn cốt quê hương tiếp tục ngân vang trong thế hệ mai sau.

Niềm hạnh phúc của bà Lê Thị Hồi hôm nay cũng chính là niềm hạnh phúc chung của cộng đồng người Thổ, khi những giá trị văn hóa ngàn xưa không chỉ được lưu giữ trong ký ức, mà đang được hồi sinh, tiếp nối, và tỏa sáng giữa nhịp sống hiện đại.

Câu chuyện gìn giữ văn hóa của đồng bào Thổ chỉ là một lát cắt nhỏ, nhưng soi chiếu rõ nỗ lực lớn lao của Thanh Hóa trong hành trình phục dựng và phát huy những giá trị truyền thống.

Giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh đã triển khai nhiều chương trình, đề án trọng tâm nhằm nâng cao chất lượng văn hóa. Từ bảo tồn, phát huy giá trị các di sản vật thể và phi vật thể, đến xây dựng đời sống văn hóa cơ sở, hình thành cơ quan, đơn vị, gia đình văn hóa... mọi hoạt động đều đi vào chiều sâu, lan tỏa mạnh mẽ, mang lại nhiều chuyển biến tích cực.

Với quyết tâm giữ hồn cốt quê hương, tỉnh đã tập trung nguồn lực ưu tiên bảo quản, tu bổ, tôn tạo những di tích lịch sử – văn hóa, di tích cách mạng đang xuống cấp; phục hồi, tôn tạo các di tích trọng điểm, đồng thời gắn kết chặt chẽ công tác bảo tồn với phát triển du lịch, giáo dục truyền thống và quảng bá hình ảnh xứ Thanh. Chỉ tính riêng từ năm 2021 đến nay, đã có hơn 200 dự án tu bổ, tôn tạo di tích được phê duyệt, với tổng mức đầu tư trên 4.000 tỷ đồng, trong đó 36 dự án đã hoàn thành, mang đến diện mạo mới cho nhiều công trình văn hóa, lịch sử của tỉnh.

Cùng với đó, nhiều lễ hội, trò diễn, trò chơi dân gian cũng được khôi phục và lan tỏa, tiêu biểu như: Lễ hội Mường Đòn, Lễ hội Đền Đồng Cổ, Lễ hội Gia Miêu - Triệu Tường, Lễ hội Đền thờ Lê Văn Hưu, Lễ hội Phủ Trịnh... Đặc biệt, đến nay, Thanh Hóa đã có 14 di sản văn hóa phi vật thể được ghi danh vào Danh mục di sản văn hóa phi vật thể quốc gia; 858 di tích được xếp hạng các cấp - khẳng định rõ vị thế và tầm vóc văn hóa xứ Thanh trên bản đồ văn hóa cả nước.

Không chỉ tập trung đầu tư bảo tồn, phát huy giá trị di sản, các phong trào văn hóa cơ sở cũng được duy trì hiệu quả, góp phần nâng cao đời sống tinh thần cho nhân dân. Từ nông thôn đến thành thị, nhiều thiết chế văn hóa được đầu tư khang trang, phục vụ cộng đồng. Trong giai đoạn 2021 - 2025, Thanh Hóa đã có 8/14 chỉ tiêu về văn hóa hoàn thành và vượt kế hoạch, trong đó nổi bật là: phong trào xây dựng “Gia đình văn hóa”, “Khu dân cư văn hóa”, cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp “Đạt chuẩn văn hóa”; tỷ lệ di sản văn hóa phi vật thể của các dân tộc được kiểm kê, phân loại; tỷ lệ thôn, bản có nhà văn hóa, khu thể thao; số cán bộ văn hóa cấp huyện có trình độ đại học trở lên...

Cùng với đó, công tác xây dựng môi trường văn hóa lành mạnh, văn minh được triển khai sâu rộng ở nhà trường, cộng đồng, cơ quan, doanh nghiệp; gắn với mục tiêu xây dựng con người Thanh Hóa phát triển toàn diện cả về đức – trí – thể – mỹ.

Cũng trong giai đoạn này, nhiều hoạt động, sự kiện văn hóa, văn nghệ được tổ chức quy mô lớn, có tính lan toả mạnh mẽ. Một trong những dấu ấn quan trọng của giai đoạn 2021-2025 trên lĩnh vực văn hoá là tháng 7/2024, Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh đã ban hành Nghị quyết số 17 về tiếp tục xây dựng, phát triển văn hóa và con người Thanh Hóa trong thời kỳ mới; tiếp tục tạo cơ sở quan trọng để xây dựng, phát triển văn hóa và con người Thanh Hóa đáp ứng nhu cầu phát triển nhanh và bền vững của tỉnh.

Văn hóa hôm nay không chỉ là quá khứ được lưu giữ, mà còn là sức mạnh đang hồi sinh, tiếp nối và lan tỏa trong đời sống hiện đại. Từ nền tảng ấy, Thanh Hóa càng thêm vững tin để chăm lo, bồi dưỡng toàn diện cho con người - bắt đầu từ việc bảo vệ, nâng cao sức khỏe Nhân dân, coi sức khỏe là vốn quý nhất của mỗi người và của cả cộng đồng.

Sau thời gian dài nỗ lực bền bỉ, tháng 11/2024, Bệnh viện Đa khoa tỉnh đã trở thành đơn vị đầu tiên trong hệ thống y tế Thanh Hoá được Bộ Y tế công nhận đạt tiêu chuẩn chuyên môn kỹ thuật chuyên sâu. 5 năm qua, Bệnh viện đã triển khai 100 kỹ thuật cao, chuyên sâu; tiếp tục thực hiện thường quy kỹ thuật ghép thận từ người cho sống và người cho chết não.

Với mục tiêu trở thành trung tâm khám, chữa bệnh chất lượng cao về lĩnh vực ung bướu ở khu vực Bắc Trung bộ, giai đoạn 2020-2025, Bệnh viện Ung bướu Thanh Hoá cũng đã từng bước khẳng định năng lực, uy tín bằng việc thực hiện thường quy nhiều kỹ thuật khó mà nhiều bệnh viện tuyến tỉnh trong khu vực chưa thực hiện được. Đặc biệt, cuối tháng 3/2025, Bệnh viện đã thực hiện thành công ca phẫu thuật loại bỏ khối u phổi đầu tiên bằng phương pháp nội soi. Đây là một kỹ thuật khó, rất ít bệnh viện tuyến tỉnh trên cả nước thực hiện được.

Giai đoạn 2021 - 2025, Thanh Hóa đã có những bước tiến quan trọng trong lĩnh vực y tế - từ y tế dự phòng, y tế cơ sở cho đến y tế chuyên sâu. Mạng lưới khám, chữa bệnh phát triển rộng khắp, cả về số lượng lẫn chất lượng. Toàn tỉnh hiện có gần 40 bệnh viện công lập, 20 bệnh viện ngoài công lập và hơn 1.400 phòng khám. Các cơ sở y tế không ngừng hướng đến mục tiêu: nâng cao chất lượng chẩn đoán, điều trị và phục vụ nhân dân. Chỉ trong 5 năm qua, ngành Y tế Thanh Hóa đã triển khai trên 1.260 kỹ thuật lâm sàng và cận lâm sàng, trong đó có khoảng 60% kỹ thuật tuyến tỉnh ngang tầm tuyến Trung ương. Nhờ đó, người dân xứ Thanh có thể tiếp cận những dịch vụ, kỹ thuật hiện đại ngay trên chính quê hương mình thay vì phải đi xa.

Đến nay, Thanh Hoá đã có 10 bệnh viện trở thành bệnh viện vệ tinh của các bệnh viện tuyến Trung ương; nhiều bệnh viện kết nối khám, chữa bệnh từ xa với tuyến trên và hỗ trợ tuyến dưới. Cùng với đó là sự trưởng thành không ngừng của đội ngũ thầy thuốc – không chỉ giỏi chuyên môn, mà còn giàu y đức, hết lòng vì người bệnh.

Trong những năm từ 2019 đến 2021, ngành Y tế Thanh Hóa đã khẳng định vai trò nòng cốt trên tuyến đầu chống dịch Covid-19. Với tinh thần trách nhiệm và quyết tâm cao, tỉnh đã kiểm soát tốt đại dịch, hạn chế tối đa tác động tiêu cực đến phát triển kinh tế - xã hội và sức khỏe nhân dân. Tỷ lệ mắc và tử vong do Covid-19 của Thanh Hóa thuộc nhóm thấp nhất cả nước - một thành quả được đánh đổi bằng biết bao nỗ lực và hy sinh thầm lặng.

Không chỉ đi đầu trong phòng dịch, ngành Y tế còn mạnh dạn ứng dụng công nghệ thông tin, thúc đẩy chuyển đổi số, triển khai bệnh án điện tử, hệ thống quản lý chất lượng bệnh viện, cải cách thủ tục hành chính - tất cả nhằm hướng đến sự tiện lợi và an toàn cho người bệnh.

Nhờ sự quan tâm, đồng hành của cấp ủy, chính quyền và sự nỗ lực không mệt mỏi của toàn ngành, Chương trình nâng cao chất lượng y tế giai đoạn 2021 - 2025 đã đạt và vượt 11/13 chỉ tiêu. Đến năm 2025, toàn tỉnh dự kiến đạt 44 giường bệnh/vạn dân (tăng 8 giường so với năm 2020), 13 bác sỹ/vạn dân (tăng 2 bác sĩ); 100% xã, phường, thị trấn đạt tiêu chí quốc gia về y tế, và 95% dân số tham gia bảo hiểm y tế.

Trong hành trình phát triển, cùng với việc chăm lo sức khỏe – giữ gìn vốn quý của Nhân dân, Thanh Hóa luôn quán triệt quan điểm: “Giáo dục là quốc sách hàng đầu.” Bởi giáo dục chính là chiếc chìa khóa mở ra cánh cửa tri thức, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa và hội nhập quốc tế.

Từng là bản “ba không” - không điện, không đường, không internet. Vậy mà chỉ trong 5 năm qua, bản Mùa Xuân ở xã Sơn Thủy đã khoác lên mình một diện mạo mới. Trước đây, những đứa trẻ người Mông thường bỏ học giữa chừng, giáo viên phải đến từng nhà vận động. Nhưng rồi, khi điện lưới về bản cuối năm 2021, khi đường giao thông được mở đầu năm 2022, cùng với sự tận tâm của những thầy cô giáo cắm bản, “cái chữ” dần bén rễ trong nhận thức người dân. Giờ đây, 100% trẻ em trong độ tuổi đều đến lớp – một đổi thay lớn nơi biên viễn, minh chứng sinh động cho sự quan tâm, vào cuộc của cả hệ thống chính trị với sự học ở vùng cao.

Ngay sau khi Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh ban hành Chương trình nâng cao chất lượng giáo dục giai đoạn 2021-2025, UBND tỉnh Thanh Hóa đã ban hành Kế hoạch thực hiện, tạo sự thống nhất về nhận thức và hành động trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo; xác định rõ nhiệm vụ và những giải pháp để phấn đấu nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, giữ vững thành tích giáo dục mũi nhọn trong nhóm 6 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước. Từ sự quyết tâm và nỗ lực ấy, Chương trình nâng cao chất lượng giáo dục giai đoạn 2021–2025 đã nhanh chóng được lan tỏa. Với sự chỉ đạo thống nhất, quyết liệt, ngành Giáo dục Thanh Hóa đã từng bước khẳng định vị thế, giữ vững thành tích giáo dục mũi nhọn trong nhóm 6 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước.

5 năm qua, giáo dục toàn diện không ngừng nâng lên. 100% xã, phường đã đạt chuẩn phổ cập tiểu học mức độ 3 và trung học cơ sở mức độ 2. Kết quả thi tốt nghiệp Trung học phổ thông quốc gia những năm gần đây có bước tiến vượt bậc. Điểm trung bình các môn thi tốt nghiệp THPT năm 2024 vươn lên xếp thứ 18 cả nước, tăng 26 bậc so với năm 2020, và đến năm 2025, xếp thứ 7/34 tỉnh, thành phố, (xếp thứ 11/63 tỉnh, thành phố trước khi sắp xếp đơn vị hành chính, tăng 7 bậc so với năm 2024). Nhiều trường THPT ở khu vực miền núi, nông thôn đã vươn lên mạnh mẽ, khẳng định uy tín, vị thế trong hệ thống các trường Phổ thông.

Cùng với giáo dục đại trà, giáo dục mũi nhọn tiếp tục khẳng định thương hiệu. Từ năm 2021 đến nay, học sinh Thanh Hóa đã giành 9 huy chương tại các kỳ thi Olympic quốc tế và khu vực. Đặc biệt, năm 2023, lần đầu tiên tỉnh có học sinh bước lên bục cao nhất của Đường lên đỉnh Olympia. Hệ thống trường lớp ngày càng được củng cố với hơn 2.000 cơ sở giáo dục, tỷ lệ trường chuẩn quốc gia đạt 86,8%. Toàn ngành mạnh mẽ ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, thực hiện hiệu quả chương trình Giáo dục Phổ thông 2018, và ứng phó linh hoạt với dịch bệnh COVID-19. Ở đó, dấu ấn lớn nhất vẫn thuộc về đội ngũ nhà giáo tận tụy. Nhiều thầy cô đã trở thành tấm gương tiêu biểu toàn quốc. Trong đó, thầy Nguyễn Bá Tư - Trường THPT Chuyên Lam Sơn là minh chứng điển hình. 5 năm qua, thầy đã dìu dắt nhiều học trò đạt thành tích cao tại các kỳ thi quốc gia, quốc tế. Năm 2024, đội tuyển Vật lý do thầy phụ trách đã giành 1 Huy chương Bạc, 2 Huy chương Đồng Olympic châu Á và 1 Huy chương Bạc Olympic quốc tế.

Hệ thống giáo dục đại học và giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn tỉnh tiếp tục được rà soát, sắp xếp lại, gắn đào tạo với nhu cầu xã hội. Công tác xã hội hóa giáo dục đạt kết quả tích cực. Giai đoạn 2021-2025, tỉnh đã huy động được 580 tỉ đồng để xây dựng 10 cơ sở giáo dục ngoài công lập và hơn 60 tỉ đồng để cải tạo, trang bị thiết bị dạy học cho các trường công lập. Công tác khuyến học, khuyến tài, xây dựng xã hội học tập trở thành phong trào sâu, rộng trong toàn tỉnh.

Bên cạnh những kết quả đã đạt được, trên hành trình nâng cao chất lượng cuộc sống, Thanh Hóa cũng đang đối mặt với không ít khó khăn, thách thức, như: tỷ lệ trạm y tế có bác sỹ chưa đạt mục tiêu; nhiều bệnh viện công lập khó cân đối tài chính để thực hiện cơ chế tự chủ; tình trạng thiếu thuốc, vật tư y tế vẫn xảy ra cục bộ; tình trạng thiếu giáo viên tuy đã dần được cải thiện, nhưng vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu; chất lượng giáo dục còn chênh lệch giữa các vùng, miền, giữa các trường công lập và ngoài công lập; cơ sở vật chất, trang thiết bị ở một số đơn vị trường học còn khó khăn; kinh phí đầu tư cho phát triển văn hóa còn thấp so với kế hoạch; tiến độ triển khai nhiều dự án còn chậm; chất lượng nguồn nhân lực làm văn hóa còn nhiều bất cập... Đây là những vấn đề đặt ra trong giai đoạn tới cho tỉnh trong việc nâng cao chất lượng sống của Nhân dân; bởi đó không chỉ là đích đến, mà là phải hành trình tiếp nối, bồi đắp không ngừng trên cơ sở kiên định với những giá trị cốt lõi: tri thức, sức khỏe và bản sắc văn hóa.

Từ truyền thống văn hóa, cách mạng và khoa bảng, Thanh Hóa hôm nay đang viết tiếp những trang sử mới bằng những thành tựu rõ nét trong phát triển kinh tế, nâng cao đời sống Nhân dân. Những mái trường khang trang nuôi dưỡng ước mơ. Những bệnh viện hiện đại chăm lo sức khỏe cộng đồng. Những giá trị văn hóa ngàn đời được gìn giữ và lan tỏa.Tất cả đang hòa quyện thành sức mạnh nội sinh, hun đúc nên con người Thanh Hóa bản lĩnh, trí tuệ, nhân văn - sẵn sàng đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đó chính là nền tảng vững chắc để Thanh Hóa tự tin đồng hành cùng cả nước bước vào kỷ nguyên mới, phấn đấu sớm trở thành “tỉnh giàu đẹp, văn minh, hiện đại; tỉnh phát triển toàn diện và kiểu mẫu của cả nước”.

Ảnh: NDS

Đồ họa: Mai Huyền

Xuất bản: 2:18:11:2025:08:53