10 sự kiện thế giới nổi bật năm 2025 do Báo và phát thanh, truyền hình Thanh Hóa bình chọn

Năm 2025 ghi dấu một năm nhiều biến động hiếm có của thế giới, khi các trụ cột chính trị, an ninh, kinh tế, công nghệ và môi trường cùng lúc dịch chuyển theo những hướng khó lường. Dưới đây là Top 10 sự kiện thế giới nổi bật năm 2025 do Báo và Phát thanh, truyền hình Thanh Hoá bình chọn.

Ngày 20/1/2025, Tổng thống Mỹ Donald Trump trở lại Nhà Trắng lần thứ hai với chính sách “Nước Mỹ trước tiên” (America First). Ngay sau khi nhậm chức và trong suốt năm đầu tiên cầm quyền, nhà lãnh đạo Mỹ đã đưa ra những quyết định mạnh mẽ, táo bạo gây nhiều tranh cãi, tập trung vào việc tối đa hóa lợi ích cho Mỹ qua các chính sách đối nội (cải cách bộ máy, thuế, nhập cư); đối ngoại (ưu tiên lợi ích quốc gia, từ bỏ các thỏa thuận đa phương, rút Mỹ khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình Dương TPP, thỏa thuận Paris, chỉ trích Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương - NATO, Liên minh châu Âu – EU, xích lại gần Nga, ưu tiên Tây Bán cầu; kinh tế - thương mại: áp thuế đối ứng đối với tất cả những nước có thặng dư thương mại với Mỹ, đặc biệt leo thang với Trung Quốc.

Nhìn chung, “Nước Mỹ trước tiên phiên bản 2.0” đã trở nên quyết đoán hơn, thực dụng hơn, đậm nét bảo hộ và ưu tiên lợi ích quốc gia. Các điều chỉnh này nhằm thực hiện cam kết cử tri và tầm nhìn chiến lược duy trì vị thế siêu cường. Tuy vậy, mô hình này cũng kéo theo nhiều thách thức: gia tăng phân hóa nội bộ, khoảng cách với đồng minh, đối tác, áp lực đối với trật tự quốc tế và nguy cơ bất ổn do cạnh tranh chiến lược leo thang.

Tại hai điểm nóng: Trung Đông - xung đột giữa Israel và phong trào Hamas, hai bên đã đạt thỏa thuận ngừng bắn theo kế hoạch hòa bình của Mỹ, nhen lên hy vọng về chấm dứt cuộc xung đột kéo dài hơn hai năm qua tại Dải Gaza, dù hàng loạt động thái quân sự mới của Israel gần đây từ Dải Gaza đến Bờ Tây, lan rộng sang Syria và Lebanon đang có nguy cơ đẩy khu vực lần nữa vào vòng xoáy bất ổn, phức tạp và khó kiểm soát; châu Âu - xung đột giữa Nga và Ukraina sau gần 4 năm giao tranh, gây ra những hậu quả nghiêm trọng về sinh mạng và tài sản, đồng thời làm thay đổi cục diện chính trị khu vực và toàn cầu, dù “hạ nhiệt” và “đàm phán hòa bình” đã trở thành một định hướng quan trọng của cả hai, nhưng cho đến nay vẫn chưa có nhiều dấu hiệu cho thấy hai bên sẵn sàng chấp nhận Thỏa thuận hoà bình cũng do Mỹ đề xuất.

Ngoài hai điểm nóng xung đột trên, năm 2025 cũng thu hút sự chú ý không nhỏ của thế giới là những điểm xung đột bùng lên tại Nam Á (Ấn Độ - Pakistan, Afghanistan), Đông Nam Á ( Campuchia -Thái Lan) hay cuộc nội chiến tại Nam Sudan và mới nhất cuộc đối đầu giữa Mỹ và Venezuel - nguy cơ đe dọa hòa bình và an ninh khu vực

Có thể thấy, trong năm 2025, an ninh toàn cầu không còn đơn thuần là cuộc đua giữa các khối quân sự, mà đã trở thành một cấu trúc phức hợp, nơi cả công nghệ, năng lượng, thông tin và lòng tin cùng tham gia định hình trật tự thế giới. Nếu giai đoạn sau Chiến tranh Lạnh là “hòa bình lạnh”, thì hiện nay, thế giới đang bước vào “hòa bình căng thẳng”, nơi ranh giới giữa hòa bình và xung đột trở nên mỏng manh hơn bao giờ hết

Trong năm 2025, cuộc đua hạt nhân toàn cầu bước vào giai đoạn căng thẳng chưa từng có kể từ sau Chiến tranh Lạnh, khi hai cường quốc hạt nhân lớn nhất thế giới Mỹ và Nga liên tiếp đưa ra những tuyên bố mang tính răn đe. Việc Washington công khai chuẩn bị tái khởi động thử nghiệm vũ khí hạt nhân lần đầu tiên sau ba thập niên đã lập tức nhận được phản ứng từ Moskva, với cảnh báo rằng Nga sẽ thực hiện các biện pháp tương xứng nếu Mỹ tiến hành. Các động thái này không chỉ làm lung lay những cơ chế kiểm soát vũ khí hiện có mà còn kích hoạt một “hiệu ứng domino” nguy cơ leo thang, khi các cường quốc khác theo dõi sát sao và có thể điều chỉnh chính sách hạt nhân của mình để duy trì vị thế răn đe.

Năm 2025, Lần đầu tiên trong lịch sử, Hội nghị Thượng đỉnh G20 được tổ chức tại Nam Phi, đánh dấu bước ngoặt quan trọng khi diễn đàn kinh tế hàng đầu thế giới chính thức diễn ra trên lục địa châu Phi - một mốc quan trọng về cả biểu tượng lẫn chính sách. Sự kiện không chỉ phản ánh vai trò ngày càng gia tăng của các nền kinh tế mới nổi, mà còn đưa ưu tiên phát triển của 1,4 tỷ người dân châu Phi vào trung tâm nghị trình đối thoại toàn cầu, trong bối cảnh trật tự kinh tế - chính trị thế giới đang tái định hình sâu sắc. Dưới sự chủ trì của Nam Phi, nghị trình G20 được điều chỉnh theo hướng phản ánh mạnh mẽ hơn các ưu tiên của châu Phi và các nước đang phát triển - từ giảm rủi ro thiên tai, cải thiện khả năng chống chịu khí hậu, đến cơ chế bền vững cho khai thác khoáng sản và tài trợ chuyển dịch năng lượng. Bất chấp việc nhiều nước lớn vắng mặt (trong đó có Mỹ), hội nghị kết thúc với tuyên bố chung - một thành quả hiếm hoi cho “đa phương hoá” toàn cầu. Việc thông qua tuyên bố chung, dù trong bối cảnh tồn tại bất đồng giữa các cường quốc lớn, cho thấy xu hướng các nước Nam Bán cầu ngày càng chủ động định hình đồng thuận toàn cầu, thay vì chỉ là đối tượng thụ động của các quyết sách.

Năm 2025 đánh dấu bước ngoặt lịch sử của chính trường Nhật Bản khi bà Sanae Takaichi trở thành Nữ Thủ tướng đầu tiên, một sự kiện mang ý nghĩa biểu tượng cho những dịch chuyển chậm nhưng rõ nét trong nền chính trị lâu nay do nam giới chi phối. Được mệnh danh là “Người đàn bà thép” của Nhật Bản, trọng tâm chính sách của bà Takaichi là sự kết hợp giữa an ninh cứng rắn và việc đề cao văn hóa, truyền thống, coi đây là hai trụ cột bổ trợ nhằm củng cố sức mạnh quốc gia. Việc thúc đẩy tăng cường năng lực phòng vệ, xem xét diễn giải linh hoạt Hiến pháp hòa bình và thắt chặt hơn nữa liên minh an ninh với Mỹ cùng các đối tác phản ánh nỗ lực đưa Nhật Bản rời xa hình ảnh một cường quốc kinh tế thận trọng để trở thành một chủ thể chiến lược chủ động và quyết đoán hơn ở châu Á.

Đại diện cho một hướng đi mới của Nhật Bản: quyết đoán hơn về an ninh, rõ nét hơn về bản sắc, nhưng bà Takaichi đồng thời phải đối mặt với bài toán cân bằng mong manh giữa bảo đảm an ninh, duy trì tăng trưởng kinh tế và gìn giữ niềm tin của cộng đồng quốc tế lẫn xã hội trong nước, trong bối cảnh áp lực cạnh tranh chiến lược ngày càng gay gắt tại khu vực châu Á - Thái Bình Dương.

Khủng hoảng kinh tế toàn cầu trở thành tâm điểm của năm 2025 khi tăng trưởng thế giới rơi xuống mức thấp nhất trong gần hai thập kỷ, kéo theo làn sóng điều chỉnh mạnh trong chính sách kinh tế của hầu hết các quốc gia. Các nền kinh tế phát triển tiếp tục giằng co với lạm phát dai dẳng và lãi suất cao, khiến chi phí vốn đắt đỏ và đầu tư suy giảm. Trong khi đó, các thị trường mới nổi chịu áp lực nợ công phình to, dự trữ ngoại hối mỏng và đồng nội tệ mất giá, đẩy nhiều nước tiến sát ranh giới vỡ nợ. Dư địa tài khóa bị thu hẹp buộc chính phủ phải cắt giảm chi tiêu, làm tăng nguy cơ bất ổn xã hội. Song song với những biến động vĩ mô, năm 2025 ghi dấu bước ngoặt trong tái cấu trúc chuỗi cung ứng toàn cầu. Trước rủi ro địa chính trị, biến đổi khí hậu và xung đột thương mại, các tập đoàn đa quốc gia đẩy nhanh chiến lược “đa cực sản xuất”, tránh phụ thuộc vào một trung tâm duy nhất. Ấn Độ và Đông Nam Á trở thành hai điểm đến nổi bật nhờ lực lượng lao động trẻ, chi phí cạnh tranh và môi trường đầu tư cải thiện. Sự tái định vị này đang định hình lại bản đồ sản xuất toàn cầu, tạo ra cả cơ hội bứt phá lẫn thách thức về năng lực hấp thụ và chất lượng tăng trưởng cho các nền kinh tế mới nổi.

Năm 2025 đánh dấu một “điểm bùng công nghệ” khi cạnh tranh giữa các cường quốc và tập đoàn toàn cầu leo thang trên hầu hết các mặt trận: AI, năng lượng mới, bán dẫn và không gian số. Cuộc đua trí tuệ nhân tạo bước sang giai đoạn tăng tốc với mô hình đa tác vụ, khả năng tự tối ưu và quyền lực tính toán tập trung vào một số ít doanh nghiệp có hạ tầng siêu máy chủ. Điều này làm dấy lên lo ngại về sự tập trung quyền lực công nghệ, trong khi các chính phủ ráo riết xây dựng khung pháp lý để kiểm soát rủi ro và tránh lỗ hổng an ninh.

Bán dẫn tiếp tục là chiến trường chiến lược của năm 2025. Mỹ, Trung Quốc, Hàn Quốc và Đài Loan đồng loạt tăng vốn đầu tư vào các siêu nhà máy chip, thúc đẩy xu hướng “tự chủ công nghệ” để giảm lệ thuộc và đảm bảo chuỗi cung ứng an toàn. Cùng lúc, năng lượng sạch – đặc biệt là pin thể rắn và hydrogen xanh ghi nhận những bước tiến đột phá, mở ra cuộc cạnh tranh mới trong công nghệ lưu trữ và truyền tải. Sự bùng nổ công nghệ không chỉ tái cấu trúc các ngành công nghiệp mà còn đặt thế giới trước bài toán cân bằng: làm sao thúc đẩy sáng tạo mà vẫn bảo vệ an ninh, quyền riêng tư và sự bền vững của nền kinh tế số.

Ngày 28/3/2025, một trận động đất mạnh 7,7 độ đã xảy ra dọc theo đới đứt gãy Sagaing ở Myanmar. Đây được coi là trận động đất mạnh nhất mà quốc gia này phải hứng chịu trong khoảng 100 năm qua. Rung chấn có thể cảm nhận ở hầu khắp Đông Nam Á như Thái Lan, Campuchia, Việt Nam, Lào. Nhưng điều khiến giới khoa học toàn cầu chấn động không chỉ là mức độ rung lắc, mà là tốc độ lan truyền siêu trượt – nhanh hơn cả sóng địa chấn thông thường, một hiện tượng cực hiếm trong tự nhiên. Các phân tích của Cơ quan Khảo sát Địa chất Mỹ và nhiều viện nghiên cứu cho thấy vết trượt đã di chuyển với vận tốc hơn 4,8 km mỗi giây, kéo dài gần 475 km, trở thành một trong những trận động đất siêu trượt lớn và nhanh nhất từng được ghi nhận. Hiện tượng này được ví như “bước tường âm thanh ngay trong lòng đất đá”, tạo nên các mặt sóng siêu tốc và khuếch đại sức tàn phá lên mức khó lường. Các chuyên gia cảnh báo hiện tượng siêu trượt đặt ra thách thức lớn đối với mô hình dự báo rủi ro hiện nay. Theo thống kê của UNICEF, thảm hoạ đã khiến ít nhất 3.745 người thiệt mạng, hơn 5.100 người bị thương và hàng nghìn ngôi nhà bị phá hủy.

Năm 2025 tiếp tục đánh dấu một hành tinh nóng lên với tốc độ đáng báo động, trở thành năm nóng nhất lịch sử. Các hiện tượng thời tiết cực đoan liên tục xảy ra: bão nhiệt đới mạnh bất thường, nắng nóng kỷ lục bao trùm châu Á, Nam Âu và Bắc Phi, cùng những trận mưa lũ khốc liệt gây thiệt hại nặng nề. Tại Đông Nam Á – một trong những khu vực dễ tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu – hơn 1 nghìn người thiệt mạng và mất tích, hàng triệu người bị ảnh hưởng bởi mưa lũ, ngập lụt, hạn hán.

Thế nhưng, trong bối cảnh đó, Hội nghị khí hậu Liên Hợp Quốc COP30 diễn ra tại Brazil đã không đạt đồng thuận về việc loại bỏ nhiên liệu hóa thạch – nguồn phát thải lớn nhất gây nóng lên toàn cầu. COP30 khép lại với một thông điệp đầy mâu thuẫn: Trái đất đang nóng lên nhanh hơn bao giờ hết, nhưng cam kết toàn cầu nhằm ứng phó với biến đổi khí hậu lại nguội lạnh hơn. Đây được xem là lời cảnh báo mạnh mẽ về sự cấp bách của hành động khí hậu – và những nguy cơ mà nhân loại phải đối mặt nếu thất bại trong việc chuyển đổi năng lượng sạch đúng thời điểm.

Năm 2025 được xem là một năm bùng nổ của giao lưu văn hóa, thể thao và sáng tạo trên toàn thế giới. Tâm điểm là World Expo Osaka 2025 tại Nhật Bản với chủ đề “Thiết kế xã hội tương lai cho cuộc sống tốt đẹp”. Triển lãm quy tụ hơn 150 quốc gia và tổ chức quốc tế, giới thiệu các đổi mới về công nghệ, năng lượng sạch, chăm sóc y tế, trí tuệ nhân tạo và các mô hình đô thị bền vững. Với hàng triệu lượt khách tham quan, Expo Osaka không chỉ là diễn đàn giới thiệu sáng tạo, mà còn là điểm gặp gỡ của những ý tưởng có thể định hình tương lai nhân loại.

Bên cạnh Expo Osaka, thế giới năm 2025 cũng sôi động với hàng loạt sự kiện thể thao – văn hóa quy mô lớn: Giải vô địch điền kinh thế giới diễn ra tại Tokyo. World Games Thành Đô, SEA Games 33 tại Thái Lan. Những sự kiện này, dù diễn ra ở nhiều châu lục, đều có chung sức lan tỏa mạnh mẽ: thúc đẩy giao lưu quốc tế, tăng cường hiểu biết giữa các quốc gia và tạo động lực phục hồi du lịch – kinh tế toàn cầu sau giai đoạn đầy biến động. Năm 2025 vì thế được ghi dấu như một năm nhân loại cùng hướng đến kết nối, sáng tạo và hợp tác vì tương lai.

Nội dung: KTCT

Đồ họa: Mai Huyền

Xuất bản: 6:27:12:2025:08:27