Làm rõ quy định cách thức bồi thường bằng đất khi Nhà nước thu hồi đất

Ông Nguyễn Tử Tố, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND phường Bình Minh, thị xã Nghi Sơn: Định giá theo biến động của thị trường đất, sát giá thị trường của từng địa phương, từng thời điểm

Tại Điều 153 dự thảo Luật quy định việc định giá đất phải bảo đảm các nguyên tắc: (1) theo mục đích sử dụng đất định giá; (2) theo thời hạn sử dụng đất và các yếu tố khác ảnh hưởng đến giá đất; (3) phù hợp với giá đất phổ biến trên thị trường quyền sử dụng đất trong điều kiện bình thường; (4) tuân thủ đúng phương pháp, trình tự, thủ tục định giá đất theo quy định của pháp luật; (5) bảo đảm tính độc lập về chuyên môn nghiệp vụ, trung thực, khách quan của kết quả định giá đất giữa cơ quan định giá, cơ quan thẩm định và cơ quan quyết định.

Đồng thời, quy định giá đất phổ biến trên thị trường trong điều kiện bình thường được xác định bằng bình quân của các mức giá giao dịch thực tế của loại đất có cùng mục đích sử dụng đã chuyển nhượng trên thị trường xuất hiện với tần suất nhiều nhất thông qua thống kê tại một khu vực và trong một khoảng thời gian nhất định, không chịu tác động của các yếu tố gây tăng hoặc giảm giá đột biến, giao dịch có quan hệ huyết thống hoặc có những ưu đãi khác. Vì vậy, tôi đề nghị định giá theo biến động của thị trường đất, sát giá thị trường của từng địa phương, từng thời điểm.

Tại Điều 154 của dự thảo quy định bảng giá đất được ban hành hàng năm (công bố công khai và áp dụng từ ngày 1-1 của năm) để đảm bảo giá đất phù hợp với nguyên tắc thị trường, tránh trường hợp giá đất không phản ánh đúng giá đất thị trường, gây thất thu ngân sách nhà nước và khiếu kiện khi Nhà nước thu hồi đất. Tuy nhiên, có ý kiến đề nghị ban hành bảng giá đất định kỳ 5 năm, 3 năm hoặc 2 năm một lần và quy định thêm việc điều chỉnh bảng giá đất khi có biến động từ 20% trở lên. Đề nghị cho ý kiến về thời kỳ ban hành bảng giá đất.

Thứ hai, tại Điều 154 của dự thảo Luật quy định bổ sung các trường hợp áp dụng bảng giá đất (tính tiền thuê đất trả tiền thuê đất hàng năm; tính thuế và tính tiền tăng thêm đối với các dự án chậm tiến độ hoặc không đưa đất vào sử dụng; tính thuế thu nhập từ chuyển quyền sử dụng đất; tính giá khởi điểm đối với trường hợp đấu giá quyền sử dụng đất...) và quy định đối với khu vực đã có bảng giá đất tới từng thửa đất theo vùng giá trị đất, giá thửa đất chuẩn thì việc định giá đất cụ thể được xác định theo bảng giá đất tại thời điểm định giá (khoản 3 Điều 155).

Tôi đề nghị ban hành bảng giá đất 2 năm/1 lần thì mới bám sát cơ chế thị trường, tình hình biến động của thị trường, nhất là các đơn vị có tốc độ đô thị hóa cao để bảng giá đất định kỳ 5 năm là quá dài, không phù hợp, gây ra phức tạp khi áp giá chính sách thu hồi, tính thuế và tiền tăng thêm với các dự án chậm tiến độ.

Bà Lê Thị Kim Chi, Phó phòng Tài nguyên và Môi trường huyện Quảng Xương: Quy định cụ thể tiêu chí “đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”

Đối với nội dung về bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất ở, nếu như ở Điều 79 Luật Đất đai 2013 quy định về việc bồi thường đất ở hướng dẫn đối với trường hợp còn đất ở khác tại địa phương và không còn đất ở khác tại địa phương. Việc quy định không rõ ràng, khó hiểu dẫn đến việc áp dụng chính sách bồi thường bằng đất tại Thanh Hóa nói chung và tại huyện Quảng Xương còn nhiều bất cập, khó áp dụng vào thực tiễn.

Lần này, tại Điều 94 dự thảo Luật, quy định: "Đối tượng sử dụng đất đủ điều kiện được bồi thường theo quy định tại Điều 90 của Luật khi Nhà nước thu hồi đất thì sẽ được bồi thường bằng đất ở, nhà ở hoặc bằng tiền hoặc bằng đất có mục đích sử dụng khác với loại đất thu hồi". Với điều kiện: (1) người có đất có nhu cầu; (2) địa phương có điều kiện về quỹ đất. Việc quy định dễ hiểu hơn về cách thức bồi thường bằng đất khi Nhà nước thu hồi đất, mở rộng thêm một hướng mới khi thực hiện công tác thu hồi đất, bồi thường GPMB, đảm bảo chính sách tốt hơn cho người sử dụng đất. Tuy nhiên, dự thảo Luật cần quy định rõ hơn tiêu chí hoặc giao cho Chính phủ quy định rõ hơn, chi tiết hơn về điều kiện và tiêu chí để các địa phương dễ dàng triển khai và thực hiện.

Mặt khác, quy định tại Điều 89 dự thảo Luật về nguyên tắc bồi thường về đất khi Nhà nước thu hồi đất: “Việc bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất phải đảm bảo người có đất bị thu hồi có chỗ ở, đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ”. Quy định này là đúng theo tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW. Tuy nhiên, tôi cho rằng cần bổ sung quy định theo hướng hoặc cụ thể về tiêu chí hoặc giao cho Chính phủ quy định để phù hợp với từng địa phương hoặc đề xuất theo hướng thay vì dùng từ “đảm bảo thu nhập và điều kiện sống bằng hoặc tốt hơn nơi ở cũ” bằng từ “phù hợp”.

Bởi thực tế có những dự án thu hồi đất vì mục đích phát triển kinh tế - xã hội, dự án quy hoạch đường giao thông mới nhưng không còn quỹ đất để bố trí tái định cư, bồi thường bằng đất. Ví dụ tại huyện Quảng Xương, khi thu hồi đất của 2 hộ nằm tại vị trí 1 của Quốc lộ 1A để thực hiện Dự án Đường Thanh niên kéo dài, vì quỹ đất tái định cư, bồi thường bằng đất trên Quốc lộ 1A không có, nên UBND huyện Quảng Xương bố trí vị trí tái định cư cho các hộ tại các lô đất nằm trên trục đường Thanh Niên kéo dài. Như vậy việc lựa chọn vị trí tái định cư, bồi thường bằng đất là hoàn toàn phù hợp với thực tế tại địa phương. Tuy nhiên nếu quy định cứng như dự thảo Luật, buộc phải “tốt hơn” thì rất khó để thực hiện.

Công Quang - Việt Hương (ghi)