Đánh giá, đề xuất giải pháp bảo tồn di tích thắng cảnh “Hòn Vọng Phu”

Sáng 1-10, Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá đã tổ chức Hội thảo khoa học đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp bảo tồn di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu thuộc Cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh núi An Hoạch (núi Nhồi), phường An Hưng (TP Thanh Hoá).

Toàn cảnh Hội thảo

Dự Hội thảo về phía Trung ương có các đồng chí: TS địa chất David Lagrou, Vương quốc Bỉ; Trần Đình Thành, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá, Bộ Văn hoá, Thể Thao và Du lịch ; đại diện lãnh đạo nhiều Viện Khoa học, Trường Đại học trong nước.

Về phía tỉnh Thanh Hoá có đồng chí Đầu Thanh Tùng, Tỉnh uỷ viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh; đại diện lãnh đạo các sở, ngành cấp tỉnh; TP Thanh Hoá; Hội Khoa học lịch sử Thanh Hoá và các giáo sư, tiến sĩ, các nhà khoa học.

Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá, Bộ Văn hoá, Thể Thao và Du lịch Trần Đình Thành và các đại biểu dự Hội thảo.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hoá Đầu Thanh Tùng và các đại biểu dự Hội thảo.

Di tích thắng cảnh Hòn Vọng phu nằm trong cụm Di tích nghệ thuật và thắng cảnh núi An Hoạch, còn gọi là Vọng phu thạch, là một cột đá cao khoảng 20 m trên núi Nhồi. Cột đá này giống hình người phụ nữ ôm con - hình tượng gắn với truyền thuyết người đàn bà chung thủy chờ chồng đến hóa đá. Hòn Vọng Phu gắn liền với huyền thoại dân gian và đã trở thành một biểu tượng đẹp trong đời sống văn hóa của người dân xứ Thanh.

Giám đốc Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá Phạm Nguyên Hồng khai mạc Hội thảo.

Thực hiện Quyết định số 983/QĐ, ngày 4-8-1992 của Bộ Văn hóa, Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch), Di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu, cùng một số di tích khác nằm trong Cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh núi An Hoạch như Chùa Tiên Sơn (tức chùa Quan Thánh), Chùa Hình Sơn (tức chùa Thánh Mẫu), Đình Thượng (còn gọi là đình Bốn Ban), Lăng Quận Mã (hay lăng Lê Trung Nghĩa) đã được công nhận là di tích Quốc gia.

Viện trưởng Viện Khoa học Địa chất khoáng sản Trịnh Hải Sơn trình bày báo cáo đề dẫn tại Hội thảo.

Tuy nhiên, vào đêm 15-6-2022, do xảy ra mưa lớn, sấm sét gây sạt lở di tích Hòn Vọng Phu ở 2 vị trí. Vị trí thứ nhất ở phía tây gần đỉnh Hòn Vọng Phu bị sạt lở khối đá có kích thước khoảng 1 m x 3 m. Vị trí thứ hai ở phía đông Hòn Vọng Phu, sạt lở khối đá có kích thước rộng 2,5 m x dài 3 m. Hiện nay các khối đá bị sạt lở đang nằm ngay tại chân Hòn Vọng Phu.

Đại biểu dự Hội thảo

Hội thảo đã nhận được 12 tham luận của các nhà nhà khoa học, cá nhân đã và đang công tác tại các sở, ngành, cơ quan chuyên môn trong nước. Các tham luận tập trung đánh giá các giá trị của di tích, thực trạng và đề xuất phương án, giải pháp bảo vệ di tích thắng cảnh “Hòn Vọng Phu” thuộc Cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh núi An Hoạch.

Đại diện lãnh đạo phường An Hưng (TP Thanh Hoá) trình bày tham luận tại Hội thảo.

Tại hội thảo, các nhà nghiên cứu, nhà khoa học, chuyên gia đã thảo luận, phân tích về thực trạng địa hình, địa chất khu vực và di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu, cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh Núi An Hoạch. Đồng thời, làm rõ hơn nguyên nhân sạt lở; thống nhất các giải pháp, phương án khắc phục, chống sạt lở tại khu vực di tích thắng cảnh Hòn Vọng Phu (về trước mắt cũng như lâu dài); thống nhất quản lý di tích và một số nội dung khác liên quan đến phát huy giá trị Cụm di tích nghệ thuật và thắng cảnh Núi An Hoạch...

Đại biểu dự Hội thảo

Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá, Bộ Văn hoá, Thể Thao và Du lịch Trần Đình Thành phát biểu tại Hội thảo.

Phát biểu tại Hội thảo, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá, Bộ Văn hoá, Thể Thao và Du lịch Trần Đình Thành đánh giá cao sự chuẩn bị công phu của Sở Văn hoá, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá, Trung tâm Nghiên cứu lịch sử và Bảo tồn Di sản Văn hoá Thanh Hoá trong việc chuẩn bị cho Hội thảo. Đồng thời, cơ bản thống nhất với các ý kiến tại Hội thảo.

Đồng chí khẳng định, đây là Di tích có giá trị về mặt lịch sử và cảnh quan, là hệ thống dãy núi trong đó có các thiết chế văn hoá gắn liền với nhau tạo thành tổng thể cho cả di tích. Tuy nhiên, hiện trạng một số khu vực Hòn Vọng Phu đã bị tróc vỡ, xuất hiện nhiều vết nứt. Đó là những biểu hiện cho nguy cơ sụp đổ của Hòn Vọng Phu. Ngoài ra, với hình dạng hiện nay của khối đá, đổ nghiêng theo phương thẳng đứng 10-15 độ, cùng với nguy cơ sét đánh sẽ tạo ra khả năng sập đổ rất cao.

Do đó, trước mắt UBND TP Thanh Hoá cần lập biển báo khu vực nguy hiểm, có nguy cơ sạt lở và tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao cảnh giác của người dân và khách tham quan. Phân vùng, sử dụng các giải pháp như lưới thép, hàng rào... đảm bảo an toàn và thẩm mỹ hạn chế tác động của hiện tượng đá lăn, đá đổ quanh khu vực Núi Nhồi. Thực hiện ngay việc tháo dỡ, dọn dẹp các công trình đã xây dựng trái phép trong khu vực Hòn Vọng Phu. Chủ trì, phối hợp các sở, ban, ngành chức năng cấp tỉnh; các cục, vụ, viện có liên quan ở Trung ương như Viện Vật lý địa cầu, Viện Khoa học Địa chất khoảng sản, Viện Khoa học Công nghệ xây dựng, cơ quan Điện lực... lập dự án chống sét, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt để triển khai thực hiện.

UBND TP Thanh Hóa cũng cần phải chủ trì rà soát Quy hoạch chi tiết khu di tích danh thắng và du lịch núi Nhồi đã được Chủ tịch UBND tỉnh phê duyệt tại quyết định số 1602/QĐ-CT, ngày 21-5-2003 để sớm triển khai thực hiện quy hoạch hoặc lập, điều chỉnh lại quy hoạch, dự án đầu tư bảo quản, tu bổ, phục hồi cụm di tích núi An Hoạch, trình cấp có thẩm quyền theo quy định, trong đó có giải pháp chống sét.

Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Thanh Hoá chủ trì, phối hợp các sở, ban, ngành chức năng cấp tỉnh; các cục, vụ, viện có liên quan ở Trung ương lập dự án bảo tồn di tích Hòn Vọng Phu, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt theo quy định.

Từ những giá trị di sản và hiện trạng của di tích một lần nữa khẳng định giá trị của khu di tích Núi Nhồi nói chung và Hòn Vọng Phu nói riêng đang ở trong tình trạng rất nguy cấp, cần sớm triển khai đồng bộ các nội dung mà hội thảo đã đề cập về bảo tồn, phục hồi, phát huy giá trị của di tích.

Nguyễn Đạt