Đặc sắc nghi thức rước kiệu tại Lễ hội đền Bà Triệu 2023

Lễ hội đền Bà Triệu năm 2023 gắn với lễ đón nhận Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia được tổ chức vào ngày 11-3 (tức ngày 20-2 âm lịch), tại di tích quốc gia đặc biệt đền Bà Triệu, không chỉ là dịp để khách thập phương tìm về chiêm bái mà còn được chứng kiến một trong những nghi thức long trọng và quan trọng bậc nhất của di sản này, đó là Lễ rước kiệu hay còn gọi là rước bóng.

Lễ hội đền Bà Triệu được tổ chức hàng năm vào dịp tháng 2 (âm lịch), không chỉ nhằm tưởng nhớ công lao của Bà Triệu đối với dân tộc; mà còn trở thành sinh hoạt văn hóa tín ngưỡng độc đáo, có sức lan tỏa mạnh mẽ, giàu giá trị và đậm đà bản sắc dân tộc.

Phần lễ diễn ra rất nhiều nghi thức cổ xưa, trang trọng và nghiêm cẩn, như lễ mộc dục, lễ giỗ, lễ trình, lễ rước kiệu, lễ tạ, tế cung đình, tế nữ quan...

Trong lễ hội đền Bà Triệu, nghi thức rước kiệu (hay còn gọi là lễ rước bóng) là nghi thức đặc sắc, quan trọng và linh thiêng bậc nhất.

Chính vì thế mà từ xưa, nghi thức này yêu cầu sự tham gia của hầu hết quan viên, chức sắc, kỳ lão và Nhân dân trong vùng.

Đoàn rước kiệu từ Đền Bà triệu ra đình làng Phú Điền.

Đoàn rước kiệu gồm đội cờ đi trước (cờ tiết, cờ mạo, cờ ngũ hành, cờ tứ linh); theo sau là biển gỗ sơn son thếp vàng, ban chinh cổ (trống, chiêng), đội chấp kích và đồ bát tửu; tiếp đó là kiệu hương án và phường đồng văn, kiệu bát cống rước Vua Bà, kiệu song loan, kiệu long đình, kiệu võng...

Những người đàn ông khỏe mạnh được chọn để khiêng kiệu.

Điều đặc biệt đã khiến lễ rước kiệu trở nên độc đáo đó là hiện tượng “kiệu bay”. Đó là khi đám rước đi qua các ngã ba, ngã tư hay trước khi đến sân đền, sân đình, kiệu sẽ quay tròn, khi tiến khi lui, lúc sang trái lúc sang phải... khó đoán định.

Có nhận định cho rằng, “kiệu bay” trong Lễ hội đền Bà Triệu là một hiện tượng mang đậm tính tâm linh. Bởi, dường như có một sức mạnh vô hình đã “trợ” cho con người “bay lên” cùng cỗ kiệu rước Thần. Để rồi, trạng thái “lên đồng tập thể” ấy được xem như là sự thăng hoa, bay bổng của con người trong không gian thiêng.

Trải qua hơn 17 thế kỷ, với vô vàn biến thiên của thời gian và lịch sử, song giá trị và sức hấp dẫn của Lễ hội đền Bà Triệu vẫn luôn được khẳng định. Đây là một trong những lễ hội lâu đời nhất, có sức lan tỏa sâu rộng nhất và cũng giàu giá trị bậc nhất của xứ Thanh.

Các nghi thức của lễ hội được thể hiện hay trình diễn bằng nhiều hình thức đặc sắc, vừa mang đậm tính dân gian lại vừa mang nhiều nét quy củ, trang nghiêm, thành kính của các lễ hội lịch sử.

Với những giá trị ấy, Lễ hội đền Bà Triệu đã chính thức được vinh danh trong kho tàng di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Đó là niềm vinh dự to lớn, cũng đồng thời là trách nhiệm đang đặt ra cho các cấp, các ngành, địa phương, đơn vị và cộng đồng trong việc gìn giữ, vun đắp và trao truyền.

Nhóm PV CT-XH