Cần nâng định mức xây dựng các khu tái định cư tập trung vùng thiên tai

Chủ trương quy hoạch, bố trí, sắp xếp ổn định dân cư các vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới trên địa bàn các huyện miền núi mang nhiều ý nghĩa nhân văn, thể hiện sự quan tâm đặc biệt của Đảng, Nhà nước đối với đồng bào các dân tộc thiểu số. Tuy nhiên, nhiều huyện miền núi cao đang gặp khó khăn trong triển khai đầu tư xây dựng các khu tái định cư tập trung.

Cuộc sống mới của người dân ở khu tái định cư bản Nà Ón, xã Trung Lý (Mường Lát).

Cụ thể, định mức đầu tư xây dựng các khu tái định cư tập trung được tỉnh căn cứ theo đầu hộ dân tái định cư với mức 300 triệu đồng/hộ; ngân sách cấp huyện chi trả bồi thường giải phóng mặt bằng. Do phải đảm bảo yếu tố an toàn và gần các trục đường giao thông, nên các khu tái định cư thường được đầu tư xây dựng trên các quả đồi, độ dốc lớn, làm phát sinh đáng kể chi phí san lấp, tạo mặt bằng và chi phí vận chuyển. Đây cũng là một phần nguyên nhân dẫn đến việc nhiều khu tái định cư chậm được triển khai, trong khi mùa mưa lũ đang đến gần.

Theo kế hoạch, trong giai đoạn 2018-2022, trên địa bàn huyện Mường Lát triển khai xây dựng 11 khu tái định cư tập trung, 3 khu tái định cư liền kề, với mục tiêu bố trí tái định cư tập trung cho 683 hộ, tái định cư liền kề cho 68 hộ và tái định cư xen ghép 28 hộ. Những hộ dân này chủ yếu sinh sống ở các vùng có nguy cơ chịu rủi ro thiên tai, như lũ ống, lũ quét, sạt lở đất. Tuy nhiên, trong số 11 dự án tái định cư tập trung mới có 6 dự án đã hoàn thành với tổng mức đầu tư là 115,714 tỷ đồng theo hình thức đầu tư khẩn cấp, 1 dự án chuẩn bị hoàn thành, 4 dự án đang triển khai. Do vậy, đến nay, Mường Lát mới chỉ bố trí tái định cư tập trung cho 346 hộ với 1.566 khẩu sinh sống ổn định và có 42 hộ với 244 khẩu đang di dời đến mặt bằng tái định cư.

Từ thực tiễn triển khai thực hiện các dự án, mới đây, tại buổi giám sát của Ban Dân tộc HĐND tỉnh về việc thực hiện quy hoạch, bố trí, sắp xếp dân cư các vùng thiên tai, đặc biệt khó khăn, biên giới trên địa bàn các huyện miền núi giai đoạn 2018-2022, lãnh đạo huyện Mường Lát đã kiến nghị nhiều vấn đề. Trong đó đáng chú ý là huyện kiến nghị tỉnh nâng định mức đầu tư xây dựng khu tái định cư tập trung và tái định cư liền kề. Bởi định mức hỗ trợ hiện tại là 300 triệu đồng/hộ với khu tái định cư tập trung và 150 triệu đồng/hộ với khu tái định cư liền kề thì không đủ để thực hiện xây dựng cơ sở hạ tầng đồng bộ. Trong khi đó, Mường Lát là huyện cách xa trung tâm của tỉnh, địa hình bị chia cắt, độ dốc lớn, giao thông khó khăn, làm phát sinh chi phí triển khai dự án...

Tương tự, trong giai đoạn 2018-2022, huyện Quan Sơn đã rà soát, bố trí quỹ đất để sắp xếp ổn định dân cư cho các hộ dân tại khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét theo Quyết định số 4845/QĐ-UBND ngày 1-12-2021 của Chủ tịch UBND tỉnh về phê duyệt Đề án sắp xếp, ổn định dân cư khu vực có nguy cơ cao xảy ra lũ ống, lũ quét, sạt lở đất tại các huyện miền núi của tỉnh và các chương trình mục tiêu quốc gia giai đoạn 2021-2025. Theo đó, trên địa bàn huyện triển khai thực hiện 5 khu tái định cư tập trung bố trí cho 276 hộ; 8 khu tái định cư liền kề bố trí cho 291 hộ và quy hoạch bố trí tái định cư xen ghép cho 417 hộ, bố trí ổn định tại chỗ cho 18 hộ ở vùng có nguy cơ thiên tai. Đến nay mới có 2 khu tái định cư tập trung theo hình thức đầu tư khẩn cấp đã hoàn thành và bố trí cho 87 hộ dân ổn định cuộc sống.

Trong buổi làm việc với Ban Dân tộc HĐND tỉnh vào trung tuần tháng 4-2023, lãnh đạo huyện Quan Sơn cũng đã kiến nghị tỉnh nâng định mức đầu tư xây dựng các khu tái định cư tập trung. Lý do mà huyện đưa ra là do khối lượng đào đắp san lấp tạo mặt bằng ở các khu tái định cư rất lớn, cao hơn nhiều so với các xã ở vùng đồng bằng, trung du và đồi núi thấp.

Thực tế tại khu tái định cư Co Hương được huyện khẩn trương xây dựng trên đồi Pom Phai, hoàn thành trong năm 2022 phục vụ di dời khẩn cấp 36 hộ dân ở khu Co Hương, bản Ngàm, xã Tam Thanh. Đến nay, khu tái định cư đã được lấp kín nhà dân, song con đường vào dài gần 1km vẫn là đường đất và chỉ rộng khoảng 3m nằm trên miệng vực sâu, bất tiện cho người dân trong việc tổ chức các sự kiện chính trị, văn hóa. Ông Nguyễn Văn Minh, Giám đốc Ban Quản lý Dự án Đầu tư và Xây dựng huyện Quan Sơn, cho biết: Căn cứ định mức đầu tư của tỉnh, khu tái định cư Co Hương được phê duyệt mức đầu tư là 10,8 tỷ đồng, nhưng do khối lượng đất đá đào đắp, san lấp lớn đã làm phát sinh chi phí. UBND huyện Quan Sơn đã chi thêm khoảng 2 tỷ đồng để phục vụ công tác giải phóng mặt bằng và xây dựng một số hạng mục công trình phục vụ dân sinh. Do điều kiện ngân sách của huyện gặp khó khăn nên tạm thời chưa hoàn thiện xây dựng đường vào khu tái định cư.

“Do dự trù được chi phí san lấp cao, nên huyện phải tính toán phương án thiết kế và đang hoàn thành thủ tục đầu tư xây dựng khu tái định cư bản Yên (dự kiến 5 ha, tái định cư cho 49 hộ) và khu tái định cư Phom Dụng, bản Mìn, Luốc Làu, xã Mường Mìn (dự kiến 5,25 ha, tái định cư cho 81 hộ). Vậy nên việc triển khai các dự án này còn chậm so với yêu cầu đề ra”, ông Nguyễn Văn Minh cho biết thêm.

Trong khi đó, việc đầu tư xây dựng các khu tái định cư tập trung được các huyện gắn với nhiệm vụ xây dựng nông thôn mới. Cụ thể là tận dụng cơ sở hạ tầng được Nhà nước đầu tư đồng bộ, huyện sẽ phát triển các mô hình sản xuất, cải thiện và nâng cao đời sống người dân, thực hiện xây dựng các khu tái định cư thành những bản nông thôn mới kiểu mẫu. Vậy nên, việc nâng định mức đầu tư xây dựng các khu tái định cư tập trung đang là việc nên làm.

Bài và ảnh: Đỗ Đức