Nguy hiểm khó lường trong sử dụng thuốc kháng sinh không đúng cách

Bác sĩ Khoa Hô hấp (Bệnh viện Nhi) khám, điều trị cho bệnh nhi.

Lạm dụng thuốc kháng sinh, sử dụng không đúng cách có thể làm gan, thận tổn thương, loạn khuẩn đường ruột, tạo vi khuẩn kháng thuốc và làm suy giảm miễn dịch ở trẻ.

Biết rõ tác hại của lạm dụng kháng sinh, song không ít bậc cha mẹ vẫn tự ý dùng thuốc cho con mà không tuân thủ đầy đủ quy trình khám bệnh hoặc không thông qua chỉ dẫn của bác sĩ.

Qua tìm hiểu, chúng tôi được biết, việc sử dụng kháng sinh không đúng cách, lạm dụng kháng sinh hay cứng nhắc không cho con sử dụng kháng sinh của cha mẹ khiến nhiều trẻ rơi vào tình trạng nguy hiểm. Có mặt tại Bệnh viện Nhi, chúng tôi chứng kiến không ít cảnh cha mẹ vừa ôm con vừa khóc chạy vào phòng cấp cứu. Nhiều bé nhập viện trong tình trạng cơ thể mệt lả, thậm chí tím tái, khó thở do bố mẹ không sử dụng chỉ định, liều lượng thuốc bác sĩ kê hoặc tự ý mua thuốc cho con,... Chị Cao Thị Chi, phường Phú Sơn (TP Thanh Hóa) đang ngồi chờ con (15 tháng tuổi) trong phòng cấp cứu cho biết: Bé có hiện tượng ho, sổ mũi kéo dài hơn nửa tháng không khỏi, tôi đã đưa cháu đi khám và được chẩn đoán là viêm phế quản phổi. Sau khi dùng thuốc được 4 ngày, thấy bé giảm ho, không còn sổ mũi nên tôi đã cho con dừng thuốc vì nghĩ uống thuốc kháng sinh nhiều làm bé còi và ảnh hưởng đến sức đề kháng của bé. Sau khi dừng thuốc 2 ngày bé đột nhiên sốt cao, khó thở, co giật. Với suy nghĩ lệch chuẩn, chị Chi đã tự ý bỏ thuốc để con mình rơi vào tình trạng nguy hiểm.

Tương tự, chị Nguyễn Thị Hồng (Thọ Xuân) cho biết: Khi thấy con ho, sổ mũi, tôi đã ra mua thuốc cho con như những lần trước. Tại cửa hàng thuốc tôi được người bán thuốc hỏi về bệnh tình của con sau đó đưa cho tôi 3 loại thuốc gồm: Kháng sinh, chống viêm, giảm ho. Dùng thuốc được 3 ngày tình trạng sức khỏe của bé diễn biến xấu, bé ho nhiều hơn, kèm sốt cao, thường xuyên mê man nên gia đình tôi đã đưa xuống bệnh viện. Thiếu hiểu biết, ngại các thủ tục hành chính ở bệnh viện, không muốn để con ốm lâu nên khi con mới có biểu hiện bất thường về sức khỏe, chị Hồng đã ra hàng thuốc mua thuốc cho con mà không cần thăm khám của bác sĩ để biết nguyên nhân bất thường của con.

Trên đây chỉ là 2 trong số nhiều cha mẹ do chưa có nhận thức đầy đủ hay không thực hiện nghiêm túc chỉ định của bác sĩ nên đã dẫn đến những ảnh hưởng bất lợi cho sức khỏe của trẻ nhỏ. Theo bác sĩ CK II Nguyễn Thị Vân, Trưởng Khoa Hô hấp, Bệnh viện Nhi, đã không ít lần gặp các trường hợp bệnh nhân nhi nguy kịch do dùng kháng sinh không đúng cách. Có khoảng 1/2 số trẻ vào viện đã được sử dụng ít nhất một loại kháng sinh trước đó. Do người dân rất dễ tìm mua các loại thuốc để tự điều trị bệnh theo kinh nghiệm của bản thân và truyền tay nhau. Tuy nhiên, không phải loại kháng sinh nào cũng có thể tùy ý sử dụng cho trẻ em. Đặc biệt, không phải bất thường nào trên cơ thể trẻ cũng có thể dùng kháng sinh. Chỉ dùng kháng sinh khi xác định là viêm nhiễm do vi khuẩn và mỗi một loại kháng sinh dùng để điều trị mỗi một loại vi khuẩn, mỗi một loại bệnh cụ thể chứ không thể điều trị tất cả các bệnh. Còn bé bất thường do virut thì kháng sinh không có tác dụng điều trị. Khi bé bị nhiễm virut thì cha mẹ nên tăng cường sức đề kháng cho bé nhanh khỏi. Nếu cho bé dùng kháng sinh trong trường hợp này thì vừa không có tác dụng mà còn làm virut biến đổi gây diễn biến khó lường cho sức khỏe của bé.

Kháng sinh là các thuốc có tác dụng tiêu diệt vi khuẩn (vi sinh mầm bệnh gây nhiễm trùng). Kháng sinh hay bất kỳ loại thuốc nào khác đều cần được sử dụng đúng liều lượng, đúng hướng dẫn, đặc biệt phải cẩn trọng hơn khi dùng cho trẻ nhỏ. Việc sử dụng kháng sinh không đúng cách cho trẻ em dù là do sự thiếu hiểu biết của các bậc cha mẹ hay do bệnh nhi được chẩn đoán không chính xác cũng gây ra những ảnh hưởng lớn đến sức khỏe. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng, một trong những tác hại to lớn của việc lạm dụng kháng sinh đó là gây ra tình trạng nhờn thuốc, từ đó, bệnh nhân không đáp ứng được với các biện pháp điều trị khiến hiệu quả điều trị thấp.

Theo các bác sĩ, lạm dụng kháng sinh không chỉ gây ra hiện tượng kháng kháng sinh mà còn dẫn đến nguy cơ làm giảm khả năng miễn dịch của cơ thể, gia tăng nguy cơ mắc bệnh hen suyễn, dị ứng, gây tổn thương gan, tăng khả năng mắc ung thư, tạo ra các vi khuẩn gây hại cho cơ thể. Sử dụng sai cũng dễ dẫn đến dị ứng thuốc với các biểu hiện từ nhẹ đến nặng như: Nổi mề đay, phù nề, viêm da dị ứng, bệnh huyết thanh, sốc phản vệ... Việc lạm dụng thuốc kháng sinh không chỉ có nguyên nhân từ phía người dân thiếu kiến thức y tế mà còn có lý do từ phía các nhà thuốc “tiếp tay” cho họ. Mặc dù không có đơn thuốc chỉ định của bác sĩ nhưng ai cũng có thể mua được bất cứ loại thuốc nào, kể cả thuốc có ghi “bán theo đơn”. Do đó, để giảm tỷ lệ kháng thuốc kháng sinh và những tác dụng phụ do dùng thuốc kháng sinh không đúng cách, các bác sĩ khuyến cáo, khi trẻ có những biểu hiện bất thường, cha mẹ nên đưa con em mình đến các cơ sở y tế uy tín để được chẩn đoán chính xác và có phác đồ điều trị phù hợp, không nên lạm dụng, tự ý mua thuốc cho con. Đồng thời ngành y tế cần đẩy mạnh truyền thông, nâng cao nhận thức về tác hại của việc sử dụng thuốc kháng sinh không đúng cách; quản lý chặt việc bán thuốc không có đơn.

Thùy Linh