Báo cáo sơ bộ kết quả khai quật hào thành phía Đông và Tây Thành Nhà Hồ

Sáng 9-1, Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ phối hợp với Viện Khảo cổ học tổ chức hội nghị báo cáo sơ bộ kết quả khai quật hào thành phía Đông và Tây Thành Nhà Hồ. Dự hội nghị có các nhà nghiên cứu khoa học đại diện cho Viện Khảo cổ học, Cục Di sản Văn hóa - Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Hội đồng Di sản Văn hóa quốc gia và một số sở, ngành liên quan.

Các nhà nghiên cứu tham quan hào thành phía Tây Thành Nhà Hồ.

Thực hiện quyết định số 3718/QĐ-BVHTTDL ngày 28-10-2019 của Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch, năm 2019 Viện Khảo cổ học phối hợp với Trung tâm Bảo tồn Di sản Thành Nhà Hồ tiếp tục khai quật di tích hào thành phía Đông và Tây, với tổng diện tích hơn 7.000m². Trong đó hố khai quật tại hào thành phía Đông (ký hiệu 19.HTĐ.H1) có diện tích 3.000m²; hào thành phía Tây (ký hiệu 19.HTT.H2) có diện tích 4.000m². Qua đó, nhằm tìm hiểu rõ hơn về kiến trúc hào thành khu vực Thành Nhà Hồ; đồng thời đánh giá vị trí khu vực hào thành với mối tương quan giữa kiến trúc hào và hệ thống tường thành phía trên.

Cuộc khai quật kéo dài từ tháng 10-2019 đến tháng 4-2020, đến nay đã thu được một số kết quả bước đầu. Về di tích, hào thành là kiến trúc hào nước chạy xung quanh 4 tường thành - Thành Nhà Hồ, quy mô hào khá rộng lớn, một bộ phận dựa trên địa hình tự nhiên và được mở rộng tạo thành kiến trúc nền gia cố chân thành và hào bao bọc cho toàn bộ kinh thành phía trong. Kết quả khai quật cung cấp nguồn tư liệu về mặt bằng tổng thể nền gia cố chân thành với dấu tích đá dăm bao phủ trên bề mặt. Điều này, cho thấy sự tồn tại một công trường tinh chế đá tại chỗ trước khi đưa lên dựng thành. Làm rõ kết cấu kiến trúc hào thành 4 phía Đông-Tây-Nam-Bắc với dấu tích bờ kè gia cố hai bên thành hào (kè trong và kè ngoài) bằng đá kích thước nhỏ, vừa và lớp đất sét lẫn nhiều sạn sỏi đầu ruồi (laterite) đầm gia cố bề mặt bờ kè. Đồng thời thấy rõ được độ rộng của lòng hào cũng như độ sâu của đáy hào.

Về di vật thu được trong hố khai quật chủ yếu nằm trên khu vực nền gia cố chân thành, một phần nhỏ ở lớp lắng đọng hào, bao gồm các loại hình chính: Nhóm các loại hình vật liệu kiến trúc; nhóm các loại hình đồ dùng sinh hoạt; nhóm công cụ sản xuất. Có thể nói, di vật trong khu vực nền gia cố chân thành chủ yếu là các tảng đá khối nhỏ và dăm đá, vật liệu gạch, ngói, tiền đồng, đồ sành, đồ gốm sứ. Khu vực hào thành cũng được tìm thấy các loại hình trên bề mặt bờ kè và nhiều hơn cả là lớp lắng đọng lòng hào. Hiện vật chủ yếu thuộc niên đại Lý-Trần-Hồ-Lê-Nguyễn.

Một số hiện vật khai quật được tại Hào thành.

Dựa trên những kết quả đã khai quật trong 3 năm 2015, 2016 và 2019 có thể hình dung được kết cấu hào thành - Thành Nhà Hồ. Đưa ra những cứ liệu khoa học về hình dáng, kích thước, kết cấu, chức năng, sự tồn tại và vai trò của hào thành trong lịch sử hình thành tồn tại và phát triển của Thành Nhà Hồ. Làm rõ được khu vực nền gia cố chân thành - nơi tinh chế đá lần cuối trước khi đá được đưa lên dựng tường thành.Với những kết quả trên cho thấy, thành Nhà Hồ là một công trình kiến trúc thành đá quy mô và đồ sộ của một vương triều xưa.

Các nhà khoa học đóng góp ý kiến tại hội nghị.

Tại hội nghị, các nhà nghiên cứu khoa học, đại diện các ngành liên quan đánh giá cao kết quả khai quật bước đầu hào thành phía Tây và phía Đông Thành Nhà Hồ. Đồng thời, đóng góp thêm một số ý kiến như: Cần sớm khôi phục lại hào thành và cảnh quan xung quanh hào nhằm phục dựng lại thủy hệ trong khu vực Thành Nhà Hồ, tạo thành bức tranh tổng thể về môi trường, văn hóa, lịch sử để thu hút khách du lịch; tập hợp các tư liệu hồ sơ khai quật làm cơ sở quan trọng đề nghị tỉnh thống nhất chủ trương để khôi phục lại hào thành; tổ chức hội thảo về kết quả khai quật để thấy được tầm quan trọng và qui mô của Hào thành...

Ngọc Anh