Hương cỏ mật

Quê tôi, mỗi độ cuối thu chuyển sang đông khi làn sương lam mỏng tang đang còn vướng vít trên triền đê sông Mã thì cũng chính là lúc cỏ mật cựa quậy đội đất nhú lên. Khác với những loài cỏ cây hoang dại sẽ xác xơ khi cái giá lạnh của mùa đông xồng xộc chạy về, cỏ mật có một sức sống lạ kỳ. Càng rét buốt, cỏ mật càng mọc nhanh. Không “kén” đất nhiều. Trên những bãi đất được ghép bởi hàng nghìn dấu chân trần của lũa trẻ chăn trâu chúng tôi, một sớm mai nào từng cọng cỏ đỏ tía mềm mại xuyên ra. Mưa phùn rắc nhẹ, gió bấc thổi ào ào. Bất chấp tất cả cỏ mật vẫn ríu rít bung xòe như những ngòn tay ngoan.

Ngày nào cũng vậy, khi hoàng hôn đã tím sẫm như chiếc khăn voan buông trùng dưới chân núi Đọ sồ sộ, lũ trẻ chăn trâu chúng tôi mới lục tục ra về. Mùa đông, muốn trâu đủ no và “đậu xác” phải đi thật sớm. Hơn nữa, cỏ có đọng sương đêm trâu mới nhanh béo. Mặc cho người lớn hò hét, nhỏm dậy, nhảy khỏi giường, vớ chiếc nùn rơm là chúng tôi đã chễm chệ trên lưng trâu rồi. Nhiều hôm sương giăng dày đặc, cách nhau mấy mét không thấy mặt. Muốn nhận ra đứa nào phải lắng tai nghe tiếng ì ạch và hơi thở phì phò của con trâu mà nó đang cưỡi. Kể bọn trâu cũng lạ. Những hôm trời lạnh, nằm áp đầu vào lưng trâu mà nhiều đứa còn đánh được giấc ngủ ngon lành mà không bị ngã.

Ra đến bãi thì trời đã hưng hửng. Đứa nào đứa nấy hò nhau đi vồ châu chấu. Bứt thêm gốc rạ rồi châm mồi lửa. Gió đông thổi, lửa cháy rừng rực. Cánh châu chấu bị lửa liếm cháy lẹm để lộ những tảng thịt vàng, béo ngậy. Lúc này vừa “điểm tâm” châu chấu nướng, vừa lôi ra nắm cỏ mật đã dấm từ hôm trước xem cỏ mật đứa nào thơm nhất.

Cỏ mật muốn thơm lâu và ngậm hương phải đào cả rễ. Giũ bụi cỏ cho sạch đất và phơi ngay khi cỏ còn đang vương sương sớm cho heo héo. Khi cỏ héo cũng là lúc cỏ bắt đầu nhả hương. Có đứa cẩn thận hơn còn hơ qua lửa, tráng qua sương đêm và phơi một lần nữa. Cỏ mật sau khi phơi xong đem ủ vào chiếc khăn tay hay túi áo để giữ mùi thơm. Hương cỏ mật có một mùi thơm thật đặc biệt. Không sực nức mà cứ dìu dịu thơm mát. Nghe phảng phất đâu đây cả hương vị nồng nàn của mùi thứ trái cây nào đó mà ta đã gặp hoặc chưa gặp trong đời. Sẽ thật là thiếu nếu bạn không nhận ra mùi của sương sớm đang đọng lại đâu đây, mùi của đồng quê đang lan dịu nhẹ. Để cỏ mật dưới gối, tôi tin bạn sẽ được trở về với thế giới cổ tích trong giấc mơ lung linh, kỳ ảo. Rồi, bạn sẽ bay lên cùng làn gió đẫm hương đồng cỏ mật.

Ngày tôi xa quê đi học. Xe đã chạy khuất khỏi lũy tre đầu làng, cô bé học dưới tôi một lớp, còn tất tưởi phóng như bay trên đường làng nhấp nhô hố chân trâu trao vội chiếc khăn tay ủ hương cỏ mật. Bây giờ về làng, những khoảnh ruộng chi chít cỏ mật xưa nay đã mọc lên hàng loạt biệt thự, công xưởng. Gió đông lại về, bất giác tôi đưa tay lên tìm. Hương cỏ mật vẫn còn ngọt ngào đâu đây trong miền nhớ khôn nguôi.

Ngọc Huynh