Quản lý di tích, danh thắng huyện Nga Sơn: Nhìn từ sai phạm tại Khu di tích danh thắng hồ Đồng Vụa

Những năm gần đây, huyện Nga Sơn đã tăng cường công tác quản lý di tích lịch sử - văn hóa, danh lam, thắng cảnh trên địa bàn. Để làm được điều đó huyện đã quyết liệt giải quyết những vấn đề nổi cộm, những điểm nóng nhằm bảo vệ, phát huy giá trị các di tích, danh thắng.

Công trình xây dựng trái phép, xâm hại di tích hồ Đồng Vụa (xã Nga An).

Hồ Đồng Vụa, xã Nga An (thuộc cụm di tích – danh lam thắng cảnh chùa Tiên – hồ Đồng Vụa – Phủ Thông) được Bộ Văn hóa và Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng di tích danh lam thắng cảnh tại Quyết định số 39/2002/QĐ-BVHTT ngày 30-12-2002. Tuy vậy, thời gian gần đây, khu di tích danh thắng này đã bị xâm hại nghiêm trọng bởi các công trình xây dựng cơi nới trái phép như: Lập hàng rào thép gai, tự ý làm cổng ra vào Khu di tích hồ Đồng Vụa, xây dựng lán trại, khai thác dịch vụ trái phép... Theo tìm hiểu, trước kia, Khu di tích danh thắng hồ Đồng Vụa được UBND xã Nga An giao khoán cho ông Hứa Văn Thái quản lý, khai thác. Sau đó đến năm 2014, ông Thái đã có giấy chuyển nhượng hồ Đồng Vụa cho ông Hoàng Minh Thanh, có sự xác nhận của UBND xã Nga An và UBND huyện. Theo kết luận của Chủ tịch UBND huyện Nga Sơn tại Thông báo số 83 ngày 21-5-2014, huyện đã đồng ý để gia đình ông Hoàng Minh Thanh thực hiện hợp đồng đã ký kết với UBND xã Nga An với thời hạn đến hết ngày 1-7-2018 kèm theo các điều kiện như: Trong quá trình khai thác sử dụng nghiêm cấm gia đình ông Thanh không được phép khai thác tài nguyên, xây dựng, cơi nới trái phép hoặc có những hành vi làm ảnh hưởng đến cảnh quan, môi trường sinh thái trong quần thể khu di tích lịch sử văn hóa và danh lam thắng cảnh chùa Tiên, hồ Đồng Vụa, động Phủ Thông. Tuy nhiên, qua kiểm tra của UBND huyện Nga Sơn, gia đình ông Thanh đã tự ý xây dựng lán trại khi chưa được cấp phép trên diện tích hơn 80m2. Việc hộ gia đình ông Thanh tự ý xây dựng các công trình tại khu vực I của di tích quốc gia hồ Đồng Vụa khi chưa được cấp có thẩm quyền cho phép là vi phạm quy định của Luật Di sản văn hóa; Nghị định số 98/2010/NĐ-CP ngày 21-9-2010 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Di sản văn hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Di sản văn hóa; quy định quản lý, bảo vệ và phát huy giá trị di tích lịch sử - văn hóa, danh lam thắng cảnh trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa ban hành kèm theo Quyết định số 2060/2013/QĐ-UBND của UBND tỉnh; Điều 2 Quyết định số 39/2002/QĐ-BVHTT ngày 30-12-2002 của Bộ Văn hóa và Thông tin về việc xếp hạng di tích lịch sử - văn hóa và danh lam thắng cảnh chùa Tiên - hồ Đồng Vụa – Phủ Thông.

Đến ngày 27-8-2018, UBND xã Nga An tiếp tục có thông báo thu hồi diện tích thầu; trong đó yêu cầu ông Thanh tháo dỡ các công trình đã xây dựng trái phép trên diện tích thầu, trả lại nguyên trạng toàn bộ diện tích hồ Đồng Vụa cho xã và huyện quản lý. Tuy nhiên, các công trình trên gia đình ông Thanh vẫn đang sử dụng, khai thác, kinh doanh... thậm chí còn tổ chức thu phí tham quan, chụp ảnh, quay phim, giải trí... Trước những sai phạm trên, ngày 27-5-2019, Đoàn kiểm tra của Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp các phòng, ban, đơn vị có liên quan của UBND huyện Nga Sơn, UBND xã Nga An kiểm tra thực tế tại di tích danh thắng quốc gia hồ Đồng Vụa và xác định rõ những sai phạm, việc xâm hại di tích danh thắng này. Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch đề nghị UBND huyện Nga Sơn kiểm tra, làm rõ trách nhiệm của các tập thể, cá nhân trong công tác quản lý, giao khoán đất di tích cho cá nhân thuê, quản lý, sử dụng. Đồng thời chỉ đạo các phòng, ban, đơn vị có liên quan và xã Nga An, tăng cường công tác quản lý, bảo vệ di tích; khẩn trương chấm dứt hợp đồng giao khoán hồ Đồng Vụa, thu hồi diện tích đất thầu; phối hợp với gia đình ông Hoàng Minh Thanh tổ chức tháo dỡ các hạng mục công trình xây dựng trái phép, trả lại nguyên trạng cho di tích, báo cáo Chủ tịch UBND tỉnh. Đến tháng 7-2019, UBND huyện Nga Sơn đã khẩn trương xử lý, khắc phục những sai phạm, chấm dứt tình trạng xâm hại tại Khu di tích danh thắng hồ Đồng Vụa.

Ông Trần Ngọc Quyết, Chủ tịch UBND huyện Nga Sơn cho biết: Việc di tích danh thắng hồ Đồng Vụa bị xâm hại trái phép là sự cố đáng tiếc và hiện nay huyện đang phối hợp rất chặt chẽ với Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch, Sở Tư pháp, Sở Tài nguyên và Môi trường cũng như xã Nga An tiến hành các bước xử lý với phương châm kiên quyết, đúng luật, bảo đảm hài hòa lợi ích của Nhà nước và nhân dân. Huyện cũng tích cực vận động gia đình ông Hoàng Minh Thanh phải tự giác tháo dỡ các công trình vi phạm. Nếu không thực hiện sẽ tính đến phương án tổ chức cưỡng chế theo quy định của pháp luật.

Theo thống kê của Phòng Văn hóa – Thông tin huyện Nga Sơn, trên địa bàn huyện hiện có tổng số 49 di tích, danh thắng đã được xếp hạng trong đó có 7 di tích và cụm di tích cấp quốc gia, 42 di tích, danh thắng cấp tỉnh. Những năm gần đây, huyện Nga Sơn đã nỗ lực tăng cường công tác quản lý, giao trách nhiệm cho các ngành liên quan, UBND các xã trong công tác bảo tồn, phát huy các giá trị của di tích, danh thắng trên địa bàn. Về cơ bản, ngoại trừ di tích danh thắng hồ Đồng Vụa, hầu hết các di tích còn lại hiện đang được quản lý tốt. Đây sẽ là cơ sở để huyện Nga Sơn tiếp tục thực hiện có hiệu quả công tác quản lý, phát huy giá trị các di tích, danh thắng trên địa bàn; đồng thời tập trung nguồn kinh phí, chú trọng thu hút các nguồn lực từ xã hội hóa cho công tác bảo tồn, tôn tạo các di tích danh thắng; nâng cao trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền cấp xã, thị trấn, hạn chế và ngăn chặn các hiện tượng xâm hại trái phép và vi phạm đối với tất cả các di tích. Bên cạnh đó, huyện cũng đang tích cực đẩy mạnh công tác quảng bá, xúc tiến du lịch; giới thiệu về tiềm năng, thế mạnh, gắn công tác quản lý, phát huy giá trị của các di tích, danh thắng, các lễ hội truyền thống, thu hút ngày càng đông đảo khách du lịch.

Bài và ảnh: Mạnh Cường