Một giọng thơ thấm đẫm nhân văn

Tiếp theo các bài của nhà thơ Đặng Huy Giang, PGS.TS Nguyễn Thanh Tú. Toà soạn vừa nhận được bài của nhà thơ Trần Gia Thái về “Thơ Nguyễn Hồng Vinh – Tuyển chọn”. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.

Nhà thơ Trần Gia Thái và các đồng nghiệp tặng hoa PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh nhân kỷ niệm 50 năm làm báo

Mộc mạc và tươi nguyên, giản dị đến chân thành, nhẹ nhàng mà sâu sắc. Những trang thơ bừng tỏa một niềm tin. Đó là cảm nhận của tôi về thơ của nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh. Cảm nhận ấy càng được bồi đắp và định dạng vững chãi khi tôi đọc xong tập tuyển chọn thơ mới của ông do Nhà xuất bản Văn Học ấn hành.

99 bài thơ như 99 lát cắt, đa chiều giúp tôi nhận ra một diện mạo thơ riêng có của Nguyễn Hồng Vinh. Thơ ông không ồn ào, không đánh đáo ngôn từ, càng không tỉa tót giũa mài tô vẽ cảm xúc. Ông viết như một sự tự thân, tự nhiên,trung thực như cái lẽ thường tình nó phải thế.

Hình ảnh người cha, người mẹ, người anh, người vợ trong day dứt quê nghèo, cứ thế hiện lên chân chất mà đầy thương cảm:

Gió đông thổi dọc kiếp nghèo

Áo sờn một tấm tóp teo thân già

(Cha vẫn còn đây)

Oằn vai mẹ không đủ ăn, xong nợ

Ba anh con xa xót phận tá điền

(Nhớ mẹ)

Hà Nội gió mùa ào ạt từng cơn

Em lại dẫn con đi theo đêm trực

Túi xách mang theo, không quên chiếc cặp lồng…

(Những năm tháng không quên)

Luống cày nối nhau lấp hết tuổi xuân

Một hơi ấm bàn tay một nụ hôn chưa trải...

(Anh nằm ở nơi nao)

PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh gióng chuông ở chùa Bản Giốc, huyện Trùng Khánh, Cao Bằng (tháng 3/2019)

Đất trũng đồng chiêm, cái nghèo xơ xác truyền đời. Nguyễn Hồng Vinh cũng như những người con của đồng nước sống ngâm da chết ngâm xương khi cầm bút viết về quê hương sao khỏi quặn lòng. Dù năm tháng có rời xa bao nhiêu thì những kỷ niệm hằn sâu cơ cực vẫn luôn thường trực, cựa thức như một phần máu thịt trong ta. Với nhiều ai đó là nỗi buồn là bi lụy, nhưng với Nguyễn Hồng Vinh lại khác. Có thể là một thoáng man mác:

Thôi đừng nhắc NẾU làm chi

Để thương để tiếc một thì tuổi xuân

(Hoài niệm)

Chỉ thoáng thôi, nỗi buồn chưa kịp xâm lấn thì sự ấm áp đã lan tỏa:

Áo dài em xanh xua lạnh giá sân đình

Tóc mướt xanh tỏa hương mùi vừa gội

Sắc trời xanh nắng bừng gương mặt mới

Triệu chồi xanh cựa thức đón mùa xuân

(Xanh)

Và sau sự ấm áp lan tỏa ấy là niềm vui, niềm tin gợi mở, gieo vào lòng người một sự tươi mới, đầy năng lượng:

Mai về thị thành ồn ã

Mang theo Tam Đảo trời mây

Có một miền em da diết

Suối nguồn những cánh thơ bay

(Tam Đảo và em)

PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh thắp hương viếng các chiến sĩ tại Nghĩa trang Vị Xuyên (tháng 2/2019)

Bao trùm, quán xuyến trong thơ Nguyễn Hồng Vinh là sự bao dung ,rộng mở của một tấm lòng hướng thiện, một tình yêu thiết tha, bền chặt với cội nguồn. Dòng sông, cây đa, chiếc cầu, rặng tre, mái nhà tranh vách đất là những hình ảnh quen thuộc đến cũ càng của đồng bằng Bắc bộ một thời lam lũ đã đi vào kỉ niệm. Với Nguyễn Hồng Vinh, kỉ niệm không hoàn toàn đồng nghĩa với quá khứ, càng không bao giờ thuộc về dĩ vãng. Để trụ vững giữa sóng gió cuộc đời thì kỉ niệm là sự hiện hữu, là hành trang song hành nâng đỡ mỗi bước ta đi:

Năm tháng trôi đi ấp ủ ước mơ

Thành quả chín trong tầm tay tôi hái

Thành sắc màu thời gian tôi nhớ mãi

Dẫu thơ tôi chưa nói được bao điều

(Sắc màu thời gian)

Không chỉ với vùng quê nơi mình được sinh ra, tình yêu trong thơ Nguyễn Hồng Vinh còn là sự cảm nhận dung dị mà sâu sắc với rộng dài đất nước ông từng qua, với con người ông từng gặp. Mỗi địa danh, mỗi vùng miền, từ biên giới phía Bắc của đau thương mất mát năm nào, hay miền cực Nam đất Mũi đè sóng chắn bão mở đất, rồi nơi đảo xa các chiến sĩ hải quân đang canh giữ đất trời; và cả khi sống xa Tổ quốc, trong ông vẫn đau đáu những nỗi nhung nhớ yêu thương. Giữa “ rực rỡ sắc xanh hồng trắng” của muôn loài hoa tuylip trời Âu, ông “vẫn miên man một sắc tím Lục bình ” . Ông luôn nhớ về nước Nga nơi ông làm nghiên cứu sinh về báo chí trong những năm 1982-1986, có những bà mẹ Nga “yêu tha thiết nước Việt Nam ta” ; những ánh mắt thiếu nữ Nga “dù cách trở xa xăm, vẫn ăm ắp bao điều hy vọng…” . Chặng đường cầm bút hơn nửa thế kỷ, Hồng Vinh vẫn cánh cánh “Cây đời xanh sao trang viết chưa xanh?” .Vẫn trăn trở về thế hệ, về trách nhiệm công dân:

Ba lô trĩu vai vượt vạn dặm Trường Sơn

Tôi băng qua hố bom thù nham nhở

Bao đồng đội trẻ trai không về nữa

Họ nằm đâu giữa heo hút đại ngàn?

(Sắc màu thời gian)

Gia đình PGS.TS Nguyễn Hồng Vinh quây quần ngày đầu xuân 2018

Trong gia tài đồ sộ những tác phẩm viết về nghề báo của Nguyễn Hồng Vinh, có một tác phẩm mang tên “Giữ lửa”mà thế hệ làm báo hôm nay rất yêu quý và trân trọng. Tôi lan man tự hỏi: Giữ lửa, giữ niềm tin của nhà báo Hồng Vinh, giờ đây lại lan tỏa sang địa hạt mới của nhà thơ Nguyễn Hồng Vinh, vậy có gì khiên cưỡng ở đây không?. Báo là bút chiến, là chất thép, là lửa tôi, thơ là xúc cảm là sâu thẳm tình người, là vời vợi tâm hồn. Thật ngạc nhiên, lửa đức tin ấy khi vào thơ lại hài hòa, nhuần nhuyễn:

Mẹ dạy con làm điều nhân nghĩa

Đời nhắc con sống trọn tình người

Cha cho con móng nhà vững trãi

Đất nước cho con ngôi nhà bình yên

(Cho)

Sự thủy chung gắn kết, sự nhất quán trước sau trong báo, trong văn, trong thơ, trong đời, đó chính là con người Nguyễn Hồng Vinh!

Tôi lại nghĩ, cuộc sống nào mà chẳng có thăng trầm, trải dài những cung bậc thử thách. Làm sao trong mỗi hoàn cảnh, ta có một sự ứng xử tương thích là điều chẳng dễ dàng gì. Không cần tưới thêm u uất, thì cuộc đời của mỗi chúng ta cũng đã nếm trải bao gian khó. Cho nên thái độ tích cực nhất là hãy mang đến cho nhau niềm khích lệ, niềm lạc quan, sự tin yêu cuộc sống. Từ tư duy đó mà tham chiếu thì THƠ NGUYỄN HỒNG VINH - Tuyển chọn, thực sự là một tập thơ thấm đẫm nhân văn bởi luôn đắp bồi niềm tin vào phần tốt đẹp của con người trước những đổi thay đa dạng của nhân tình thế thái.

Nhà thơ Trần Gia Thái