"Kẻ du ca" đã khuất bóng nhưng dấu ấn để lại chẳng mờ phai

Vào đúng ngày sinh nhật lần thứ 80 của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn (28-2-1939/2019), Google thay đổi Doodles trên trang chủ tiếng Việt thành chân dung Trịnh Công Sơn say mê bên cây đàn guitar để vinh danh cố nhạc sỹ tài hoa. Đây là lần đầu tiên Google Doodles tôn vinh một người Việt Nam.

Trịnh Công Sơn - nhạc sỹ Việt có sức lan tỏa thế giới.

Google Doodles là những biểu tượng đặc biệt, thay thế tạm thời cho biểu tượng Google trên trang chủ Google nhằm chào mừng các ngày lễ lớn, các sự kiện, thành tựu và nhân vật có đóng góp quan trọng ở nhiều lĩnh vực cho cộng đồng ở đất nước mình, hay cho nhân loại.

18 năm kể từ ngày nhạc sỹ Trịnh Công Sơn qua đời (ngày 1/4/2001 tại Thành phố Hồ Chí Minh), những bài hát của ông vẫn là một phần đặc trưng không thể không nhắc đến khi nói về âm nhạc và văn hoá Việt Nam.

Những buổi biểu diễn tưởng nhớ, những sự kiện họp mặt của cộng đồng người hâm mộ Trịnh Công Sơn vẫn diễn ra hằng năm.

Với một di sản để lại cho làng âm nhạc Việt Nam gồm khoảng 600 ca khúc, trong đó có hơn 230 ca khúc được phổ biến rộng rãi và được công chúng đón nhận và yêu mến, cái tên Trịnh Công Sơn đã trở thành một huyền thoại trong âm nhạc Việt.

Có thể nói, âm nhạc của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn đi cùng năm tháng, là một phần ký ức của nhiều thế hệ người Việt Nam. Không ít ca sỹ đã thể hiện những ca khúc của ông như Thái Thanh, Tuấn Ngọc, Ngọc Lan, Quang Dũng, Đức Tuấn... nhưng thành công nhất phải kể đến danh ca Khánh Ly và ca sỹ Hồng Nhung.

Không chỉ được yêu mến ở trong nước, Trịnh Công Sơn cũng là nhạc sỹ Việt Nam có ảnh hưởng quốc tế rộng rãi. Đặc biệt, âm nhạc của ông ghi dấu ấn đậm nét tại Nhật Bản. Trịnh Công Sơn là nhạc sỹ Việt Nam đầu tiên phát hành album với doanh số hơn 2 triệu bản.

Các ca khúc của ông cũng được dịch ra tiếng Nhật và được biểu diễn, thu âm bởi những nghệ sỹ hàng đầu Nhật Bản như Tokiko Kato, Yoshimi Tendo, Aya Shimazu và thường xuyên được hát trong chương trình âm nhạc đêm giao thừa thường niên của đài truyền hình quốc gia Nhật Bản NHK.

Nhạc sỹ Trịnh Công Sơn. (Ảnh: TTXVN)

Tận hiến cuộc đời cho nghệ thuật

Không có ham muốn trở thành nghệ sỹ nhưng cái duyên với âm nhạc đã đưa ông trở thành một nhạc sỹ lớn của nền tân nhạc Việt Nam .

Khởi đầu sự nghiệp sáng tác âm nhạc vào năm 18 tuổi với ca khúc đầu tay "Ướt mi," rồi từ đó tận hiến cuộc đời mình cho nghệ thuật, Trịnh Công Sơn và các ca khúc của ông đã tạo nên một bộ phận giá trị không thể tách rời trong dòng chảy ca khúc trữ tình Việt Nam thế kỷ XX.

Trong khoảng 600 ca khúc để lại cho đời, ông đã đưa nhạc và thơ hòa quyện vào nhau, nương tựa vào nhau tạo nên những nhạc phẩm đã, đang và sẽ làm say mê hàng triệu triệu trái tim qua bao thế hệ.

Qua các nhạc phẩm của Trịnh Công Sơn, nhiều người cho rằng ông là một nhà thơ lớn và nhạc chỉ là “chiếc xe tải” chở thơ của ông đến với mọi người.

Thực tế rất khó lòng tách bạch giữa thơ và nhạc trong những ca khúc của Trịnh Công Sơn, bởi nhạc và thơ hòa quyện vào nhau, nương tựa vào nhau đến độ khó mà phân định cái nào là chính, cái nào là phụ, trong đó, phần ca từ đóng một địa vị rất quan trọng.

Ca từ trong các tác phẩm của Trịnh Công Sơn lời đẹp, ý sâu, âm điệu nhẹ nhàng, êm ái. Ông đã đưa những sự vật bình thường trở thành lạ thường. “Nắng” thì ai chả thấy, nhưng chỉ có Trịnh Công Sơn mới thấy "Nắng thủy tinh." “Mưa” đương nhiên ai chả biết nhưng "Mưa hồng" thì chỉ chàng trai họ Trịnh mới hay! Hạ là hè. Mùa hạ tức mùa hè. Điều đó có gì lạ! Lạ chăng là bởi sau chữ Hạ, Trịnh Công Sơn thêm chữ Trắng đầy diễm tuyệt trong ca khúc "Hạ trắng."

“Mắt xanh xao” có lẽ đối với các nhà bệnh lý học thì đấy là triệu chứng của một bệnh nào đấy, nhưng đối với Trịnh thì “mắt xanh xao” lại là điểm nhấn cho một hình ảnh liêu trai, đài các: “Dài tay em mấy thuở mắt xanh xao” trong "Diễm xưa."

Ngoài hình ảnh phong phú, ca từ Trịnh Công Sơn còn mang nhiều tính ẩn dụ đôi khi làm người nghe khó hiểu, mà chính tác giả cũng không thể nào giải thích một cách đơn giản những suy nghĩ của mình đã chuyển tải sang ngôn ngữ âm nhạc như: “ Hòn đá lăn trên đồi, hòn đá rớt xuống cành mai, rụng cánh hoa mai gầy, chim chóc hót tiếng sau cùng.” Quả đúng là “Tự mình biết riêng mình, và ta biết riêng ta.”

Và cũng có những lối số so sánh hết sức bất ngờ, gây ấn tượng mạnh mà có lẽ chỉ Trịnh Công Sơn mới so sánh được như: “Tình yêu như trái phá/ con tim mù lòa; Tình yêu như vết cháy trên da thịt người; Buồn như giọt máu...”

Bằng những ca từ đó, những lối so sánh đó, Trịnh Công Sơn đã đem lại cho khán giả những ấn tượng sâu sắc suốt đời không thể quên.

Nhạc sỹ Trịnh Công Sơn - “ Kẻ du ca ” đã khuất bóng nhưng dấu ấn để lại chẳng mờ phai./.

Phương Anh (TTXVN/Vietnam+)