Nâng cao chất lượng xét xử theo tinh thần cải cách tư pháp

Xác định thực hiện cải cách tư pháp giữ vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng xét xử các loại án, thời gian qua, ngành tòa án tỉnh đã tổ chức quán triệt, triển khai thực hiện nghiêm túc, hiệu quả nhiệm vụ cải cách tư pháp, đạt được những kết quả tích cực trên các mặt công tác.

Một phiên tòa xét xử của Tòa án Nhân dân tỉnh.

Theo bà Nguyễn Thị Nga, Tỉnh ủy viên, Chánh án Tòa án Nhân dân (TAND) tỉnh, chuyển biến trong việc cải cách tư pháp của TAND hai cấp trong tỉnh thể hiện rõ nhất chính là việc đổi mới tổ chức phiên tòa cả về nội dung và hình thức. TAND hai cấp đã bố trí phòng xử án theo mô hình mới, thay đổi vị trí ngồi của những người tiến hành tố tụng, người tham gia. Hội đồng xét xử giữ vị trí là “trọng tài” xem xét quyết định, phân định trên cơ sở hoạt động tranh tụng của bên buộc tội và bên gỡ tội; bên nguyên đơn và bên bị đơn. Luật sư chính thức được ngồi ngang hàng với đại diện Viện Kiểm sát trong các phiên tòa sơ thẩm và phúc thẩm. Đây không chỉ là sự thay đổi về hình thức phiên tòa, mà còn là sự thể hiện tinh thần đổi mới, cải cách tư pháp từ mô hình tố tụng xét hỏi sang mô hình tranh tụng, coi tranh tụng là khâu đột phá. Theo TAND tỉnh, thực tiễn đổi mới hình thức phiên tòa thời gian qua cho thấy, việc tranh tụng giữa kiểm sát viên với luật sư và những người tham gia tố tụng dân chủ, bình đẳng hơn. Tại phiên tòa, đặc biệt là phần tranh luận, bị cáo, người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, nguyên đơn dân sự, bị đơn dân sự được quyền trình bày ý kiến tranh luận của mình, được tham gia đối đáp với các ý kiến, quan điểm trái ngược với ý kiến, quan điểm của mình một cách công bằng, dân chủ và khách quan. Qua theo dõi các vụ án được TAND tỉnh tổ chức xét xử cho thấy, quá trình xét xử có thể thấy rõ dấu ấn cải cách tư pháp trong suốt giai đoạn xét hỏi, tranh tụng công khai tại phiên tòa. Các cơ quan tố tụng đã tạo điều kiện thuận lợi theo luật định để những người tham gia tố tụng được trình bày đầy đủ, dân chủ và toàn diện những quan điểm cá nhân, cùng hướng đến mục đích cuối cùng là bảo vệ quyền con người, bảo vệ công lý. Trong cả hai giai đoạn xét hỏi và tranh tụng công khai tại phiên tòa, các luật sư bào chữa đều cho rằng, hội đồng xét xử đã công tâm điều hành phiên tòa, tạo điều kiện thuận lợi cho các luật sư được trình bày đầy đủ các luận cứ, quan điểm, chứng cứ nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho thân chủ của mình theo đúng trọng tâm của vụ án. Các phán quyết của tòa án căn cứ chủ yếu vào kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa, trên cơ sở xem xét đầy đủ, toàn diện các chứng cứ, ý kiến của kiểm sát viên, người bào chữa và những người tham gia tố tụng để việc xét xử đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật.

Để tiếp tục nâng cao chất lượng xét xử các vụ án, TAND hai cấp thường xuyên tổ chức các phiên tòa rút kinh nghiệm, thực hiện công khai bản án. 8 tháng năm 2019, TAND hai cấp đã tổ chức trên 100 phiên tòa rút kinh nghiệm; thực hiện công khai các bản án, quyết định trên cổng thông tin điện tử của tòa án. Từ đầu năm 2018, TAND tỉnh đưa vào vận hành hệ thống truyền hình trực tuyến các phiên tòa xét xử đến các điểm quan sát tại Tỉnh ủy, HĐND tỉnh, phòng làm việc của lãnh đạo TAND tỉnh, các huyện, thành phố, phòng thông tin báo chí TAND tỉnh, phòng làm việc của Viện trưởng Viện Kiểm sát Nhân dân tỉnh, các huyện, thành phố. Thông qua việc công khai bản án, trực tuyến các phiên tòa xét xử thể hiện tính công khai, minh bạch các hoạt động của tòa án, tạo điều kiện để nhân dân tham gia giám sát hoạt động xét xử của tòa án, nâng cao hiệu quả tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho nhân dân, đồng thời nâng cao năng lực, trách nhiệm của các thẩm phán, tăng tính thống nhất trong việc áp dụng pháp luật. 8 tháng năm 2019, TAND hai cấp trong tỉnh phối hợp chặt chẽ với các cơ quan tiến hành tố tụng và các cơ quan hữu quan trong điều tra, truy tố, xét xử, các vụ án được thụ lý, giải quyết kịp thời đúng pháp luật. TAND hai cấp trong tỉnh đã thụ lý và giải quyết 1.374 vụ án hình sự, đạt tỷ lệ 83,6%; thụ lý và giải quyết 1.207 vụ việc dân sự; giải quyết 46 vụ án hành chính... Xét xử đảm bảo đúng người, đúng tội, đúng pháp luật, không có trường hợp xét xử oan, không bỏ lọt tội phạm, đảm bảo quyền lợi cho Nhà nước, tập thể và công dân.

Xác định, nâng cao chất lượng xét xử là nhiệm vụ trọng tâm trong thực hiện lộ trình cải cách tư pháp, thời gian tới ngành tòa án tỉnh tiếp tục tăng cường phối hợp với lực lượng công an, viện kiểm sát kịp thời đưa ra xét xử các vụ án trọng điểm, kiên quyết xử phạt nghiêm các loại tội phạm về tệ nạn xã hội; không ngừng nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, công chức, đặc biệt là đội ngũ thẩm phán, thư ký và hội thẩm nhân dân để đáp ứng ngày càng tốt hơn nhiệm vụ chính trị trước yêu cầu của tình hình mới.

Bài và ảnh: Lê Quốc