Triển khai các giải pháp tăng cường nguồn thu, đảm bảo nhu cầu chi ngân sách Nhà nước năm 2022

Trong những năm qua, công tác quản lý thu, chi ngân sách Nhà nước (NSNN) trên địa bàn tỉnh được sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo của Tỉnh ủy, HĐND và UBND tỉnh nên đã đạt nhiều kết quả quan trọng, đóng góp vào sự phát triển kinh tế - xã hội chung của địa phương. Các biện pháp quản lý nguồn thu, chống thất thu, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã được tập trung triển khai thực hiện. Tổng thu NSNN trên địa bàn giai đoạn 2017-2021 đạt 138 nghìn tỷ đồng, bằng 116% so với kế hoạch đề ra, gấp khoảng 2,6 lần so với giai đoạn 2011-2016; tốc độ tăng thu NSNN hằng năm liên tục tăng, bình quân đạt khoảng 20%/năm. Trong đó, thu nội địa (trừ thu tiền sử dụng đất và xổ số) đạt 54 nghìn tỷ đồng, gấp 1,8 lần giai đoạn 2011-2016; thu từ hoạt động xuất nhập khẩu đạt 40 nghìn tỷ đồng, gấp 6,6 lần giai đoạn 2011-2016.

Nhà máy Nhiệt điện BOT Nghi Sơn 2. Ảnh: Xuân Hùng

Việc huy động, phân bổ nguồn lực NSNN để đảm bảo nhu cầu tiêu dùng và phục vụ phát triển kinh tế của tỉnh được thực hiện hiệu quả, cơ cấu chi NSNN được điều chỉnh hợp lý, theo hướng tăng dần tỷ trọng chi đầu tư phát triển và giảm dần tỷ trọng chi thường xuyên. Chi NSNN ngày càng được quản lý, kiểm soát chặt chẽ, công khai, minh bạch, hiệu quả và tuân thủ pháp luật. Tổng chi cân đối ngân sách địa phương giai đoạn 2017-2021 đạt gần 176 nghìn tỷ đồng, bình quân khoảng 35 nghìn tỷ đồng/năm; trong đó chi đầu tư phát triển giai đoạn 2017-2021 gấp 2 lần giai đoạn 2011-2016, chi thường xuyên gấp 1,4 lần; tốc độ tăng chi bình quân 9%/năm. Nguồn vốn thực hiện các chương trình trọng tâm, công trình, dự án trọng điểm giai đoạn 2017-2021 được ưu tiên bố trí vốn hợp lý, tạo đổi mới trong chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao đời sống Nhân dân.

Năm 2022, những khó khăn do ảnh hưởng của đại dịch COVID-19, cũng như thách thức, rủi ro về môi trường kinh tế trong nước và quốc tế đã có tác động bất lợi đến phát triển kinh tế - xã hội và thực hiện nhiệm vụ tài chính - NSNN của cả nước nói chung và tỉnh Thanh Hóa nói riêng. Trong bối cảnh đó, những giải pháp tháo gỡ khó khăn của doanh nghiệp, cải cách thủ tục hành chính, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh nhằm thúc đẩy tăng trưởng đã được chính quyền các cấp thực hiện quyết liệt, các chính sách miễn giảm thuế, phí và hỗ trợ người nộp thuế được tổ chức triển khai kịp thời, có hiệu quả; từng bước phục hồi, phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, công tác quản lý thu, chi NSNN vẫn còn những tồn tại, hạn chế: Cơ cấu thu ngân sách chưa thực sự bền vững, số thu trên địa bàn tỉnh phụ thuộc chủ yếu vào một số doanh nghiệp lớn thuộc lĩnh vực lọc hóa dầu, sản xuất rượu bia, thuốc lá, xi măng, nhưng không ổn định trong sản xuất và tiêu thụ hoặc Nhà nước có chủ trương hạn chế. Thu cân đối nội địa (trừ thu tiền sử dụng đất, thu xổ số kiến thiết) bình quân giai đoạn 2017-2021 mới đáp ứng được khoảng 35% nhu cầu chi thường xuyên của tỉnh; nhu cầu vốn cho đầu tư phát triển, thực hiện các đề án, cơ chế, chính sách của tỉnh còn khó khăn; việc huy động nguồn lực của khu vực tư nhân cho việc đầu tư các cơ sở hạ tầng kỹ thuật thiết yếu còn thấp; công tác quản lý, khai thác một số nguồn thu từ hoạt động khai thác tài nguyên, khoáng sản, chuyển nhượng bất động sản còn chưa triệt để; kỷ luật, kỷ cương tài chính có nơi chưa nghiêm.

Những hạn chế nêu trên có nhiều nguyên nhân, song nguyên nhân chủ yếu là do: Một số cấp ủy, chính quyền địa phương chưa thực sự quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo đối với công tác thu, chi NSNN; công tác dự báo, nắm bắt tình hình còn hạn chế, nên chưa chủ động giải quyết, khắc phục kịp thời những khó khăn, vướng mắc, các vấn đề phức tạp phát sinh của ngành, địa phương, đơn vị; công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát việc thực hiện thu, chi NSNN chưa thường xuyên; công tác phối hợp của một số cơ quan, đơn vị có lúc, có nơi chưa được chặt chẽ làm ảnh hưởng đến hiệu quả quản lý thu, chi ngân sách. Năng lực, trình độ, tinh thần trách nhiệm của một bộ phận công chức làm công tác quản lý thuế, tài chính, ngân sách chậm đổi mới, chưa đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ và xu thế phát triển; ý thức tự giác chấp hành quy định pháp luật về thuế, tài chính của một số tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân còn hạn chế.

Để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu, chi NSNN, đặc biệt là chống thất thu trên địa bàn tỉnh; các ngành, các cấp đã tập trung triển khai thực hiện quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả nhiều giải pháp tăng cường nguồn thu, gắn với linh hoạt trong quản lý, điều hành chi ngân sách, cụ thể:

Một là, quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng trong công tác xây dựng và tổ chức thực hiện các định hướng đề ra. Trong chỉ đạo, điều hành thực hiện nhiệm vụ thu chi ngân sách cần chủ động, quyết liệt, linh hoạt, sáng tạo. Cần coi trọng công tác phân tích, dự báo tình hình để tạo điều kiện chủ động, linh hoạt và ứng phó nhanh với những biến động về kinh tế - tài chính trong tỉnh, trong nước và ngoài nước.

Hai là, tích cực đề xuất các giải pháp về cơ chế, chính sách, cải cách thủ tục hành chính nhằm cải thiện môi trường đầu tư, hỗ trợ doanh nghiệp. Triển khai kịp thời các văn bản chỉ đạo, giải pháp về cơ chế, chính sách nhằm tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp, nâng cao năng lực cạnh tranh của tỉnh. Tạo động lực thúc đẩy thu hút đầu tư, phát triển sản xuất, kinh doanh, khuyến khích phát triển sản xuất và tăng trưởng kinh tế, tạo nguồn thu ổn định, bền vững cho NSNN.

Ba là, tập trung triển khai đồng bộ, quyết liệt các biện pháp nâng cao hiệu quả quản lý thu ngân sách, nhất là các biện pháp chống thất thu, quyết tâm hoàn thành và hoàn thành vượt mức các chỉ tiêu, nhiệm vụ thu NSNN hằng năm trên địa bàn; từng bước tiến tới tự cân đối thu, chi thường xuyên của tỉnh. Công tác lập, giao dự toán thu NSNN hằng năm phải đảm bảo bao quát hết nguồn thu; rà soát, quản lý chặt chẽ các nguồn thu mới phát sinh, nguồn thu còn dư địa, các lĩnh vực tiềm ẩn rủi ro cao về thuế như: ngành dịch vụ, khách sạn, nhà hàng, karaoke, kinh doanh bất động sản, các doanh nghiệp hết thời gian ưu đãi thuế thu nhập doanh nghiệp để quản lý thuế kịp thời theo quy định.

Bốn là, theo dõi chặt chẽ tiến độ thu ngân sách, đánh giá, phân tích cụ thể từng địa bàn thu, từng khu vực, từng sắc thuế và có phương án chỉ đạo, điều hành thu kịp thời. Thực hiện nghiêm các biện pháp đôn đốc, xử lý thu nợ và cưỡng chế nợ thuế theo quy định của Luật Quản lý thuế. Nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của ban chỉ đạo chống thất thu ngân sách các cấp, các lực lượng chức năng tăng cường kiểm tra, kiểm soát thị trường để ngăn chặn và phát hiện, xử lý kịp thời hoạt động buôn lậu, mua bán, vận chuyển kinh doanh hàng cấm.

Năm là, tiếp tục cơ cấu lại NSNN, bảo đảm tỷ lệ hợp lý giữa chi thường xuyên và chi đầu tư gắn với đẩy mạnh thực hiện tự chủ tài chính các đơn vị sự nghiệp công lập; bố trí nguồn lực đầu tư Nhà nước phù hợp để thúc đẩy đầu tư của khu vực ngoài Nhà nước. Tiếp tục quản lý chặt chẽ và nâng cao hiệu quả các khoản chi từ NSNN; thực hiện phân bổ chi ngân sách tập trung, tránh dàn trải, lãng phí; tăng cường các biện pháp đẩy nhanh tiến độ thực hiện và giải ngân các dự án đầu tư công; quản lý chặt chẽ chi phí đầu tư, sử dụng tiết kiệm, hiệu quả nguồn vốn được phân bổ, nâng cao hiệu quả đầu tư các dự án; kiên quyết điều chuyển vốn từ các dự án chậm tiến độ, chậm giải ngân sang các dự án khác để thanh toán khối lượng hoàn thành; hạn chế tối đa việc chuyển nguồn, phát sinh nợ đọng xây dựng cơ bản mới.

Sáu là, tiếp tục điều hành ngân sách linh hoạt, hiệu quả, đảm bảo cân đối ngân sách các cấp và các nhiệm vụ chi về lương, phụ cấp, chi cho con người, chi thực hiện các chính sách an sinh xã hội và các nhiệm vụ quan trọng của các cấp, các ngành theo dự toán được giao.

Bảy là, quan tâm xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức làm nhiệm vụ trong lĩnh vực tài chính, thuế, hải quan, quản lý thị trường; tăng cường thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm trong quản lý thu, chi NSNN; có chính sách khen thưởng phù hợp, kịp thời và xử lý nghiêm minh những sai phạm trong quản lý NSNN để củng cố và nâng cao tinh thần trách nhiệm của người làm công tác quản lý NSNN, đảm bảo tính hiệu quả trong quản lý ngân sách ở địa phương. Bên cạnh đó, cần thường xuyên tuyên truyền, phổ biến pháp luật, quy định về thu, chi NSNN cho đơn vị, cá nhân nhằm góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.

Nhìn chung trong 4 tháng đầu năm 2022, công tác thu, chi ngân sách của tỉnh cơ bản đảm bảo đạt dự toán đầu năm giao, cân đối ngân sách, an toàn nợ công được đảm bảo; thu NSNN trên địa bàn đảm bảo tiến độ theo dự toán và tăng so với cùng kỳ; chi ngân sách được quản lý, điều hành chặt chẽ, tiết kiệm, chủ động đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ cấp bách phát sinh do thiên tai, dịch bệnh, cho quốc phòng - an ninh và cơ bản đảm bảo nguồn lực cho đầu tư phát triển. Để tạo đà cho việc đạt được các mục tiêu, chỉ tiêu phát triển năm 2022, đòi hỏi các ngành, các cấp, cả hệ thống chính trị phải tiếp tục triển khai quyết liệt, đồng bộ, hiệu quả các nhiệm vụ, giải pháp đã được Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh đề ra; nỗ lực, quyết tâm cao hơn nữa trong chỉ đạo, tổ chức thực hiện nhiệm vụ cũng như trong hoạt động sản xuất, kinh doanh trên từng lĩnh vực.

Nguyễn Văn Tứ

Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Tài chính