Công khai, minh bạch, chặt chẽ để khắc phục bất cập BOT, BT

Phát biểu “chốt” phần trả lời chất vấn của Bộ trưởng GTVT, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đã nêu quan điểm của Chính phủ và nhiều giải pháp để khắc phục những bất cập trong đầu tư phát triển hạ tầng bằng hình thức BOT, BT, nhấn mạnh yêu cầu công khai, minh bạch, chặt chẽ.

Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Trả lời thêm những nội dung ĐBQH quan tâm về đầu tư phát triển hạ tầng GTVT bằng hình thức BOT, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định đây là chủ trương đúng đắn của Đảng và Nhà nước nhằm huy động nguồn lực xã hội cho đầu tư phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội, đặc biệt là hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông, do nhu cầu vốn đầu tư cho hạ tầng GTVT rất lớn, trong khi khả năng đáp ứng của nguồn vốn Nhà nước còn rất hạn hẹp.

Trong những năm qua, cùng với nguồn vốn đầu tư của Nhà nước, việc thu hút các nguồn vốn đầu tư xã hội vào lĩnh vực phát triển hạ tầng giao thông theo hình thức BOT đã đạt được những kết quả quan trọng, góp phần làm thay đổi diện mạo hạ tầng giao thông của đất nước.

Tuy nhiên, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng thẳng thắn cho rằng, bên cạnh những dự án đầu tư theo hình thức BOT phát huy tốt hiệu quả, “không ít dự án đã bộc lộ nhiều hạn chế về chất lượng công trình, mức phí, thời gian thu phí, vị trí đặt trạm thu phí… đã gây bức xúc trong dư luận. Nhiều nơi đã có sự phản ứng mạnh mẽ của người dân”.

“Bịt” kẽ hở pháp luật về BOT

Thời gian qua, để xử lý những bất cập của các dự án BOT giao thông, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ đã có nhiều chỉ đạo để lập lại trật tự kỷ cương trong đầu tư xây dựng hạ tầng giao thông bằng hình thức BOT như yêu cầu Bộ GTVT rà soát lại tất cả các dự án BOT để xác định đúng tổng mức đầu tư, kiểm soát chất lượng công trình, từ đó xác định mức phí và thời gian thu phí hợp lý, bảo đảm hài hoà lợi ích của Nhà nước, người dân và doanh nghiệp.

Trả lời câu hỏi của ĐBQH về những giải pháp trong thời gian tới để khắc phục bất cập của hình thức đầu tư BOT trong phát triển hạ tầng giao thông, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng trước hết phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về đầu tư xây dựng theo hình thức đối tác công-tư (PPP) nói chung, hợp đồng BOT nói riêng, nhằm huy động các nguồn lực để đầu tư phát triển hạ tầng giao thông.

“Các quy định của pháp luật về BOT phải bảo đảm công khai, minh bạch, khắc phục những “kẽ hở” trước đây làm thất thoát, lãng phí vốn, tài sản Nhà nước”, Phó Thủ tướng nói.

Cùng với đó, trên cơ sở Quy hoạch phát triển hạ tầng giao thông của từng giai đoạn, cần tiến hành xây dựng Kế hoạch đầu tư cụ thể, cân đối nguồn lực cho phát triển hệ thống kết cấu hạ tầng giao thông vận tải.

“Phải xác định rõ các tuyến đường, các công trình đầu tư bằng hình thức BOT, công bố công khai để các nhà đầu tư và người dân biết để đăng ký và giám sát trong quá trình thực hiện đầu tư xây dựng. Chỉ đầu tư BOT trên các tuyến mới, không đầu tư trên các tuyến độc đạo, bảo đảm người dân có sự lựa chọn trong việc sử dụng kết cấu hạ tầng GTVT”, Phó Thủ tướng nói.

Một giải pháp quan trọng được Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng đề cập là tăng cường công tác quản lý Nhà nước về đầu tư xây dựng đối với các dự án BOT từ khâu quy hoạch, kế hoạch, lập, thẩm định phê duyệt dự án đầu tư, thiết kế kỹ thuật, tổng mức đầu tư, dự toán công trình, đến quá trình thi công, nghiệm thu, bàn giao, đưa công trình vào khai thác, vận hành, sử dụng bảo đảm giảm giá phí, thời gian thu phí…

“Từ nay phải thực hiện lựa chọn nhà đầu tư bằng hình thức đấu thầu, bảo đảm tính công khai, minh bạch, cạnh tranh. Trước hết, tất cả các đoạn tuyến cao tốc Bắc-Nam đều phải đấu thầu”, Phó Thủ tướng nói.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng khẳng định, Chính phủ đang yêu cầu rà soát, thanh tra cụ thể các dự án BOT để phát hiện, xử lý nghiêm mọi vi phạm trong quá trình đầu tư xây dựng các công trình BOT theo đúng quy định của pháp luật.

Xác định đúng giá trị đất, công trình trong các dự án BT

Trả lời ĐBQH về những giải pháp khắc phục bất cập trong đầu tư phát triển hạ tầng GTVT bằng hình thức BT, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cho rằng, trước hết, các bộ, ngành, địa phương liên quan phải rà soát tất cả các dự án BT đang triển khai để “xem xét việc quản lý, thực hiện đầu tư các dự án BT trong việc tuân thủ các quy định của pháp luật (như xác định giá trị quyền sử dụng đất giao cho nhà đầu tư tại thời điểm giao đất, giá trị công trình BT). Nếu phát hiện sai phạm phải xử lý nghiêm”.

Cùng với đó, phải hoàn thiện pháp luật liên quan đến đầu tư xây dựng, trong đó có các quy định về đầu tư bằng hình thức BT như sửa đổi Nghị định 15, Nghị định 30, xây dựng Nghị định về thanh toán bằng tài sản công cho nhà đầu tư BT (Bộ Tài chính đang xây dựng), xây dựng Luật PPP…

“Việc xây dựng luật, các nghị định thực hiện theo hướng kiểm soát chặt chẽ quá trình đầu tư xây dựng, bảo đảm tính công khai, minh bạch trong lựa chọn nhà đầu tư (thông qua đấu thầu); bảo đảm xác định đúng giá trị tài sản, giá trị quyền sử dụng đất, chống thất thoát vốn và tài sản của Nhà nước”, Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng cũng cho biết thêm, Chính phủ sẽ có cơ chế khuyến khích các địa phương chủ động bố trí nguồn vốn để giải phóng mặt bằng, tạo quỹ đất sạch tại các dự án đô thị để đấu giá, tạo nguồn vốn đầu tư trực tiếp các công trình hạ tầng thay vì phải đầu tư theo hình thức BT.

Trả lời chất vấn của ĐBQH Trương Trọng Nghĩa (TPHCM) nêu với Bộ trưởng GTVT và Chính phủ về giải pháp để xử lý tình trạng chỉ định thầu trong các dự án hạ tầng giao thông gây “đội” vốn, thất thoát vốn, Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng khẳng định quan điểm của Chính phủ là thanh tra, kiểm tra từng trường hợp cụ thể, nếu phát hiện sai phạm thì xử lý nghiêm.

“Phải thanh tra, kiểm tra các dự án chỉ định thầu để xem việc chỉ định thầu có đúng quy định pháp luật không? quá trình lập, thẩm định, phê duyệt dự án có bảo đảm chính xác không? Quá trình đầu tư xây dựng, thanh, quyết toán có chính xác không?”, Phó Thủ tướng nói.