Bộ Tư pháp sẽ kiên quyết kiểm tra, xử lý các văn bản trái pháp luật

Giải pháp đảm bảo tiến độ xây dựng dự án luật, pháp lệnh, tránh tình trạng điều chỉnh Chương trình xây dựng luật; nguyên nhân tình trạng “nợ,” chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật; biện pháp nâng cao trách nhiệm của các cơ quan trong công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật... là nội dung được các đại biểu chất vấn Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long tại Phiên họp thứ 22 Ủy ban Thường vụ Quốc hội sáng 19/3.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long trả lời chất vấn các đại biểu tại phiên họp. (Ảnh: An Đăng/TTXVN)

Phát biểu khai mạc, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu nêu rõ, Phiên chất vấn này thực hiện thí điểm việc “chất vấn và trả lời chất vấn ngay,” đại biểu Quốc hội nêu chất vấn ngắn gọn, rõ ý, không quá 1 phút/lần. Người bị chất vấn trả lời ngay câu hỏi của đại biểu Quốc hội, thời gian không quá 3 phút/lần. Trường hợp đại biểu Quốc hội chưa thỏa mãn với câu trả lời, có thể sử dụng bảng để đăng ký tranh luận, tuy nhiên thời gian hỏi và trả lời khi tranh luận ngắn hơn quy định nêu trên. Sau hoạt động chất vấn, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết hoặc kết luận làm cơ sở để giám sát việc thực hiện.

Chấn chỉnh kỷ cương trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật

Nhận định tình trạng một số dự án luật, pháp lệnh phải thay đổi, đưa ra khỏi Chương trình đã lặp đi lặp lại trong nhiều năm qua, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội Trương Minh Hoàng chất vấn Bộ trưởng Lê Thành Long về giải pháp hướng khắc phục.

Bộ trưởng Lê Thành Long chỉ rõ, thời gian qua, công tác lập và trình những dự án, đề án để đưa vào Chương trình đã đạt được những bước tiến đáng kể, đặc biệt từ khi Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 được ban hành và chính thức có hiệu lực từ ngày 1/7/2016. Tuy nhiên, tình trạng xin lùi, xin rút, điều chỉnh và bổ sung vào Chương trình mặc dù có giảm nhưng chưa được khắc phục triệt để.

Theo Bộ trưởng, nguyên nhân của tình trạng này là khi lập đề nghị đưa các dự án vào Chương trình, nhiều cơ quan chưa trù liệu hết được những khó khăn, chẳng hạn như Luật Quy hoạch kéo theo việc sửa đổi, bổ sung 25 luật khác nhau, chưa kể những luật mà Chính phủ đề nghị bổ sung. Bên cạnh đó, số lượng các dự án luật, pháp lệnh đưa vào chương trình trong thời gian qua rất lớn trong khi quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 ngày càng chặt chẽ. Đáng chú ý, về mặt chủ quan, một số lãnh đạo của các cơ quan, ban, ngành chưa chú trọng và quan tâm đầy đủ đến công tác này.

Để khắc phục tình trạng trên, Bộ Tư pháp chủ động làm sớm việc rà soát các nguồn, đưa vào Chương trình xây dựng luật, pháp lệnh đầy đủ theo thứ tự ưu tiên, đảm bảo tính khả thi đồng thời nâng cao hiệu quả công tác thẩm định. Đặc biệt, các bộ, ngành cần bảo đảm kỷ luật, kỷ cương hành chính trong xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật.

Trả lời Ủy viên Thường trực Ủy ban Tài chính-Ngân sách của Quốc hội Trần Quang Chiểu về những khó khăn, vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015, Bộ trưởng Lê Thành Long khẳng định, Luật đã góp phần nâng cao chất lượng ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tuy nhiên trong quá trình thực hiện có một số phản ánh, kiến nghị liên quan đến quy trình đánh giá tác động chính sách; lập đề nghị đưa dự án luật vào Chương trình. Bộ trưởng cho rằng, các bộ, ngành cần thay đổi, tư duy, cách thức tham mưu trong xây dựng văn bản quy phạm pháp luật; xem xét việc lập đề nghị đánh giá việc ban hành Nghị quyết của Hội đồng Nhân dân cấp tỉnh...

Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp của Quốc hội Lê Thị Nga đề cập đến tiến độ chuẩn bị các dự án luật của Chính phủ trình Quốc hội quá chậm so với yêu cầu của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật 2015, ảnh hưởng đến việc thẩm tra của các cơ quan. “Có dự án luật từ khi trình cho đến khi họp, chúng tôi chỉ được báo trước có hai ngày và hai ngày đó là thứ Bảy, Chủ nhật, không đảm bảo tiến độ, chất lượng. Có những dự án trình ra lại rất sơ sài, đánh giá tác động chay, chỉ nửa trang, không có số liệu kèm theo”, bà Nga nêu dẫn chứng đồng thời đề nghị Bộ trưởng Lê Thành Long và Bộ trưởng, Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Mai Tiến Dũng chấn chỉnh tình trạng này. Với tình trạng như vậy, Bộ trưởng có xử lý cá nhân, tổ chức nào, chuyên viên nào và lãnh đạo nào không?.

Khẳng định đại biểu Lê Thị Nga đã đánh giá “rất chính xác, đích đáng” về hồ sơ, thủ tục trình các dự án Luật, Bộ trưởng Lê Thành Long cho rằng, có trách nhiệm người đứng đầu các bộ, ngành khi trình hồ sơ dự án luật không đúng tiến độ, không bảo đảm quy trình. Thực tế, Quốc hội đã có Nghị quyết liên quan đến xây dựng văn bản pháp luật. Xét về trách nhiệm chính trị, việc chậm cũng là một yếu tố để các đại biểu Quốc hội bỏ phiếu tín nhiệm với các Bộ trưởng đó. Bộ trưởng Lê Thành Long cho biết, trong các phiên họp thường kỳ, chuyên đề của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu rất rõ các bộ trưởng, trưởng ngành phải là người trực tiếp chỉ đạo công tác xây dựng văn bản, chịu trách nhiệm về việc trình không đúng thời hạn, không đúng tiến độ, không bảo đảm chất lượng dự án luật. Chính phủ xem xét việc kiểm điểm trách nhiệm, đôn đốc, nhắc nhở các trưởng ngành trong các phiên họp của Chính phủ, công bố công khai các dữ liệu về văn bản pháp luật xây dựng chậm và nợ đọng.

Tăng cường nguồn lực kiểm tra, rà soát văn bản pháp luật

Về tình trạng “nợ,” chậm ban hành văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật, đại biểu Trần Văn Quý, Phó Trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Hưng Yên chỉ rõ, các Nghị định của Chính phủ phục vụ cho việc triển khai các luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2018 đang thiếu rất nhiều. Đại biểu Trần Văn Quý đề nghị Bộ trưởng phân tích nguyên nhân và đề xuất hướng khắc phục thời gian tới.

Thừa nhận tình trạng này là có thực, Bộ trưởng Lê Thành Long cho rằng, nguyên nhân là do số lượng văn bản quy định chi tiết rất lớn, như Luật Du lịch có 34 nội dung, Luật Quản lý ngoại thương có 14-15 nội dung phải ban hành quy định chi tiết. Trong khi đó, thời gian ban hành rất ngắn, thông thường chỉ khoảng 6 tháng từ khi luật, pháp lệnh được thông qua. Đặc biệt, nội dung chi tiết giao cho Chính phủ rất nhiều, nhiều nội dung phức tạp... Bộ trưởng Tư pháp nêu lên các giải pháp khắc phục tình trạng này. Cụ thể, các bộ, ngành cần thực hiện nghiêm quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật ban hành năm 2015 về quy trình đánh giá chính sách, xác định rõ nội dung cần quy định chi tiết luôn trong luật, từ đó sẽ giảm được số lượng nội dung cần phải ban hành văn bản quy định chi tiết.

Ngoài ra, Bộ Tư pháp tiếp tục kiểm soát chặt chẽ công tác góp ý thẩm định thuộc thẩm quyền. Trong trường hợp, một luật hoặc pháp lệnh có nhiều nội dung phải quy định chi tiết, cơ quan chủ trì soạn thảo thông qua Chính phủ mạnh dạn đề nghị Quốc hội cho kéo dài thời gian có hiệu lực. Thời gian tới, Bộ Tư pháp phối hợp chặt chẽ với Văn phòng Chính phủ và Tổ công tác của Chính phủ đôn đốc các bộ, ngành, cơ quan thực hiện tốt công tác này.

Dẫn báo cáo của Chính phủ tại Kỳ họp thứ 4 vừa qua, có đến 124/2752 văn bản trái pháp luật về nội dung, thẩm quyền ban hành phải kiến nghị xử lý và 703/2752 văn bản có sai sót về căn cứ pháp lý, thể thức và kỹ thuật trình bày, chiếm gần 1/3 số lượng văn bản ban hành, đại biểu Tống Thanh Bình (Lai Châu) chất vấn Bộ trưởng Tư pháp về trách nhiệm của Bộ trong việc để xảy ra tình trạng ban hành những văn bản quy định chi tiết về luật, pháp lệnh, nghị quyết... sai sót, trái pháp luật. Việc chấn chỉnh và xử lý trách nhiệm sẽ được thực hiện như thế nào trong thời gian tới?

Bộ trưởng Lê Thành Long cho rằng, Bộ xác định rõ trách nhiệm của mình. Liên quan đến công tác kiểm tra, xử lý văn bản, “tầm với” cao nhất của Bộ Tư pháp là Thông tư của các bộ và Nghị quyết của Hội đồng Nhân dân, còn các văn bản như Quyết định của Thủ tướng Chính phủ trở lên hay các văn bản pháp lý cao hơn, Bộ Tư pháp không có thẩm quyền kiểm tra, xử lý.

Theo Bộ trưởng Tư pháp, thời gian qua, Bộ đã rà soát theo thẩm quyền, cụ thể, Cục Kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của Bộ Tư pháp phát hiện một số thông tư như Thông tư 33 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về ghi tên các thành viên trong gia đình vào sổ đỏ có vấn đề bất cập. Năm 2016, Bộ phát hiện Thông tư 256 của Bộ Tài chính hướng dẫn quy định chi tiết thi hành Luật Căn cước công dân có một số quy định không phù hợp Luật Căn cước công dân về chế độ thu, nộp lệ phí nên đã bàn với Bộ Tài chính và sự điều chỉnh phù hợp.

Bộ trưởng Tư pháp khẳng định Bộ đã thực hiện quyết liệt công tác này trong thời gian qua, khi có vấn đề đều thảo luận dân chủ, công khai và mời các bộ, ngành, cơ quan liên quan đến bàn.

“Sắp tới, Bộ sẽ tăng cường nguồn lực trong kiểm tra, rà soát các văn bản pháp luật thuộc thẩm quyền của Bộ Tư pháp,” ông Long nhấn mạnh.

Bảo đảm thống nhất về nội dung các dự án luật

Kết luận phiên chất vấn, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho biết phiên chất vấn sáng 19/3 đã có 28 vị đại biểu Quốc hội đặt câu hỏi chất vấn, 6 đại biểu tham gia tranh luận. Phó Chủ tịch Quốc hội đề nghị 38 đại biểu đã đăng ký nhưng chưa có đủ thời gian chất vấn gửi câu hỏi đến Ủy ban Thường vụ Quốc hội để chuyển đến Bộ trưởng Lê Thành Long trả lời bằng văn bản.

Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu phát biểu. (Ảnh: An Đăng/TTXVN)

Đánh giá về phiên chất vấn, Phó Chủ tịch Quốc hội Uông Chu Lưu cho rằng, các đại biểu đã đặt câu hỏi chất vấn cụ thể, thẳng thắn, rõ vấn đề, không quá 1 phút về mặt thời gian theo yêu cầu cải tiến đổi mới. Bộ trưởng Bộ Tư pháp Lê Thành Long nắm khá chắc thực trạng tình hình và những vấn đề, nội dung chất vấn thuộc lĩnh vực Bộ quản lý. Bộ trưởng đã nghiêm túc, thẳng thắn nhận rõ trách nhiệm về những vấn đề tồn tại, hạn chế thuộc lĩnh vực phụ trách. Tiếp thu ý kiến của các đại biểu tại phiên chất vấn, Bộ trưởng Lê Thành Long đã có những đề xuất giải pháp để tiếp tục nâng cao chất lượng, bảo đảm tiến độ, chất lượng của việc soạn thảo, thẩm định văn bản quy phạm pháp luật để trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Thời gian tới, Phó Chủ tịch Quốc hội yêu cầu Bộ Tư pháp thực hiện tốt hơn nữa công tác thẩm định đối với đề nghị xây dựng luật pháp lệnh, các dự án luật pháp lệnh trước khi trình Chính phủ, tăng cường công tác phối hợp giữa các bộ, cơ quan ngang bộ; giữa các bộ, cơ quan ngang bộ với các cơ quan của Quốc hội trong quá trình soạn thảo, đôn đốc, chỉnh lý, trình các dự án luật pháp lệnh nhằm bảo đảm sự thống nhất về nội dung các dự án luật dự thảo, hạn chế tình trạng các dự án dự thảo trình ra Quốc hội nhưng các cơ quan vẫn còn nhiều ý kiến khác nhau dẫn đến phải lùi thời hạn trình.

Bộ Tư pháp cần thường xuyên tổ chức giao ban về công tác xây dựng pháp luật giữa các đơn vị liên quan nhằm rà soát, đôn đốc các dự án để trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội; đề cao vai trò, tinh thần trách nhiệm của bộ trưởng, thủ trưởng cơ quan ngang bộ, xác định rõ trách nhiệm của tổ chức, cá nhân, đặc biệt là trách nhiệm của người đứng đầu cơ quan, đơn vị trong bảo đảm tiến độ hồ sơ thủ tục chất lượng các dự án dự thảo; tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao năng lực của đội ngũ cán bộ công chức làm công tác xây dựng pháp luật, nhất là đội ngũ cán bộ, công chức làm công tác pháp chế ở bộ, ngành và địa phương.

Các bộ, ngành cần tăng cường vai trò hoạt động của cơ quan pháp chế trong công tác triển khai thi hành luật, pháp lệnh và soạn thảo ban hành văn bản pháp luật; quan tâm lấy ý kiến các chuyên gia, các nhà khoa học, đối tượng chịu tác động của văn bản để bảo đảm phù hợp với thực tiễn. Hoạt động tuyên truyền, phổ biến giáo dục pháp luật cần được đẩy mạnh dưới nhiều hình thức sinh động, phong phú, thiết thực hơn nhằm nâng cao ý thức tôn trọng, tuân thủ, chấp hành pháp luật; góp phần đưa pháp luật sớm đưa vào cuộc sống, nhất là các văn bản mới ban hành…/.