Lời Bác năm xưa: 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng

... Đặc biệt, ở câu thứ 5, Bác thêm chữ “Khiêm tốn” vì đức khiêm tốn sẽ giúp các em tiến bộ mãi

Ảnh minh họa. (Nguồn VGP).

Với tất cả chúng ta, ký ức về một thời ấu thơ với khăn quàng đỏ trên vai, đứng nghiêm cùng bạn bè, đồng thanh đọc vang 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng mỗi sáng đầu tuần, mãi mãi là một bản hòa ca ấm áp, tự hào.

Thế nhưng, không phải ai cũng biết về lịch sử ra đời và quá trình hoàn thiện của 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên, nhi đồng.

Theo tài liệu của Ban quản lý Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh: Trong dịp kỷ niệm 20 năm Ngày thành lập Đội Thiếu niên Tiền phong (15/5/1941 - 15/5/1961), Bác gửi thư chúc mừng và ân cần động viên, căn dặn các cháu thiếu niên, nhi đồng 5 điều. Bác viết:

“Các cháu yêu quý,

15 tháng 5 nǎm 1961 là ngày kỷ niệm 20 tuổi của Đội Thiếu niên tiền phong. Bác gửi các cháu lời chúc mừng thân ái nhất.

Trong thời kỳ qua, từ Bắc đến Nam, thiếu niên và nhi đồng đã hǎng hái tham gia cách mạng và kháng chiến, có những thiếu niên và nhi đồng đã oanh liệt hy sinh cho Tổ quốc, như Kim Đồng, Lê Vǎn Tám và nhiều cháu khác.

Từ ngày hoà bình trở lại, ở miền Bắc có Đảng lãnh đạo, có Đoàn giúp đỡ, các cháu đều chǎm chỉ học hành, tham gia lao động, cháu nào cũng ngoan. Bác vui lòng khen ngợi các cháu.

Nhưng chúng ta phải luôn luôn nhớ đến thiếu niên và nhi đồng ở miền Nam ruột thịt, đang bị bọn Mỹ - Diệm áp bức đoạ đày.

Để ủng hộ đồng bào miền Nam (kể cả thiếu niên và nhi đồng) đấu tranh chống Mỹ - Diệm, đồng bào miền Bắc phải thi đua xây dựng chủ nghĩa xã hội, làm cơ sở vững mạnh để thực hiện hoà bình thống nhất nước nhà.

Các cháu cũng tham gia đấu tranh, bằng cách thực hiện mấy điều sau đây:

- Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào.

- Học tập tốt, lao động tốt.

- Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt.

- Giữ gìn vệ sinh.

- Thật thà, dũng cảm.

Mai sau, các cháu sẽ là người chủ của nước nhà. Cho nên ngay từ rày, các cháu cần phải rèn luyện đạo đức cách mạng để chuẩn bị trở nên người công dân tốt, người cán bộ tốt của nước Việt Nam hoà bình, thống nhất, độc lập, dân chủ và giàu mạnh.

Bác gửi các cháu nhiều cái hôn!”

Tuy nhiên, trong cuốn sổ Giải thưởng Bác Hồ là loại sổ dành riêng để thưởng cho giáo viên và học sinh có thành tích xuất sắc trong học tập năm học 1964 – 1965, thì 5 điều Bác dạy lại được in hoàn chỉnh với sự thay đổi ở 2 câu cuối, là:

“Yêu Tổ quốc, yêu đồng bào

Học tập tốt, lao động tốt

Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt

Giữ gìn vệ sinh thật tốt,

Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm”.

Giải thích về điều này, đồng chí Vũ Kỳ, Thư ký của Chủ tịch Hồ Chí Minh cho biết: Gần cuối năm 1965, để chuẩn bị phần thưởng cho giáo viên và học sinh vào cuối năm học, Bác thấy 5 điều Bác dạy thiếu niên, nhi đồng từ năm 1965 trở về trước, 3 câu đầu mỗi câu có 6 chữ, còn 2 câu cuối mỗi câu chỉ có 4 chữ, như vậy không cân đối. Bác đã suy nghĩ và bổ sung thêm cho mỗi câu đủ 6 chữ.

Đặc biệt, ở câu thứ 5, Bác thêm chữ “Khiêm tốn” vì từ năm 1965 trở đi, đế quốc Mỹ bắt đầu mở rộng chiến tranh, ném bom bắn phá miền Bắc, nghe theo tiếng gọi thiêng liêng của Chủ tịch Hồ Chí Minh “Mỗi người làm việc bằng hai để đền đáp cho đồng bào miền Nam ruột thịt” nên xuất hiện ngày càng nhiều gương “Người tốt việc tốt” ở mọi lứa tuổi. Ở miền Bắc xuất hiện nhiều gương thiếu nhi dũng cảm cứu người, cứu hàng; ở miền Nam xuất hiện nhiều gương dũng sỹ diệt Mỹ. Nhưng Bác không muốn các em tự kiêu, mà muốn các em khiêm tốn, vì đức khiêm tốn sẽ giúp các em tiến bộ mãi. Bác còn đánh giá rất cao đức khiêm tốn ở các em. Bác nói: “Ở nước Mỹ, người ta giết nhau chỉ vì đồng bạc giấy, thế mà ở Việt Nam ta các cháu bé đã biết sống như thế nào... Có cháu lên 6 tuổi cùng bạn đi chơi, bạn nó sảy chân ngã xuống ao, nếu chạy về gọi người lớn thì bạn chết mất, cháu liền bám vào bụi cỏ bờ ao, nhoai cái chân nhỏ xíu ra, miệng bảo bạn “bám vào đây, bám vào đây”. Cháu tuy nhỏ tuổi mà biết thương bạn như vậy. Thương bạn, thông minh và dũng cảm, cháu lại khiêm tốn nữa, cứu được mạng người mà không khoe khoang. Văn minh chiến thắng bạo tàn. Xã hội ta văn minh hơn xã hội Mỹ từ những việc làm của các cháu bé như vậy”.

Nhân Ngày Quốc tế Thiếu nhi, nhớ lại lời Bác dạy – di sản thiêng liêng, khẩu hiệu hành động của các thế hệ thiếu niên, nhi đồng Việt Nam, để hiểu thêm về tình cảm đặc biệt của Chủ tịch Hồ Chí Minh dành cho thế hệ măng non của cách mạng.

Tự hào biết bao, khi từ những thiếu niên, nhi đồng đầu tiên của Đội Thiếu niên Tiền phong và Đội Nhi đồng cứu quốc cho đến khi được vinh dự mang tên Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh và được Trung ương Đảng trao cho khẩu hiệu: “Vì Tổ quốc xã hội chủ nghĩa, vì lý tưởng của Bác Hồ vĩ đại: Sẵn sàng!”, Đội Thiếu niên tiền phong Hồ Chí Minh đã không ngừng phát triển, khẳng định được vai trò, vị thế xứng đáng trong sự nghiệp cách mạng của dân tộc. Với khí thế “Tuổi nhỏ chí lớn”, thông qua phong trào “Thiếu nhi làm nghìn việc tốt” và cuộc vận động “Thiếu nhi Việt Nam thi đua thực hiện tốt 5 điều Bác Hồ dạy”, lớp lớp đội viên, thiếu nhi Việt Nam đã ra sức học tập, rèn luyện, có những hành động cụ thể, thiết thực, đóng góp vào sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước.

Tại Thanh Hóa, thiếu niên nhi đồng toàn tỉnh đã tích cực tham gia nhiều phong trào có ý nghĩa giáo dục sâu sắc do Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh phát động, như: “Thiếu nhi Thanh Hóa thi đua thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy”; “Giúp bạn đến trường”; “Nghìn việc tốt”; “Kế hoạch nhỏ”... Hằng năm, thiếu niên, nhi đồng trong tỉnh đã tổ chức hàng nghìn buổi ra quân quét dọn, tu sửa, chăm phần mộ các Anh hùng liệt sĩ tại các nghĩa trang, đài tưởng niệm liệt sĩ; giúp đỡ hơn 14.000 gia đình thương binh, liệt sĩ, gia đình có công với cách mạng, Mẹ Việt Nam Anh hùng, gia đình chính sách, người già neo đơn nhân dịp các ngày lễ, tết. Đội viên, thiếu nhi trong toàn tỉnh đã đóng góp để góp phần cải tạo, xây dựng mới các điểm vui chơi cho thiếu niên, nhi đồng. Thông qua các phong trào, đã xuất hiện ngày càng nhiều “Hoa điểm tốt”, “Dũng sĩ nghìn việc tốt”, “Kiện tướng kế hoạch nhỏ”,... Tại Đại hội Cháu ngoan Bác Hồ toàn tỉnh lần thứ X - năm 2023, vừa được tổ chức, đã có 82 gương đội viên tiêu biểu đạt thành tích xuất sắc trong học tập, rèn luyện và phong trào thanh thiếu nhi, đại diện cho hơn 400.000 thiếu niên, nhi đồng toàn tỉnh, được biểu dương, khen thưởng. Các em là những “bông hoa đẹp” góp phần cổ vũ thiếu niên, nhi đồng toàn tỉnh tiếp tục thi đua thực hiện 5 điều Bác Hồ dạy, luôn cố gắng học tập, tu dưỡng và rèn luyện để gánh vác vai trò “là người chủ của nước nhà” trong tương lai.

Nguyên Phong