Với Jerusalem, Mỹ đặt tiền đề hay dấu chấm hết cho hòa bình Trung Đông

Dù Mỹ tuyên bố việc chuyển Đại sứ quán tới Jerusalem là tiền đề cho hòa bình Trung Đông nhưng giới phân tích lại không nghĩ vậy.

Bạo lực kinh hoàng ở Gaza trong ngày Mỹ khai trương Đại sứ quán ở Jerusalem. Ảnh: Reuters.

Đối với Tổng thống Mỹ Donald Trump, việc chuyển Đại sứ quán Mỹ ở Israel từ Tel Aviv đến Jerusalem là lời khẳng định rằng ông biết giữ lời, và đó cũng là một ví dụ khác về sự sẵn lòng của ông để phá bỏ tư duy thông thường về chính sách đối ngoại, dám làm điều mà các Tổng thống Mỹ tiền nhiệm không dám.

Tuy nhiên, hình ảnh tang thương chết chóc ở Gaza trong ngày 14/5 rõ ràng là lời nhắc nhở nghiêm túc rằng những gì mà ông Trump mô tả là “một cuộc đảo chính trong chính sách đối ngoại” sẽ chỉ làm triển vọng về hòa bình Trung Đông thêm mịt mờ.

“Trong nhiều năm, chúng tôi đã không thừa nhận rõ ràng một thực tế đơn giản rằng thủ đô của Israel là Jerusalem. Chúng tôi mở rộng tình hữu nghị với Israel, người Palestine và tất cả những người hàng xóm của họ”, ông Trump nói trong một thông điệp bằng hình ảnh được phát tại lễ khai trương Đại sứ quán Mỹ ở Jerusalem hôm qua (14/5).

Trong khi khoảng 800 khách mời dự buổi lễ khai trương hoành tráng ở Jerusalem thì cách đó hơn 60km, bạo lực đã nổ ra giữa lực lượng an ninh Israel với người biểu tình Palestine làm hơn 2.000 người bị thương và gần 60 người bỏ mạng.

Người Palestine đã rất tức giận với quyết định của Tổng thống Trump, công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel hồi tháng 12 năm ngoái. Kể từ đó, Palestine đã từ chối đàm phán với chính quyền Trump về các điều kiện để chấm dứt xung đột kéo dài.

Phía Palestine lập luận rằng, việc Mỹ công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel và nhanh chóng di chuyển Đại sứ quán từ Tel Aviv đến Jerusalem đã chứng minh một điều là Washington không phải nhà trung gian hòa giải đáng tin cậy cho hòa bình.

Tiền đề hay dấu chấm hết cho hòa bình Trung Đông?

Hôm qua, Jared Kushner, con rể và đồng thời là cố vấn cấp cao của Tổng thống Mỹ, người được ông Trump giao phó trọng trách chấm dứt xung đột Trung Đông lại lập luận rằng, việc di chuyển Đại sứ quán đến Jerusalem không phải là động thái từ bỏ tiến trình hòa bình mà thay vào đó chính là tiền đề cho hòa bình Trung Đông.

Kushner không phủ nhận có những thách thức trong việc đạt được một thỏa thuận hòa bình, nói rằng “nó sẽ không phải là một con đường bằng phẳng mà sẽ đầy những khoảnh khắc khó khăn và quyết định không hề dễ dàng. Tuy nhiên, cố vấn Tổng thống Mỹ cho rằng: “Nếu chúng ta có ước mơ lớn, nếu lòng can đảm dẫn dắt chúng ta, chúng ta có thể thay đổi quỹ đạo, biến nỗi tuyệt vọng của hàng triệu người thành hy vọng vô biên”.

Tuyên bố “màu hồng” này của Kushner không nhận được sự ủng hộ của nhiều nhà phân tích khi cho rằng, kế hoạch mà Kushner đề cập vốn được soạn thảo với sự chung tay của Đại sứ Mỹ tại Israel David M. Friedman và Jason D. Greenblatt - nhà đàm phán quốc tế hàng đầu của ông Trump thậm chí còn ít có khả năng mang lại tiến bộ hơn so với những kế hoạch trước đây của Mỹ về Trung Đông.

Aaron David Miller, Phó Chủ tịch của Trung tâm quốc tế Woodrow Wilson, người từng tư vấn cho các Chủ tịch đảng Dân chủ và Cộng hòa về Trung Đông nhận định: “Họ đã làm dấy lên sự lo lắng, thất vọng và cả nỗi ám ảnh đối với Jerusalem và biến vấn đề này trở thành tâm điểm bất chấp việc kế hoạch hòa bình có đạt được hay không. Thay vì gạt Jerusalem ra khỏi bàn đàm phán, họ lại lôi nó trở lại”.

Giáo sư luật quốc tế John Dugard, cựu chuyên viên của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc cho rằng, chính quyền Tổng thống Mỹ Trump biết các cuộc biểu tình phản đối việc chuyển Đại sứ quán Mỹ tới Jerusalem có thể xảy ra nhưng dường như không quan tâm đến những mất mát của người dân Palestine.

“Mỹ phải chịu trách nhiệm chính cho những gì đang xảy ra ở Gaza”, Giáo sư Dugard nói và lưu ý rằng Israel đã sử dụng lực lượng quá mức để ngăn chặn cuộc biểu tình hòa bình, hợp pháp.

Chuyên gia Dugard cũng nói thêm rằng, mặc dù ông mong muốn được chứng kiến “sự phản đối kịch liệt” trên khắp thế giới, lên án hành động của Israel nhưng có vẻ dường như thế giới đang chuẩn bị để làm ngơ trước những gì Israel và Mỹ đã làm.

Giám đốc UNHRC Zeid Ra"ad Al Hussein đã viết trên Twitter: “Việc giết hại hàng chục người, gây thương tích cho hàng trăm người ở Gaza phải dừng lại ngay lập tức”. Ông Zeid Ra"ad Al Hussein cũng kêu gọi Israel tôn trọng quyền được sống của người dân Palestine.

Tuy nhiên, ông Dugard lại cho rằng, việc mong chờ sự tôn trọng của Israel trong vấn đề này là điều không thể. “Thật không may, Israel sẵn sàng đứng trên luật pháp và Mỹ cũng đã cho thấy họ không hoàn toàn quan tâm đến mọi khía cạnh của luật pháp quốc tế nếu vấn đề đó có liên quan đến Israel”./.

Theo VOV