Khó khăn phát sinh trong thực hiện các tiêu chí ở nhiều xã đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới năm 2018

Từ cuối năm 2017, đã có 79 xã của 19 huyện, thành phố trong tỉnh đăng ký hoàn thành đạt chuẩn nông thôn mới (NTM) vào năm 2018. Trong quá trình tăng tốc về đích, nhiều phát sinh vướng mắc đã trở thành “lực cản” đối với các xã, thách thức kế hoạch chung của toàn tỉnh.

Đường giao thông nông thôn tại xã Hoằng Long.

Năm 2018, huyện Thọ Xuân có tới 8 xã đăng ký hoàn thành đạt chuẩn NTM. Đến cuối tháng 6-2018, có 4 xã là Xuân Sơn, Thọ Lập, Thọ Diên và Thọ Lâm đã tiệm cận các tiêu chí; 4 xã còn lại, gồm: Thọ Thắng, Xuân Thiên, Xuân Phú và Quảng Phú cũng đạt trên 12 tiêu chí và nhiều tiêu chí còn lại cũng sắp hoàn thành. Căn cứ tình hình thực tế, từ đầu năm, huyện Thọ Xuân đặt ra chỉ tiêu trong 6 tháng đầu năm, sẽ có 4/8 xã này hoàn thành đạt chuẩn NTM, tuy nhiên, đến nay, cả 8 xã này đều lúng túng trong thực hiện tiêu chí 17.8 về vệ sinh an toàn thực phẩm. Được biết, đây là tiêu chí mới, vừa được ban hành và áp dụng từ đầu năm 2018 với rất nhiều tiêu chí nhỏ, trong khi các hướng dẫn còn nhiều vấn đề chưa thống nhất. Việc phân bổ vốn từ cấp tỉnh để hỗ trợ các xã xây dựng NTM trong những tháng đầu năm cũng chậm, gây nhiều khó khăn và ảnh hưởng đến tiến độ của các xã. Riêng với xã Xuân Lai, do gần đây đã được công nhận đô thị loại V nên có thời điểm, chính xã Xuân Lai cũng như huyện Thọ Xuân còn băn khoăn không biết có phải xây dựng NTM nữa hay không, dẫn đến chần chừ triển khai các công việc theo kế hoạch; đến cuối tháng 5-2018, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh mới có trả lời chính thức là Xuân Lai vẫn xây dựng NTM bình thường và vẫn nằm trong kế hoạch xã hoàn thành 19 tiêu chí trong năm 2018.

Tại huyện Hoằng Hóa, có 10 xã đăng ký hoàn thành đạt chuẩn NTM vào năm nay, song căn cứ tình hình thực tế, huyện đã giao thêm 2 xã, nâng tổng số xã sẽ hoàn thành đạt chuẩn NTM trong năm 2018 lên 12 xã. Những tháng đầu năm, những xã này cũng đều lúng túng bởi phát sinh tiêu chí mới - tiêu chí 17.8 về vệ sinh an toàn thực phẩm. Gần đây, huyện mới hướng dẫn cho các xã tiến hành tháo gỡ khó khăn phát sinh để không ảnh hưởng chung đến kế hoạch có 12 xã hoàn thành NTM trong năm.

Xã Hoằng Long (TP Thanh Hóa) nằm trong kế hoạch đạt chuẩn NTM từ năm 2017, nhưng bị rớt lại do thời điểm thẩm định quá cận kề thời điểm hết năm cũ, lại chưa đạt tiêu chí 18.6 - tiêu chí bình đẳng giới trong bộ máy chính quyền cấp xã. Trong khi đó, đến gần cuối năm 2017 mới có hướng dẫn thực hiện tiêu chí này khiến xã không đủ thời gian hoàn thành tiêu chí. Theo ông Trần Đức Năng, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh: Đến nay, việc thẩm định hướng tới sự thực chất, không chạy theo thành tích nên không thể để các xã nợ tiêu chí được. Vì lẽ đó, chúng tôi quyết định để xã Hoằng Long “lưu ban” xã đạt chuẩn NTM vào năm 2017, sẽ hoàn thành vào năm 2018. Những tưởng xã Hoằng Long sẽ được công nhận đạt chuẩn ngay khi bổ sung tiêu chí còn thiếu vào đầu năm 2018, thì lại phát sinh tiêu chí mới là tiêu chí 17.8 về vệ sinh an toàn thực phẩm. Theo quy định, xã chưa được công nhận đạt chuẩn NTM trong năm 2017 thì vẫn phải thực hiện tiêu chí mới phát sinh nên mất nhiều thời gian, kinh phí. Tương tự là xã Các Sơn (Tĩnh Gia), bởi thời điểm cuối năm 2017, xã đã hoàn thành 18/19 tiêu chí NTM, chỉ thiếu mỗi tiêu chí 18.6 về bình đẳng giới nên bị “rớt” lại. Sang năm 2018, do phát sinh thêm tiêu chí 17.8 nên xã vẫn loay hoay gỡ “nút thắt” này.

Với xã Thiệu Tâm (Thiệu Hóa), do đặc thù người dân có truyền thống đi làm ăn xa nên số hộ ở lại địa phương còn ít, những người tạm trú ở nơi khác thì phần nhiều khó liên lạc để thực hiện các nghĩa vụ xây dựng NTM với địa phương. Thống kê từ UBND xã Thiệu Tâm, toàn xã có khoảng 3.500 nhân khẩu thì hiện chỉ có khoảng 2.500 nhân khẩu còn ở địa phương. Những người thoát ly đi làm ăn xa lại chủ yếu trong độ tuổi lao động, những người ở địa phương phần nhiều là người già, trẻ em còn đi học nên chợ của xã khá ít người họp. Những cửa hàng đại lý trong xã cũng nhỏ lẻ, không đáp ứng được quy định phải có từ 500 mặt hàng trở lên nên khó khăn trong việc hoàn thành tiêu chí cơ sở hạ tầng thương mại nông thôn - tiêu chí số 7 trong xây dựng NTM.

Việc thực hiện tiêu chí vệ sinh môi trường ở nhiều xã còn tính hình thức, chưa được coi là việc làm thường xuyên, liên tục nên khó cho công tác thẩm định. Bởi trên thực tế, khi có đoàn kiểm tra hay thẩm định tiêu chí này, địa phương triển khai làm tốt, song lại có sự lơ là. Tại nhiều xã, như Đông Hưng (TP Thanh Hóa) hay nhiều xã của huyện Vĩnh Lộc, các cơ sở chế biến đá không đủ hồ sơ về môi trường theo các quy định của pháp luật. Điều này khiến việc thẩm định tiêu chí vệ sinh và môi trường khó thực hiện, dẫn đến ảnh hưởng chung đến kết quả xây dựng NTM của các xã.

Để tháo gỡ những khó khăn trên, nhất là việc thực hiện tiêu chí 17.8, gần đây, Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng NTM tỉnh cùng Sở Y tế, ban hành các văn bản hướng dẫn cụ thể để thực hiện tiêu chí vệ sinh an toàn thực phẩm để các xã thực hiện nhằm không làm ảnh hưởng tới kế hoạch chung trong xây dựng NTM toàn tỉnh.