Chương trình xây dựng nông thôn mới ở huyện Đông Sơn - kết quả và kinh nghiệm

Trong những năm qua, thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM), Đông Sơn có những mặt thuận lợi nhưng cũng gặp không ít khó khăn, thách thức: Điều kiện kinh tế - xã hội của các địa phương không đồng đều, có nơi rất khó khăn về kinh tế, có nơi còn để xảy ra mất đoàn kết nội bộ, còn xảy ra các vụ việc nổi cộm về an ninh trật tự, an sinh xã hội, đơn thư... thu nhập bình quân đầu người thấp, tỷ lệ hộ nghèo còn cao, đời sống của nhân dân còn khó khăn...

Từ trên xuống dưới: Một góc khu trung tâm xã Đông Thịnh. Mô hình trồng hoa công nghệ cao tại xã Đông Yên.

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ huyện nhiệm kỳ 2015-2020 xác định đạt chuẩn huyện NTM vào năm 2018 và đến năm 2020 sẽ có 100% xã đạt chuẩn NTM (theo bộ tiêu chí cũ). Tuy nhiên, giai đoạn 2016-2020, để huyện đạt NTM phải có 100% xã NTM và thêm 9 tiêu chí của huyện, thế nhưng Ban Chấp hành (BCH) Đảng bộ huyện vẫn quyết tâm thực hiện mục tiêu phấn đấu về đích huyện NTM trong năm 2018.

Sau một thời gian tăng tốc thực hiện, đến nay, 100% xã đã được công nhận đạt chuẩn NTM, 86,15% thôn NTM và huyện đã hoàn thành các tiêu chí huyện NTM, đang trình hồ sơ để ban chỉ đạo (BCĐ) tỉnh và Trung ương thẩm định công nhận.

Kết quả nổi bật trong xây dựng NTM của huyện là: Tốc độ tăng giá trị sản xuất bình quân giai đoạn 2015-2018 đạt 18% năm; toàn huyện đã huy động vốn đầu tư cho chương trình trên 6.181 tỷ đồng, trong đó nhân dân tự thực hiện và đóng góp 3.262 tỷ đồng (chiếm 52,77%), hiến 89.815 m2 đất và trên 61.056 ngày công lao động; các công trình cơ sở hạ tầng được đầu tư khang trang, sạch đẹp, hiện đại: 100% tuyến quốc lộ, tỉnh lộ, đường huyện, đường xã, trục thôn được đầu tư đảm bảo tiêu chuẩn; 96,5% đường ngõ xóm được bê tông hóa; hệ thống giao thông, kênh mương nội đồng được kiên cố hóa; 12/15 xã đã có nước máy; 99% dân số được dùng nước hợp vệ sinh; tất cả công sở, nhà văn hóa, sân thể thao của các xã, thôn, các trạm y tế xã được xây dựng khang trang; 100% các xã đạt chuẩn quốc gia về y tế; tỷ lệ trường học đạt chuẩn quốc gia đạt 95,8%.

Xác định xây dựng NTM là phải tập trung vào phát triển sản xuất nên huyện đã tập trung đẩy mạnh phát triển kinh tế, có nhiều phong trào, mô hình mang lại hiệu quả, như: Xây dựng 17 cánh đồng mẫu lớn liên kết sản xuất và tiêu thụ lúa với tổng diện tích là 592,2ha; đầu tư xây dựng 10 mô hình nhà màng, nhà lưới sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Hàng năm có 80 doanh nghiệp mới được thành lập, nâng số doanh nghiệp đang hoạt động trên địa bàn lên 420 doanh nghiệp, trong đó có 3 nhà máy may xuất khẩu hoạt động, giải quyết cơ bản việc làm cho lao động trong huyện. Thu nhập bình quân đầu người năm 2018 đạt 43,5 triệu đồng; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 2,41%. Nhiều lĩnh vực huyện đã vươn lên tốp đầu của tỉnh như: Xã đạt chuẩn quốc gia về y tế, giáo dục, tỷ lệ trường học đạt chuẩn quốc gia; xã đạt tiêu chí vệ sinh an toàn thực phẩm (ATTP), thu nhập bình quân đầu người; tỷ lệ hộ nghèo, cải cách hành chính... Tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững, ổn định; hệ thống chính trị luôn đoàn kết, vững mạnh, niềm tin và sự đồng thuận trong các tầng lớp nhân dân được nâng lên. Đến nay huyện đang bắt tay ngay vào triển khai thực hiện chương trình xây dựng NTM kiểu mẫu.

Để đạt được kết quả đó, trước hết Đông Sơn luôn nhận được sự quan tâm, giúp đỡ của BCĐ xây dựng NTM tỉnh và các cấp, các ngành, các doanh nghiệp và con em Đông Sơn xa quê, cùng với sự tập trung, quyết liệt trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền các cấp, sự vào cuộc tích cực của MTTQ và các đoàn thể, sự đồng sức, đồng lòng của nhân dân trong huyện. Trong đó có thể rút ra một số kinh nghiệm sau:

Một là, trên cơ sở bộ tiêu chí mới về xây dựng NTM, huyện đã chỉ đạo tất cả các xã rà soát lại các tiêu chí và điều chỉnh lại quy hoạch NTM ở các xã cho phù hợp; yêu cầu các xã phải rút ngắn lộ trình thực hiện xây dựng NTM vào năm 2018. Đối với các xã đã về đích NTM phải tiếp tục hoàn thiện nâng cao chất lượng theo bộ tiêu chí mới, trong đó tập trung quyết liệt vào 2 khâu: Phát triển hệ thống giao thông và vệ sinh môi trường gắn với cảnh quan nông thôn. Đến nay phong trào toàn dân tham gia làm vệ sinh môi trường vào chiều chủ nhật hàng tuần được phát động mạnh mẽ, nhân dân hưởng ứng.

Hai là, quan tâm đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền về chương trình xây dựng NTM, phong trào thi đua “Chung sức xây dựng NTM”, những mô hình mới, cách làm hay, những tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến... bằng nhiều hình thức đa dạng, phong phú. Từ thực tế “trăm nghe không bằng một thấy”, huyện và các xã đã tổ chức cho toàn cán bộ từ huyện, xã đến cán bộ thôn tham quan, học tập các mô hình NTM kiểu mẫu của Hà Tĩnh, qua đó đã tác động mạnh mẽ đến nhận thức, tư duy của cán bộ các cấp về xây dựng NTM, sau tham quan, học tập, phong trào đã có sự chuyển biến mạnh mẽ hơn.

Ba là, quyết liệt, sâu sát trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc cho cơ sở. Cấp ủy huyện tập trung chỉ đạo sớm ban hành nhiều chỉ thị, nghị quyết chuyên đề về thực hiện xây dựng NTM, như: Đề án tăng cường công tác dân vận trong xây dựng NTM; Nghị quyết số 02-NQ/HU về phát triển kết cấu hạ tầng nông nghiệp và xây dựng NTM, giai đoạn 2016-2020; Nghị quyết số 05-NQ/HU về tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng đối với công tác dân vận thôn, khu phố, giai đoạn 2016-2020; Nghị quyết số 09-NQ/HU về phát huy những giá trị truyền thống, lịch sử - văn hóa, xây dựng con người Đông Sơn “Năng động, sáng tạo - thân thiện”; Nghị quyết số 10-NQ/HU về phát triển kết cấu hạ tầng giao thông đường bộ huyện Đông Sơn đến năm 2020, định hướng đến năm 2025... Trên cơ sở đó, UBND huyện, MTTQ và các ban, ngành, đoàn thể ban hành các đề án, chương trình, kế hoạch, hướng dẫn để chỉ đạo, hướng dẫn cơ sở thực hiện.

Trong quá trình triển khai, Ban Thường vụ Huyện ủy, BCĐ xây dựng NTM huyện phân công các thành viên cụ thể, rõ việc; vào những thời điểm cụ thể và đặc điểm của địa bàn để thành lập các tổ chỉ đạo, tổ công tác để trực tiếp giúp tháo gỡ khó khăn vướng mắc cho cơ sở.

Bốn là, lựa chọn đúng khâu đột phá về công tác cán bộ để thúc đẩy phong trào xây dựng NTM. Xác định “Cán bộ là gốc của mọi công việc” nên Đông Sơn đã lựa chọn khâu đột phá về công tác cán bộ, trong đó vai trò tiền phong, gương mẫu và sự năng động của cán bộ chủ chốt các cấp mà nhất là người đứng đầu: Bí thư đảng ủy, chủ tịch UBND xã, thị trấn là then chốt. Vì vậy, Đông Sơn đã sớm thực hiện công tác điều động, luân chuyển cán bộ, ngay từ năm 2016, 100% xã, thị trấn có lãnh đạo chủ chốt không phải là người địa phương, nhiều xã có từ 2-3 chức danh. Qua làm tốt công tác cán bộ đã tạo nên sự ổn định, đoàn kết trong hệ thống chính trị, giải quyết được sự trì trệ, cục bộ địa phương; đội ngũ cán bộ năng động, sáng tạo, trách nhiệm hơn, từ đó lan tỏa, tác động mạnh mẽ đến nhân dân, nhân dân đồng thuận, tin tưởng hơn, phong trào xây dựng NTM có thêm sức mạnh mới, những xã khó khăn nhất như Đông Hòa, Đông Thanh nhân dân cũng đã đồng tâm hoàn thành các tiêu chí NTM.

Năm là, ban hành nhiều cơ chế hỗ trợ, khuyến khích phong trào một cách kịp thời, phù hợp, hiệu quả, như các chương trình: Hỗ trợ xây dựng trường đạt chuẩn quốc gia; xây dựng mới nhà văn hóa thôn; xây dựng kênh mương, giao thông nội đồng; xây dựng hạ tầng cánh đồng mẫu lớn sản xuất lúa; hỗ trợ liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm; xây dựng mô hình sản xuất nông nghiệp công nghệ cao. Đặc biệt là cơ chế hỗ trợ cho các xã xây dựng NTM được hưởng 100% tiền đấu giá quyền sử dụng đất đã góp phần giúp các xã hoàn thành việc về đích NTM mà không để quá sức đóng góp của dân, không để nợ đầu tư xây dựng. Vừa qua, HĐND huyện tiếp tục nghị quyết về một số cơ chế như: Hỗ trợ xây dựng vườn mẫu; hỗ trợ xây dựng thôn NTM nâng cao, NTM kiểu mẫu; hỗ trợ xi măng mở rộng đường giao thông, làm rãnh thoát nước, tường rào thoáng; hỗ trợ xây dựng trường chuẩn quốc gia mức độ 2... Đây là động lực giúp cho các xã tiếp tục phấn đấu hướng đến NTM kiểu mẫu.

Sáu là, chỉ đạo thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, khích lệ động viên tinh thần trong nhân dân, tạo không khí thi đua sôi nổi, sự đồng thuận cao trong hệ thống chính trị và trong nhân dân, tạo nền tảng vững chắc trong xây dựng NTM.

Những kết quả đạt được trong chương trình xây dựng NTM của huyện đã tạo nên sự chuyển mình mạnh mẽ trong đời sống xã hội của người dân vùng quê Đông Sơn, đã làm cho cuộc sống mới của người dân nơi đây thêm niềm vui, niềm hạnh phúc mới. Đây cũng là tiền đề quan trọng để Đảng bộ và nhân dân trong huyện bước vào giai đoạn mới: Giai đoạn xây dựng NTM kiểu mẫu.

Nguyễn Quang Hải

Bí thư Huyện ủy, Chủ tịch HĐND huyện