Nâng cao hiệu quả cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất

Cập nhật thông tin đo mưa từ các trạm quan trắc tại Trung tâm thu nhận thông tin, tính toán, xử lý số liệu.

Thanh Hóa nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa. Mùa mưa thường từ tháng 5 đến tháng 10, gắn với gió mùa Đông Nam, gió Lào, thời tiết nóng ẩm, nhiều bão.

Mùa ít mưa thường từ tháng 12 đến tháng 4, gắn với thời kỳ rét lạnh do gió mùa Đông Bắc. Mùa mưa trên lưu vực sông Chu thường đến chậm hơn trên lưu vực sông Mã khoảng 1 tháng. Lượng mưa trung bình hàng năm khoảng 1.600 – 2.300 mm, mỗi năm có khoảng 90-130 ngày mưa. Độ ẩm tương đối từ 85% đến 87%, số giờ nắng bình quân khoảng 1.600-1.800 giờ. Trong năm, mưa tập trung chủ yếu từ tháng 5 đến tháng 10 và thường có những trận mưa lớn nhất, tháng mưa lớn nhất. Mưa là một trong những nguyên nhân để hình thành lũ ống, lũ quét và sạt lở đất ở khu vực miền núi. Trong những năm qua, công tác chỉ đạo, đối phó và khắc phục hậu quả lũ ống, lũ quét đã được UBND tỉnh, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và Tìm kiếm cứu nạn tỉnh, chính quyền các địa phương quan tâm thực hiện. Tuy nhiên, công tác này vẫn gặp nhiều khó khăn và hạn chế. Phương tiện và cách thức dự báo, cảnh báo còn mỏng, việc đầu tư cơ sở vật chất, kỹ thuật, nhất là hệ thống cảnh báo và thông tin liên lạc phục vụ cho việc phòng tránh lũ ống, lũ quét, sạt lở đất còn hạn chế... Trước thực tế đó, năm 2014, UBND tỉnh đã ban hành Quyết định số 3224/QĐ–UBND về việc “Phê duyệt kế hoạch xây dựng hệ thống quan trắc cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất tại các huyện miền núi, tỉnh Thanh Hóa”. Đây được xem là giải pháp quan trọng để nâng cao hiệu quả cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất ở khu vực miền núi của tỉnh.

Từ việc thực hiện quyết định trên, Sở Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) đã triển khai dự án “Xây dựng hệ thống quan trắc cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất tại các huyện miền núi tỉnh Thanh Hóa - Giai đoạn 1: 2014 – 2015”. Theo đó, Sở TN&MT phối hợp với các đơn vị liên quan xây dựng lắp đặt đồng bộ hệ thống thiết bị, như: Máy đo mưa tự ghi Sensor, Dataloger, thiết bị báo động và pin mặt trời, ắc quy... tại 15 trạm đo mưa, cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất thuộc 15 xã của huyện Mường Lát, Quan Sơn và huyện Quan Hóa. Trong đó, huyện Mường Lát đặt các trạm đo mưa, cảnh báo tại xã Mường Chanh, Quang Chiểu, Tam Chung, Trung Lý và Pù Nhi. Huyện Quan Hóa đặt các trạm đo mưa, cảnh báo tại xã Thành Sơn, Phú Lệ, Nam Tiến, Hiền Chung và Hiền Kiệt. Tại huyện Quan Sơn đặt tại các xã Na Mèo, Mường Mìn, Sơn Thủy, Tam Thanh và Trung Hạ. Trung tâm thu nhận thông tin, tính toán, xử lý số liệu từ 15 trạm đo mưa được đặt tại Chi cục Biển và Hải đảo, Sở TN&MT. Đồng chí Lê Viết Luân, Chi cục trưởng, Chi cục Biển và Hải đảo, Sở TN&MT cho biết: Hệ thống cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất trên địa bàn tỉnh được triển khai xây dựng từ năm 2015 và chính thức đi vào hoạt động từ năm 2017. Các trạm đo mưa tại 3 huyện Mường Lát, Quan Hóa và Quan Sơn có khả năng lưu trữ, tự truyền số liệu qua sóng GSM, hoạt động ổn định trong mọi điều kiện thời tiết ở khu vực. Số liệu đo từ các trạm được truyền hằng ngày về trung tâm thu thập thông tin, tính toán, xử lý số liệu và đưa ra bản tin cảnh báo gửi Ban Chỉ huy Phòng chống lụt bão tỉnh, các ngành, các cấp phục vụ công tác chỉ đạo phòng tránh lũ ống, lũ quét và sạt lở đất.

Được biết, để vận hành hiệu quả hệ thống cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất, Sở TN&MT đã phối hợp với đơn vị tư vấn Trung tâm Nghiên cứu Thủy văn và Tài nguyên nước - Viện Khoa học khí tượng thủy văn và Biến đổi khí hậu tổ chức tập huấn công tác quản lý, vận hành, khai thác hệ thống cho các cán bộ thuộc Sở TN&MT, Trưởng phòng TN&MT các huyện Mường Lát, Quan Sơn, Quan Hóa và cán bộ của 15 xã có lắp đặt trạm đo mưa. Cùng với đó, hằng năm, sở đều xây dựng kế hoạch vận hành hệ thống, giao nhiệm vụ cho các đơn vị liên quan, đặc biệt là các xã có trạm đo mưa. Đồng thời, kiểm tra, duy tu, bảo dưỡng hệ thống máy móc, thiết bị quan trắc, bảo đảm cho hệ thống đầu đo (Sensor) và thiết bị (Datalogger) bộ thu và xử lý số liệu, truyền thông tin qua sóng di động về trung tâm thu nhận số liệu, tính toán, xử lý hoạt động thông suốt. Qua đánh giá của ngành chức năng, từ khi hệ thống cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất đưa vào hoạt động thông tin lượng mưa tại các đơn vị xã có trạm quan trắc được cập nhật thường xuyên, liên tục. Kết quả cập nhật được phân tích, đánh giá chi tiết, phục vụ cảnh báo sớm lũ ống, lũ quét, qua đó, ngành chức năng, chính quyền địa phương triển khai thực hiện các biện pháp phòng ngừa thiệt hại.

Theo kế hoạch, trong gian đoạn tới, toàn tỉnh sẽ có thêm 23 trạm quan trắc, đo mưa được đặt tại các huyện Bá Thước, Lang Chánh, Thường Xuân, Ngọc Lặc, Cẩm Thủy, Thạch Thành và Như Xuân. Hy vọng, với việc tăng cường hệ thống trạm quan trắc, đo mưa, cảnh báo lũ ống, lũ quét và sạt lở đất, vào mùa mưa bão, nhiều hộ dân ở khu vực miền núi của tỉnh sẽ bớt đi nỗi lo thiệt hại về người và tài sản do lũ ống, lũ quét và sạt lở đất gây ra.

Phong Sắc