Xã Hòa Lộc: Nhọc nhằn nghề muối và bài toán chuyển đổi mô hình kinh tế

Giá muối giảm sút, khí hậu biến đổi thất thường, diêm dân xã Hòa Lộc, huyện Hậu Lộc liên tục gặp nhiều khó khăn trong hoạt động sản xuất. Bài toán chuyển đổi nghề muối sang mô hình kinh tế nuôi trồng thủy sản và hướng tới cụm công nghiệp được tính đến. Song, việc chuyển đổi với bà con nhân dân còn gặp nhiều khó khăn.

Ảnh: Hiền Lê.

Bấp bênh, cơ cực với “những viên kim cương mặn”

Nghề muối từ bao đời nay trở thành nghề sản xuất truyền thống của diêm dân Hòa Lộc. Nhưng những năm gần đây, thay cho sự tấp nập, hăng say của bà con diêm dân bên những ô muối là hình ảnh nhiều ruộng muối bị bỏ hoang, hệ thống ô chạt, bể lọc vắng người thau rửa. Loáng thoáng một vài người cao tuổi cặm cụi chang cát, họ tiếc nắng, nhớ nghề mà làm một vài khoảnh muối...

Với phương pháp làm muối truyền thống, nếu thời thiết nắng to thuận lợi, diêm dân có thể sản xuất 100kg muối/ngày. Khi thời tiết không ủng hộ, năng suất sẽ giảm dần. Theo lý giải của ông Đào Nguyên Hồng - Giám đốc Hợp tác xã muối Tam Hòa, xã Hòa Lộc, sản lượng muối thấp, nguyên nhân chính là do chưa được đầu tư vào công nghệ, sản xuất phụ thuộc nhiều vào tự nhiên nên năng suất chưa cao. Giá muối bán tại ruộng thấp, xấp xỉ 2.000 đồng/kg. Trong khi đó, thị trường tiêu thụ ngày càng eo hẹp.

Chị Lê Thị Chưởng đổ “nước cái” sau nhiều lần nuôi mặn lên những ô muối chịu lắng để nước biển sắc lại và kết tủa thành muối. Ảnh: Hiền Lê.

Diêm dân phải ra đồng vào lúc thời tiết khắc nghiệt nhất, trải qua nhiều công đoạn phơi nắng, chưng cất mới có thể làm ra hạt muối. Là một người gắn bó lâu năm với nghề muối, chị Lê Thị Chưởng 54 tuổi, quê ở Thôn 1, Tam Hòa, xã Hòa Lộc buồn bã tâm sự: “Làm muối thu nhập thấp, không như mong muốn nên chồng con tìm những việc khác để làm. Còn tôi vẫn làm nghề muối. Dù giá thành không cao nhưng tôi vẫn có những đồng thu nhập ấy để trang trải cuộc sống của gia đình”. Mong muốn của chị Chưởng hay những diêm dân còn nhiệt huyết với nghề là có nhiều nguồn tiêu thụ tại ruộng, giá muối tăng lên để có thể tiếp tục duy trì nghề muối.

Diêm dân không còn mặn mà với nghề muối

Hiện tại, tổng diện tích sản xuất muối của xã Hòa Lộc khoảng 29 ha. Trong đó cánh đồng Nam Tiến khoảng 20 ha, cánh đồng Chương Xá khoảng 9 ha. Diện tích sản xuất muối ngày càng thu hẹp bởi lẽ nghề làm muối nặng nhọc, vất vả, nhưng giá bán muối trên thị trường lại thấp, thị trường tiêu thụ không ổn định, bấp bênh. Nghề muối vốn nhọc nhằn, vất vả, diêm dân “trông trời”, “trông nắng”. Ấy vậy mà giá cả thấp, đầu ra eo hẹp, bà con chủ yếu tự tìm nguồn tiêu thụ cho lượng muối của mình. Bởi vậy, những diêm dân nơi đây không còn mặn mà với muối, nhiều diện tích sản xuất muối bỏ hoang.

Nhiều ruộng muối bỏ hoang, nứt nẻ tại cánh đồng Nam Tiến. Ảnh: Hiền Lê.

Lực lượng sản xuất muối hiện tại ở xã Hòa Lộc chủ yếu là người già, ngoài 50 tuổi. Những người không còn khả năng đi làm ở doanh nghiệp, công ty hay không có nguồn vốn chuyển đổi sang mô hình kinh tế khác, họ gắn bó với nghề muối để kiếm thêm những đồng thu nhập ít ỏi.

“Làm muối vất vả, 12h trưa giữa trời nắng gắt phải đi, tối muộn mới về. Tôi mong muốn có những nghề khác vừa phù hợp với tình hình sức khỏe, vừa có thu nhập để trang trải cuộc sống cùng chồng”, chị Biện Thị Tơ, 60 tuổi, thôn 1, Tam Hòa, xã Hòa Lộc chia sẻ.

Trước tình hình giá muối thấp, nhiều ruộng muối bỏ hoang, bài toán chuyển đổi nghề muối sang mô hình kinh tế nuôi trồng thủy hải sản và cụm công nghiệp được tính đến.

Khó khăn trong chuyển đổi mô hình kinh tế

Xã Hòa Lộc đang chuyển đổi mô hình kinh tế theo hai hướng: Nuôi trồng thủy hải sản và xây dựng cụm công nghiệp. Cụ thể, cánh đồng Chương Xá chuyển 19ha để xây dựng cụm công nghiệp cá Hòa Lộc. Cánh đồng Nam Tiến nhân dân sản xuất muối 2/3 diện tích, 1/3 diện tích còn lại chuyển sang mô hình nuôi trồng thủy hải sản. Tuy nhiên, quá trình chuyển đổi mô hình kinh tế còn gặp nhiều khó khăn. Ông Nguyễn Văn Tuấn – Chủ tịch UBND xã Hòa Lộc, Hậu Lộc cho biết: “Để nuôi trồng thủy hải sản cần có chuyên môn, kiến thức về thâm canh nuôi trồng và có số vốn lớn để đầu tư. Bà con cần liên kết với nhau để có thể chuyển đổi được mô hình kinh tế hiệu quả hơn”.

Mô hình nuôi tôm theo chuẩn công nghệ VietGap tại xã Hòa Lộc. Ảnh: Hiền Lê.

Tính đến thời điểm hiện tại, mô hình nuôi trồng thủy hải sản trên địa bàn xã đã chuyển đổi khoảng 8ha. Anh Lê Văn Kiên, Phó giám đốc Hợp tác xã muối Tam Hòa cũng là người tham gia nuôi tôm với diện tích khoảng 1,7 ha. Anh chia sẻ: Nguồn vốn để đầu tư mô hình này khoảng 4 tỷ đồng, bản thân phải học hỏi và tự nghiên cứu về những kiến thức nuôi trồng thủy hải sản để có thể mang lại năng suất cao. Thu nhập mỗi vụ khoảng 3 tỷ và 2 vụ/ năm.

Một góc của mô hình nuôi tôm theo chuẩn công nghệ cao của anh Lê Văn Kiên. Ảnh: Hiền Lê.

Hiện tại, việc chuyển đổi cụm công nghiệp đang trong giai đoạn thực hiện giải phóng mặt bằng. Cụm công nghiệp cá Hòa Lộc hứa hẹn sẽ là nơi thu hút các nhà đầu tư, các doanh nghiệp chế biến, sản xuất thủy sản. Đồng thời là nơi giải quyết được số lượng lớn người lao động trên địa bàn của xã và các vùng lân cận.

Hiệu quả của bài toán chuyển đổi là rõ rệt. Với nguồn lực đầu tư của Nhà nước và cộng đồng, sự quan tâm của cấp ủy và chính quyền địa phương, trong tương lai bà con nhân dân xã Hòa Lộc sẽ mạnh dạn, tự tin hơn trong chuyển đổi mô hình kinh tế để tăng thêm nguồn thu nhập.

Hiền Lê