Thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU: Kết quả và những vấn đề cần quan tâm

Nhà máy Thủy điện Trung Sơn (Quan Hóa).

Sau 5 năm (2014-2018) thực hiện Nghị quyết số 09-NQ/TU (NQ số 09) ngày 4 -11-2013 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác giảm nghèo nhanh và bền vững ở các huyện miền núi Thanh Hóa đến năm 2020, cho thấy công tác giảm nghèo ở các huyện miền núi đã đạt được nhiều kết quả tích cực.

Tuy nhiên, việc thực hiện các mục tiêu của nghị quyết trong thời gian tới vẫn còn những vấn đề cần được các sở, ngành, các địa phương quan tâm.

5 năm thực hiện NQ số 09, các sở, ban, ngành của tỉnh, đã tập trung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội khu vực miền núi của tỉnh. Các huyện miền núi tiến hành rà soát, điều chỉnh, bổ sung quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của huyện, của xã. Huy động các nguồn lực, khai thác tiềm năng, thế mạnh để đầu tư phát triển sản xuất nhằm cải thiện và nâng cao thu nhập cho người dân. Đồng thời, đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng, góp phần phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững. Trong 5 năm, tổng nguồn vốn huy động đạt gần 8.000 tỷ đồng đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng ở khu vực miền núi của tỉnh; cơ cấu nguồn vốn đầu tư chuyển dịch theo hướng giảm tỷ trọng vốn ngân sách Nhà nước, tăng vốn đầu tư nước ngoài và các thành phần kinh tế. Nhiều công trình, dự án quy mô lớn, có tác động lan tỏa... đã hoàn thành, đưa vào sử dụng, phát huy hiệu quả nguồn vốn đầu tư, góp phần phát triển kinh tế - xã hội, giảm nghèo bền vững, như: Đường nối các huyện miền núi phía Tây của tỉnh, đường giao thông từ bản NaTao, xã Pù Nhi đi bản Chai, xã Mường Chanh (Mường Lát), đường Hồi Xuân – Tén Tằn (Quốc lộ 15C); các tuyến Quốc lộ 217, 47...; các nhà máy thủy điệnTrung Sơn, Bá Thước 1 và Bá Thước 2, Xuân Minh. Đồng thời, đã hoàn thành đầu tư xây dựng, đưa vào sử dụng các công trình nhiều công trình thủy lợi. Đến nay, có 196/196 xã được dùng điện lưới quốc gia và có điện thoại; 100% trung tâm huyện lỵ và các xã có mạng truyền dẫn cáp quang và được phủ sóng thông tin di động.

Nhìn chung, tình hình kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi đã có bước phát triển khá toàn diện; đời sống vật chất, tinh thần vùng đồng bào được cải thiện rõ rệt, người nghèo đã tiếp cận thuận lợi và đầy đủ hơn các chính sách trợ giúp của Nhà nước; hệ thống kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội được tăng cường và củng cố. Nhà ở, đất ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt, việc làm cho lao động được quan tâm giải quyết. Sự nghiệp giáo dục, văn hóa, chăm sóc sức khỏe nhân dân có chuyển biến tích cực; hệ thống chính trị được củng cố, đội ngũ cán bộ là người dân tộc được quan tâm đào tạo bồi dưỡng; an ninh trật tự trên vùng dân tộc và miền núi được giữ vững, góp phần nâng cao hiệu quả công tác giảm nghèo. Tốc độ giảm nghèo ở các huyện miền núi luôn cao hơn 1,7 lần bình quân chung toàn tỉnh, trong đó 7 huyện nghèo cao gấp 2,1 lần bình quân chung toàn tỉnh; tỷ lệ hộ nghèo bình quân giảm 5,5% (giai đoạn 2013-2015) và giảm 4,45% (giai đoạn 2016-2018); thu nhập bình quân đầu người tăng 1,6 lần so với năm 2013 và tăng 1,25% so với năm 2015; đến nay huyện Như Xuân thoát khỏi diện nghèo theo Nghị quyết 30a của Chính phủ; có 17,4% xã đặc biệt khó khăn và 8,12% thôn, bản đặc biệt khó khăn vùng dân tộc miền núi thoát khỏi diện đặc biệt khó khăn theo tiêu chí quy định; có 33 xã và 35 thôn, bản đạt chuẩn nông thôn mới.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, việc thực hiện NQ số 09 vẫn còn những vấn đề quan tâm, cần có giải pháp khắc phục có hiệu quả. Đó là kết quả giảm nghèo chưa bền vững, hằng năm tỷ lệ giảm bảo đảm theo mục tiêu NQ số 09, nhưng tỷ lệ hộ nghèo còn cao (gấp 2,15 lần so với toàn tỉnh). Còn 3 huyện chưa đạt chỉ tiêu giảm nghèo, 2 huyện chưa đạt chỉ tiêu giảm nghèo năm 2018; nguy cơ tái nghèo còn cao, hộ nghèo mới phát sinh theo tiêu chí đa chiều cao, nhất là các xã vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn. Kêu gọi, thu hút các doanh nghiệp đầu tư vào khu vực miền núi còn khó khăn. Nguồn lực thực hiện các chương trình giảm nghèo hạn chế nhưng đầu tư còn dàn trải, lựa chọn thứ tự ưu tiên đầu tư chưa hợp lý, một số công trình hiệu quả thấp; chưa thực sự phát huy và huy động được sức mạnh tổng hợp để giảm nghèo. Việc lồng ghép các nguồn vốn các dự án phát triển sản xuất của chương trình giảm nghèo với nhau chưa đạt hiệu quả cao; nguồn vốn tín dụng ưu đãi để phát triển sản xuất sử dụng hiệu quả thấp. Thực hiện hỗ trợ giống cây, giống con chưa gắn với tập huấn, chuyển giao tiến bộ khoa học - kỹ thuật nên hiệu quả kinh tế chưa cao. Một số mô hình phát triển sản xuất thành công nhưng việc nhân rộng còn hạn chế. Một số cơ chế, chính sách về phát triển sản xuất; xóa đói, giảm nghèo thực hiện chưa linh hoạt, chưa sát, chưa phù hợp với một số địa phương... Nhiều nơi tập quán còn lạc hậu; tình hình hoạt động tôn giáo, nghiện ma túy, tệ nạn xã hội..., đang còn diễn biến phức tạp đã ảnh hưởng đến công tác giảm nghèo ở các huyện miền núi.

Để khắc phục những tồn tại, hạn chế; tiếp tục lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đã đề ra trong NQ số 09, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ, toàn diện hơn về công tác giảm nghèo nhanh và bền vững ở các huyện miền núi đến năm 2020, các sở, ban, ngành của tỉnh, các huyện miền núi, các đơn vị có liên quan tập trung tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức, tạo chuyển biến mạnh mẽ của cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể, của cán bộ, đảng viên và nhân dân các dân tộc miền núi trong lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện nhiệm vụ giảm nghèo. Đồng thời, đề cao ý thức tự vươn lên thoát nghèo, xóa bỏ tâm lý tự ti cam chịu; tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào sự hỗ trợ của Nhà nước trong các hộ nghèo, hộ cận nghèo. Nâng cao tinh thần, trách nhiệm và phát huy vai trò của các lực lượng tại cơ sở, nhất là MTTQ, các đoàn thể chính trị - xã hội, lực lượng biên phòng, công an, quân sự, giáo viên... trong công tác tuyên truyền, vận động, hướng dẫn, giúp đỡ người nghèo, hộ nghèo chủ động, tích cực vươn lên thoát nghèo. Điều tra, rà soát xác định rõ nguyên nhân nghèo để có giải pháp hỗ trợ giảm nghèo đến từng hộ, từng thôn, bản, từng địa phương. Đầu tư phát triển sản xuất nông, lâm, thủy sản; các ngành dịch vụ. Xây dựng các mô hình phát triển sản xuất hiệu quả kinh tế và triển khai có hiệu quả việc nhân rộng trên địa bàn. Tập trung khai thác tiềm năng, thế mạnh của từng địa phương để phát triển các loại cây trồng, vật nuôi phù hợp với điều kiện khí hậu, đất đai. Khuyến khích người dân phát triển các sản phẩm có nhu cầu thị trường, như: Cây lấy gỗ, cây dược liệu, chăn nuôi...; trồng các loại cây ăn quả. Khắc phục tình trạng chăn nuôi theo hình thức chăn thả tự nhiên, chuyển mạnh sang chăn nuôi theo hình thức chăn nuôi nhốt chuồng, chuồng trại, trang trại tập trung quy mô lớn ở những nơi có điều kiện, nhân rộng mô hình chăn nuôi dưới tán rừng. Huy động các nguồn lực để đầu tư xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng kinh tế - xã hội. Thu hút đầu tư phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp; phát huy lợi thế của từng vùng để thu hút đầu tư phát triển ngành công nghiệp chế biến gắn với vùng nguyên liệu tập trung theo quy hoạch... Đầu tư phát triển đa dạng các sản phẩm du lịch gắn với phát huy tiềm năng, lợi thế về các danh lam thắng cảnh, các di tích lịch sử văn hóa, các làng nghề có giá trị khai thác phục vụ du lịch. Từng bước hình thành và phát triển các tour du lịch kết nối giữa các vùng miền, gắn kết các điểm du lịch làng nghề với các tuyến du lịch của tỉnh theo quy hoạch nhằm thu hút du khách trong và ngoài nước, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội, giải quyết việc làm, nâng cao thu nhập cho người nghèo.

Xuân Hùng