Những vấn đề cần quan tâm trong sản xuất, tiêu thụ dứa gai

Những năm gần đây, tại nhiều địa phương trong tỉnh, bà con nông dân đã tự ý mở rộng diện tích trồng dứa, không theo định hướng của ngành nông nghiệp, dẫn đến sản phẩm cung vượt cầu và giá giảm sâu.

Thu hoạch dứa gai tại xã Cao Thịnh (Ngọc Lặc).

Theo tìm hiểu của phóng viên, trên địa bàn xã Hà Long (Hà Trung) có khoảng 600 ha dứa, song chỉ có khoảng 200 ha là nằm trong định hướng phát triển của xã, còn lại hơn 400 ha trồng tự phát. Nguyên nhân do cây dứa phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng ở đây, dễ chăm sóc. Những năm trước đây, giá dứa tăng cao cho lợi nhuận hàng trăm triệu đồng/ha, khiến người dân đua nhau trồng. Ngoài ra, cây dứa cũng nằm trong kế hoạch chuyển đổi cơ cấu cây trồng của xã nhưng diện tích ít hơn nhiều so với diện tích dứa được trồng thực tế của xã hiện nay. Không quan tâm đến cảnh báo của chính quyền địa phương, nhiều hộ dân đã tự ý mở rộng diện tích trồng dứa, một số hộ còn chuyển đổi đất ruộng mía sang trồng dứa. Còn tại thị xã Bỉm Sơn, diện tích dứa đang trồng trên địa bàn khoảng 410 ha; trong đó có 300 ha được trồng trên đất nông trường của Công ty TNHH Nông công nghiệp Hà Trung; còn lại là do các HTX, người dân tự trồng. Liên tục nhiều năm nay, người trồng dứa gặp khó khăn trong việc tiêu thụ, do giá dứa xuống thấp, thương lái không thu mua số lượng lớn, khiến nhiều nông dân trồng dứa lao đao. Thậm chí, có thời điểm giá dứa giảm sâu chỉ còn 1.500 đồng/1 kg, thấp hơn giá thành sản xuất, người trồng dứa thua lỗ nặng. Có thời điểm không bán được, dứa chín đầy đồng nhưng người dân không buồn thu hoạch. Các tổ chức đoàn thể hỗ trợ “giải cứu” nhưng cũng chỉ là giải pháp tình thế, không có tính bền vững. Trong khi đó, hầu hết các hộ dân chưa ký được hợp đồng bao tiêu sản phẩm với các cơ sở thu mua, chế biến.

Việc mở rộng diện tích trồng dứa ồ ạt, không tuân theo kế hoạch sản xuất còn diễn ra ở nhiều xã của các huyện Hà Trung, Thạch Thành, Yên Định, Như Thanh, Ngọc Lặc... Thực tế đã xảy ra nhiều loại cây trồng tự phát lâm vào cảnh “được mùa, mất giá”. Thế nhưng, tình trạng này đang lặp lại với người trồng dứa trên địa bàn tỉnh. Qua thống kê của Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, trong những năm gần đây, diện tích dứa trên địa bàn tỉnh tăng đột biến. Niên vụ 2018-2019 diện tích dứa toàn tỉnh trồng 3.200 ha, tập trung tại các huyện, thị xã có diện tích lớn, như: Yên Định 700 ha, Hà Trung 600 ha, Bỉm Sơn 410 ha, Ngọc Lặc 500 ha, Thạch Thành 600 ha... Trong khi đó, theo Quyết định 4833/QĐ-UBND ngày 31-12-2014 về phê duyệt kế hoạch tổng thể phát triển nông nghiệp tỉnh Thanh Hóa đến năm 2025 và định hướng đến năm 2030, đến năm 2025 mới phát triển là 2.500 ha. Qua theo dõi nguyên nhân diện tích cây dứa tăng đó là tại một số địa phương quỹ đất trồng dứa vẫn còn, việc chuyển đổi cây trồng khác sang trồng dứa diễn ra tại một số địa phương. Hàng năm, dứa được thu hoạch rộ từ tháng 4 đến tháng 7, dẫn đến có thời điểm cung vượt quá cầu khiến dứa không tiêu thụ được. Trong khi đó trên địa bàn tỉnh chưa có nhà máy chế biến dứa, tiêu thụ dứa chủ yếu là thông qua thương lái nên thiếu tính ổn định và bền vững. Trước thực trạng trên, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị UBND các huyện, thị xã có diện tích dứa rà soát diện tích, năng suất, sản lượng dứa hiện tại trên địa bàn; xác định lại diện tích sản xuất dứa của địa phương để khuyến cáo sản xuất trên diện tích phù hợp, không mở rộng diện tích khi chưa có doanh nghiệp ký kết thu mua. Hướng dẫn hộ nông dân, doanh nghiệp áp dụng quy trình kỹ thuật sản xuất dứa theo hướng an toàn, thực hiện tốt quy trình thâm canh, rải vụ ngay từ đầu vụ trồng. Chủ động, tích cực đấu mối, kêu gọi doanh nghiệp chế biến dứa trong và ngoài tỉnh liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm dứa theo chuỗi giá trị.

Bài và ảnh: Lê Hợi