Những kết quả đáng ghi nhận của Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới

Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII, nhiệm kỳ 2015-2020, xác định chương trình phát triển nông nghiệp, xây dựng nông thôn mới (NTM) là 1 trong 5 chương trình trọng tâm trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh.

Mô hình trồng bí xanh giúp nâng cao thu nhập cho nhiều hộ dân xã Nga Yên (Nga Sơn).

Theo đó, mục tiêu được đề ra trong xây dựng NTM là đến năm 2020, toàn tỉnh có hơn 55,8% số xã đạt chuẩn NTM, 5 huyện đạt chuẩn NTM, 20% số thôn, bản miền núi đạt chuẩn NTM.

Để đạt được mục tiêu trên, ngay từ đầu nhiệm kỳ, các sở, ngành có liên quan và các địa phương trong tỉnh đã chú trọng thực hiện định hướng tái cơ cấu nông nghiệp gắn với xây dựng NTM; thực hiện, nhân rộng nhiều mô hình phát triển sản xuất nhằm nâng cao thu nhập cho người dân, từ đó nuôi dưỡng nguồn lực trong dân, tạo nền tảng cho việc huy động nguồn lực xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất và nâng cao đời sống cho nhân dân. Cùng với đó, các địa phương luôn tranh thủ các nguồn lực từ bên ngoài, huy động và phát huy tối đa nguồn nội lực bên trong để xây dựng các công trình kết cấu hạ tầng, xây dựng NTM. Bên cạnh đó, tỉnh đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách hỗ trợ, khuyến khích, thúc đẩy phát triển sản xuất, gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp. Từ các cơ chế này, nhiều địa phương đã tập trung đẩy mạnh phát triển sản xuất theo hướng sản xuất hàng hóa, vừa tạo mối liên kết, vừa khai thác, phát huy tối đa thế mạnh các mô hình cây, con đặc sản; hình thành các vùng chuyên canh cây ăn quả có múi, cây lấy gỗ... có giá trị kinh tế cao. Đáng chú ý, bắt đầu từ đầu nhiệm kỳ, việc xây dựng NTM trên địa bàn tỉnh đã từng bước thay đổi phương pháp chỉ đạo, từ phương thức dễ làm trước, khó làm sau sang tập trung tháo gỡ khó khăn, liên kết sản xuất, kết nối trong thực hiện hoàn thành mục tiêu nhiệm vụ của Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM và phong trào thi đua chung sức xây dựng NTM. Từ chỉ đạo điểm sang vừa chỉ đạo điểm, vừa chỉ đạo theo diện rộng, vừa tập trung chỉ đạo xây dựng NTM trên địa bàn cấp xã, vừa quan tâm đẩy mạnh xây dựng NTM ở cấp thôn, bản, nhất là khu vực miền núi đặc biệt khó khăn để nhân ra diện rộng. Phân công đồng chí bí thư cấp ủy đảng làm trưởng ban chỉ đạo xây dựng NTM, gắn sâu vai trò thuộc các ngành phụ trách tiêu chí và trách nhiệm của người đứng đầu địa phương về kết quả xây dựng NTM. Đổi mới phương thức hỗ trợ phát triển sản xuất theo hướng ưu tiên hỗ trợ phát triển các HTX, tổ liên kết, giảm dần hỗ trợ nhỏ lẻ theo quy mô hộ gia đình.

Nhờ đổi mới các hình thức chỉ đạo xây dựng NTM kết hợp với thực hiện có hiệu quả các giải pháp nói trên, nên công tác xây dựng NTM nửa nhiệm kỳ qua trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Tổng vốn huy động đầu tư cho xây dựng NTM trong nửa nhiệm kỳ qua là 18.043,32 tỷ đồng, chiếm 18,12% tổng vốn đầu tư cho nông nghiệp, nông thôn. Từ nguồn vốn huy động được, các địa phương đã tập trung đầu tư xây dựng, triển khai thực hiện các mô hình phát triển sản xuất nông nghiệp, ngành nghề nông thôn. Đầu tư xây dựng các công trình giao thông nông thôn, nhà văn hóa thôn, kênh mương và giao thông nội đồng. Các xã đã xây dựng mới, nâng cấp, cải tạo 454 công trình hạ tầng nông thôn. Việc đầu tư xây dựng NTM đã giúp diện mạo nông thôn ngày càng đổi mới, đời sống vật chất, tinh thần của người dân không ngừng được cải thiện và ngày càng nâng cao. Xét về các chỉ tiêu phát triển kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân, hiện trên địa bàn tỉnh có 97,4% số xã đạt tiêu chí lao động có việc làm, tăng 11% so với năm 2015; 75,9% số xã đạt các tiêu chí thu nhập, tăng 9%; 72,4% số xã đạt chuẩn tiêu chí giao thông, tăng 31%; 83,2% số xã đạt chuẩn tiêu chí thủy lợi, tăng 35%; 66,3% số xã đạt các tiêu chí hộ nghèo, tăng 38%... Theo thống kê của Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh, thu nhập bình quân đầu người khu vực nông thôn trên địa bàn tỉnh năm 2018 dự kiến khoảng 26,5 triệu đồng, tăng 1,47 lần so với năm 2014; tỷ lệ hộ nghèo giảm xuống còn hơn 8,4%; tỷ lệ dân số nông thôn sử dụng nước hợp vệ sinh ước đạt 93%. Từ những kết quả trên, Văn phòng Điều phối xây dựng NTM tỉnh ước đến hết năm 2018, toàn tỉnh sẽ có 3 huyện, 283 xã đạt chuẩn NTM; 557 thôn, bản được công nhận đạt chuẩn NTM, trong đó có 424 thôn, bản miền núi đạt chuẩn NTM, bình quân toàn tỉnh đạt 15,3 tiêu chí/xã và không còn xã dưới 5 tiêu chí.

Tuy nhiên nguồn vốn đầu tư thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM chưa tương xứng với mục tiêu, nhiệm vụ. Việc thực hiện lồng ghép các chương trình, dự án trong xây dựng NTM còn hạn chế, gặp nhiều khó khăn, vướng mắc. Kết quả thực hiện Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng NTM chưa đồng đều giữa các địa phương trong tỉnh, còn khoảng cách chênh lệch khá lớn trong kết quả xây dựng NTM giữa khu vực đồng bằng và khu vực miền núi. Khu vực đồng bằng đạt bình quân 16,7 tiêu chí/xã, khu vực miền núi bình quân đạt 12,6 tiêu chí/xã. Bên cạnh đó, một số địa phương chưa tích cực và thiếu quyết liệt trong lãnh đạo, chỉ đạo, cũng như việc xây dựng lộ trình và giải pháp chưa phù hợp để xây dựng NTM. Một bộ phận cán bộ, nhân dân vẫn còn tư tưởng trông chờ, ỷ lại vào đầu tư của Nhà nước; việc lồng ghép nguồn vốn của các chương trình, dự án còn hạn chế. Việc duy trì, củng cố và nâng cao chất lượng các tiêu chí theo Bộ tiêu chí quốc gia về xã NTM giai đoạn 2016 - 2020 ở nhiều địa phương vẫn còn hạn chế, nhất là các tiêu chí có tính không bền vững như môi trường, bảo hiểm xã hội, an ninh trật tự, thu nhập.

Để đạt được mục tiêu đề ra trong nửa nhiệm kỳ tới, các sở, ban, ngành và các địa phương trong tỉnh đang tiếp tục triển khai thực hiện đồng bộ các giải pháp; trong đó, sẽ tập trung thực hiện các giải pháp, như: Tập trung phát triển sản xuất, chuyển dịch cơ cấu kinh tế nông thôn, nâng cao thu nhập cho cư dân nông thôn, tổ chức liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị đối với các sản phẩm chủ lực của từng vùng, ứng phó với biến đổi khí hậu; hoàn thành hệ thống cơ sở hạ tầng thiết yếu trên địa bàn xã, ưu tiên những xã nghèo, xã đặc biệt khó khăn. Đối với những xã đã đạt chuẩn NTM, phấn đấu xây dựng thành xã kiểu mẫu. Tập trung huy động các nguồn lực để đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng nông nghiệp, nông thôn theo hướng đồng bộ và từng bước hiện đại. Hỗ trợ và tạo điều kiện cho các doanh nghiệp, HTX, cơ sở, làng nghề xây dựng thương hiệu sản phẩm, xây dựng chỉ dẫn địa lý, đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp; đẩy mạnh xây dựng các thương hiệu hàng hóa nông sản xứ Thanh; xây dựng theo mô hình “Mỗi xã một sản phẩm”.