Khó khăn trong phát triển đô thị trên địa bàn tỉnh

Hiện nay, công tác phát triển đô thị đang gặp nhiều khó khăn do những thay đổi về tiêu chuẩn, tiêu chí và quy định về điều chỉnh địa giới hành chính khiến tỷ lệ đô thị hóa ở Thanh Hóa mới chỉ đạt 23,5%. Trong khi đó mục tiêu của tỉnh đến năm 2020 là 35% trở lên.

TP Thanh Hóa không ngừng được mở rộng, đầu tư hạ tầng hiện đại, khang trang.

Thực hiện kế hoạch số 124/KH-UBND ngày 26-7-2017 của UBND tỉnh, trong giai đoạn 2016 đến năm 2020, để đạt được mục tiêu tỷ lệ đô thị hóa 35%, thành lập mới 10 phường tại TP Thanh Hóa; Thành lập TP Sầm Sơn và TP Bỉm Sơn; Thành lập thị xã Tĩnh Gia - Nghi Sơn; Công nhận khu vực thị trấn Lam Sơn, thị trấn Sao Vàng và khu vực dự kiến mở rộng đạt tiêu chuẩn đô thị loại IV. Đồng thời, mở rộng địa giới hành chính các thị trấn: thị trấn Hà Trung, thị trấn Quảng Xương, thị trấn Thọ Xuân, thị trấn Nga Sơn, thị trấn Triệu Sơn, thị trấn Quán Lào, thị trấn Vạn Hà, thị trấn Bút Sơn, thị trấn Hậu Lộc, thị trấn Vĩnh Lộc, thị trấn Bến Sung, thị trấn Cẩm Thủy, thị trấn Kim Tân, thị trấn Lang Chánh, thị trấn Yên Cát, thị trấn Thường Xuân, thị trấn Cành Nàng, thị trấn Quan Hóa, thị trấn Quan Sơn, thị trấn Mường Lát, thị trấn Ngọc Lặc. Bên cạnh đó, thành lập mới các đô thị loại V (thị trấn mới): Thị trấn Quảng Lợi (Quảng Xương); Thị trấn Nưa, xã Tân Ninh (Triệu Sơn); thị trấn Yên Mỹ (Nông Cống); thị trấn Xuân Lai (Thọ Xuân); thị trấn Kiểu, xã Yên Phong và thị trấn Định Tân (Yên Định); thị trấn Hải Tiến (Hoằng Hóa); thị trấn Diêm Phố (Hậu Lộc); thị trấn Đông Khê (Đông Sơn).

Thị xã Bỉm Sơn đang phấn đấu lên thành phố.

Theo tiến độ thực hiện phát triển hệ thống đô thị tỉnh Thanh Hóa đến năm 2020, Thanh Hóa hoàn toàn đảm bảo mục tiêu đến năm 2020 đạt tỷ lệ đô thị hóa 35%. Tuy nhiên, ngày 17-4-2018, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành công văn số 262/UBTVQH14–PL về việc thống nhất thực hiện các quy định về điều chỉnh địa giới đơn vị hành chính gắn với việc thực hiện Nghị quyết Trung ương 6. Theo đó, các quy định về việc mở rộng địa giới hành chính và thành lập đơn vị hành chính đô thị đã có những thay đổi (diện tích, dân số,…), dẫn đến khó khăn cho việc thực hiện mục tiêu phát triển đô thị của nhiều địa phương trong tỉnh. Do đó, đến nay mục tiêu thành lập 10 phường tại TP Thanh Hóa, thành lập TP Bỉm Sơn, Thành lập thị xã Tĩnh Gia – Nghi Sơn và mở rộng địa giới hành chính một số thị trấn vẫn chưa thực hiện được. Điều này càng khó khăn hơn đối với việc mở rộng địa giới hành chính và phát triển đô thị tại các thị trấn thuộc khu vực miền núi.

Định hướng phát triển kinh tế xã hội toàn tỉnh Thanh Hoá và định hướng phát triển hệ thống đô thị Thanh Hóa đến năm 2020 đã khẳng định thị xã Bỉm Sơn là đô thị hạt nhân của vùng, là một trong 4 cụm công nghiệp động lực phát triển kinh tế toàn tỉnh. Tuy nhiên, đến nay mục tiêu này vẫn chưa trở thành hiện thực.

Theo ông Bùi Huy Hùng, Chủ tịch UBND thị xã Bỉm Sơn: Nếu không có quy định mới, việc thành lập TP Bỉm Sơn dự kiến sẽ thực hiện xong trong năm 2019. Tuy nhiên, theo quy định mới, thành phố thuộc tỉnh phải đảm bảo đủ diện tích từ 150km2 trở lên, quy mô dân số từ 150.000 người trở lên (Trong khi thị xã Bỉm Sơn hiện tại có diện tích tự nhiên khoảng 67km2, dân số khoảng 71.000 người). Vì vậy, để thành lập được TP Bỉm Sơn thì phải xem xét mở rộng thị xã Bỉm Sơn sang toàn bộ huyện Hà Trung và phải tập trung nguồn lực để nâng cấp cơ sở hạ tầng. Nội dung này sẽ chỉ có thể thực hiện được sớm nhất trong giai đoạn 2020-2025.

Việc thành lập thành phố đã khó, với thị trấn các huyện, để thực hiện việc mở rộng địa giới hành chính thì trình tự thủ tục được thực hiện theo 3 bước, bước 1: Phê duyệt quy hoạch điều chỉnh mở rộng địa giới hành chính của thị trấn; bước 2: Khu vực được phê duyệt quy hoạch điều chỉnh phải được cấp có thẩm quyền công nhận đạt tiêu chuẩn đô thị loại IV hoặc loại V; bước 3: Được Ủy ban Thường vụ Quốc hội thông qua.

Một góc thị trấn Mường Lát hôm nay.

Với trình tự nêu trên thì các thị trấn huyện lỵ trong tỉnh đã thực hiện xong bước 1; 7/21 thị trấn đã thực hiện xong bước 2 (gồm các thị trấn: Ngọc Lặc, Quảng Xương, Nông Cống, Rừng Thông, Hà Trung, Bến Sung, Vạn Hà); 2/21 thị trấn đã thực hiện xong bước 3 (gồm các thị trấn: Nông Cống, Rừng Thông). Tuy nhiên, do thực hiện ở giai đoạn trước nên các tiêu chuẩn chưa phù hợp với quy định mới (đa phần đều không đảm bảo tiêu chuẩn về diện tích theo quy định mới là 14km2 trở lên hoặc phạm vi mở rộng chỉ lấy một phần các xã lân cận dẫn đến phần diện tích còn lại của xã sau khi sát nhập một phần diện tích vào thị trấn sẽ không đảm bảo tiêu chuẩn của xã tối thiểu là 30km2/50km2 đối với xã miền núi.

Để hoàn thành mục tiêu về phát triển đô thị, theo ông Nguyễn Minh Huân, Phó Giám đốc Sở Xây dựng, thì: Từ nay đến năm 2020, chúng ta phải làm 3 việc là điều chỉnh lại quy hoạch phù hợp với ranh giới, phạm vi sẽ mở rộng địa giới hành chính, sẽ đầu tư để đảm bảo được hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội, đáp ứng cơ bản được tiêu chuẩn của đô thị. Sau đó lập đề án thành lập đơn vị thành chính mới trên phạm vi như đô thị mà thị trấn diện tích tối thiểu phải đạt 14km2, dân số 8.000 người, đấy là một thách thức cần phải có sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị.

Dù có yếu tố khách quan, nhưng thực tế cho thấy, nhiều địa phương chưa thực sự thấy hết được vai trò quan trọng của việc điều chỉnh, mở rộng địa giới hành chính trong việc tạo quỹ đất phát triển đô thị, chưa coi việc thu hút các nguồn lực đầu tư tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội của địa phương. Do vậy, nếu không khắc phục được được tình trạng trên thì việc thực hiện điều chỉnh địa giới hành chính trên địa bàn tỉnh sẽ khó đảm bảo tiến độ và khó đạt được mục tiêu đến năm 2020 tỉnh Thanh Hoá đạt tỷ lệ đô thị hoá 35% trở lên như Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVIII đã đề ra.