Khó khăn trong đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp khu vực miền núi

Hồ Ngọc Quân, xã Phúc Thịnh (Ngọc Lặc) bị xuống cấp, đang rất cần được đầu tư.

Đầu tư xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp đã và đang góp phần quan trọng trong việc nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả kinh tế cho vùng sản xuất tại các huyện miền núi.

Vì vậy, vấn đề này luôn được các sở, ngành và chính quyền các địa phương quan tâm thực hiện. Tuy nhiên, do bị chi phối bởi nhiều yếu tố, nên việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp ở khu vực miền núi còn gặp nhiều khó khăn.

Tại huyện Như Thanh, để tạo điều kiện phát triển nông nghiệp theo hướng thâm canh, nhiều năm qua, huyện đã huy động, lồng ghép nhiều nguồn vốn để đầu tư xây dựng, nâng cấp, tu bổ hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp, như: Hồ, đập, trạm bơm, kênh mương, đường giao thông nội đồng, hệ thống điện... Tính riêng từ đầu năm 2017 đến nay, từ các nguồn vốn lồng ghép, toàn huyện đã kiên cố được hơn 20 km kênh mương; sửa chữa, cải tạo, nâng cấp 29 công trình thủy lợi. Việc đầu tư phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng nông nghiệp đã tạo điều kiện để huyện phát triển được 374 gia trại, trang trại, trong đó có 16 trang trại đạt tiêu chí; đồng thời, thực hiện chuyển đổi và luân canh được 298 ha đất trồng lúa hiệu quả kinh tế thấp sang trồng các cây khác phù hợp với nhu cầu thị trường, cho hiệu quả kinh tế cao hơn.

Mặc dù đã chú trọng đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp, song vẫn chưa đáp ứng được nhu cầu để phát triển nông nghiệp của huyện. Theo thống kê của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Như Thanh, diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn được đầu tư xây dựng hệ thống kênh mương nhằm chủ động nguồn nước trong quá trình sản xuất mới chỉ đáp ứng hơn 50% diện tích, số diện tích còn lại phụ thuộc vào nước trời. Bên cạnh đó, do tác động của thiên tai làm hư hỏng các công trình, trong khi nguồn vốn hạn chế, nên việc sửa chữa, tu bổ không được kịp thời, đồng bộ, khiến nhiều công trình không phát huy được hiệu quả. Còn đối với hạng mục kiên cố hóa hệ thống kênh mương, giao thông nội đồng, do diện tích sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện chủ yếu có địa hình ruộng bậc thang, khiến cho việc xây dựng gặp khó khăn, chi phí cao trong khi nguồn vốn đầu tư hạn chế, không có nguồn vốn đối ứng, nên huyện chưa thể thực hiện đầu tư.

Trên địa bàn huyện Lang Chánh có 3 hồ, 109 đập và 178 km kênh mương phục vụ sản xuất nông nghiệp. Tuy nhiên, các công trình thủy lợi này đa phần đều đã xây dựng từ lâu, tỷ lệ hệ thống kênh mương được kiên cố hóa thấp, phần đa vẫn là đất; năng lực tưới, tiêu thấp; trong khi công tác quản lý, tu sửa, nâng cấp lại hạn chế, nên đa phần đều đã xuống cấp, ảnh hưởng đến sản xuất nông nghiệp. Bởi vậy, nhiều năm qua, huyện Lang Chánh đã quan tâm, lồng ghép nguồn vốn từ các chương trình, chính sách hỗ trợ, như: Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới... Ngoài ra, huyện còn kêu gọi sự đầu tư của các dự án hỗ trợ có vốn đầu tư từ nước ngoài để thực hiện xây mới, tu bổ, nâng cấp các công trình thủy lợi, kiên cố hóa hệ thống kênh mương, xây dựng giao thông nội đồng. Tuy nhiên, do nguồn vốn bố trí hạn chế, nên tỷ lệ cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp được xây mới, nâng cấp, tu bổ vẫn còn thấp. Hiện tỷ lệ hệ thống kênh mương tưới, tiêu được kiên cố hóa trên địa bàn huyện mới được khoảng 30%, tương đương với gần 60 km, có 1 hồ đã xuống cấp nghiêm trọng, khả năng tích nước kém nhưng chưa có nguồn vốn để thực hiện tu sửa, nâng cấp. Đối với hệ thống đập, hiện phần đa vẫn là đắp bằng đất, nên luôn trong tình trạng xuống cấp. Nhìn vào hiện trạng trên cho thấy, tỷ lệ cơ sở hạ tầng được đầu tư phục vụ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện Lang Chánh còn thấp, điều này khiến cho việc phát triển nông nghiệp theo định hướng tái cơ cấu gặp nhiều khó khăn, trở ngại.

Theo đánh giá, phân tích của Phòng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, UBND huyện Lang Chánh, sở dĩ việc đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp trên địa bàn huyện còn hạn chế là bởi, hệ thống cơ sở hạ tầng của huyện có xuất phát điểm thấp, diện tích sản xuất nông nghiệp nhỏ hẹp, manh mún, địa hình dốc, vì vậy muốn đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp đòi hỏi nguồn kinh phí lớn, trong khi nguồn vốn sử dụng để đầu tư chủ yếu từ lồng ghép các chương trình, lại không có nguồn đối ứng, nên bị giới hạn, dẫn đến việc các công trình không được đầu tư xây dựng cũng như tu bổ, nâng cấp đồng bộ, hiệu quả đầu tư không cao. Bên cạnh đó, trong quá trình sử dụng, do hầu hết các công trình được giao cho cấp xã, thôn quản lý theo hình thức cộng đồng, nên việc phát hiện các hư hỏng, xuống cấp không kịp thời, dẫn đến tình trạng nhiều công trình xuống cấp nghiêm trọng, vượt quá khả năng, nguồn lực đầu tư.

Tìm hiểu thêm một số địa phương ở khu vực miền núi, chúng tôi nhận thấy, hiện nay, ngoài trở ngại về vốn, địa hình, thì tâm lý trông chờ, ỷ lại vào nguồn ngân sách Nhà nước, các chương trình, dự án hỗ trợ, thiếu sự chủ động trong việc bố trí nguồn ngân sách hoặc huy động nguồn vốn trong nhân dân để thực hiện đầu tư sửa chữa, nâng cấp các công trình của các huyện miền núi là nguyên nhân khiến việc đầu tư phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp ở khu vực này bị hạn chế. Bên cạnh đó, việc đầu tư cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp ở các địa phương khu vực miền núi chủ yếu đầu tư vào phát triển lĩnh vực trồng trọt, còn lĩnh vực chăn nuôi, nuôi trồng thủy sản còn chưa được quan tâm, dẫn đến việc cơ sở hạ tầng giữa các lĩnh vực chưa đồng đều. Ngoài ra, công tác quản lý hệ thống cơ sở hạ tầng phục vụ sản xuất nông nghiệp ở khu vực miền núi cũng gặp nhiều khó khăn do địa hình rộng, khiến việc kiểm tra, phát hiện những điểm hư hỏng chưa kịp thời.

Hương Thơm