Hoang mang những hố sụt lạ

Một hố sụt trên thân ruộng ở thôn 6, xã Hoằng Khánh (Hoằng Hóa) đã được cỏ dại phủ bề mặt.

Khoảng hơn một năm trở lại đây, trên các ruộng canh tác của người dân thôn 6, xã Hoằng Khánh (Hoằng Hóa) bất ngờ xuất hiện những hố sụt rộng chừng 1 – 2 m2. Anh Nguyễn Duy Khuông, một người dân thôn 6 đã dẫn chúng tôi đi mục sở thị những hố lạ này.

Các hố cơ bản gần như hình tròn, có hố chiều rộng tới 2m, sâu cả mét. Theo lời anh Khuông, các hố xuất hiện chủ yếu là vào các đợt mưa dài ngày khiến nền đất ẩm. Khi mỗi hố sụt xuất hiện, người dân thường dùng đất và cát xung quanh lấp lại ngay nên hiện còn ít dấu vết.

Tại một hố sụt đã cũ trên thân ruộng bỏ hoang, cát tự trôi lấp gần đầy, đã có cỏ mọc nhiều ở phần miệng hố, nhưng khi lấy đi lớp cát bề mặt, đất trong lòng hố đỏ ngầu dạng phù sa. Đất lòng hố cũng rất mềm và sình lầy nên chúng tôi có thể cắm lút cây sào dài hơn 2m mà vẫn chưa cảm nhận được điểm dừng. Đáng nói, ngoài những hố xuất hiện ngay ở bãi bồi canh tác ven sông, thì tại những thân ruộng cơ bản cách dòng sông Mã tới hơn 100m cũng xuất hiện các hố sụt. Không chỉ ở thôn 6, mà ruộng của nhiều thôn trong xã phân bố dọc con sông lớn nhất tỉnh này cũng có hiện tượng sụt đất bất thường như trên. Do người dân không phản ánh nên chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan cũng chưa nắm được sự việc nên chưa đưa ra nguyên nhân trên cơ sở khoa học.

Tuy nhiên, theo suy luận thông thường của nhân dân địa phương, việc xuất hiện các hố sụt nói trên là do khai thác cát quá mức. Bởi lẽ, các tàu cát dùng vòi hút quá sâu khiến lòng sông bị khuyết những phần đáy. Theo các mạch ngầm trong lòng đất, cát dần bị cuốn ra sông để lấp đầy các khoảng sâu nên gây ra các hố sụt. Đáng lo ngại là, nhiều vị trí sụt nằm phía bên kia con đê tả sông Mã được đầu tư kiên cố nên có thể đe dọa đến con đê. Để minh chứng, chúng tôi đã nhờ một người thuyền chài dùng sào đo độ sâu lòng sông đoạn ngay sát bờ tả sông Mã. Bất ngờ thay, lòng sông đoạn cách bãi bồi chưa đầy 10m mà cây sào dài gần 5m được cắm xuống vẫn chưa chạm đáy. Được biết những năm trước đây, đoạn sông Mã qua xã Hoằng Khánh chính là điểm “nóng” khai thác cát. Hàng chục héc – ta đất sản xuất của người dân trong xã đã đổ sụp xuống sông. Nhiều lần nhân dân và chính quyền địa phương phải cắt cử người đi tuần tra để xua đuổi các tàu hút cát trái phép vào ban đêm.

Một điểm “nóng” khác trong khai thác cát trái phép trong ít năm gần đây là đoạn sông Chu qua xã Thiệu Đô (Thiệu Hóa). Trên ruộng canh tác của bà con nơi đây cũng xuất hiện các hố sụt bất thường tương tự tại xã Hoằng Khánh. Trong tâm trạng thấp thỏm lo âu, bà Hoàng Thị Ninh ở thôn 5, xã Thiệu Đô, than thở: Trong 2 năm qua, trên thân ruộng gia đình tôi xuất hiện đầy hố sụt lạ. Đa phần các hố rộng 1 – 2m nhưng có hố sâu trên dưới 2m, rất nguy hiểm nếu sa xuống đây. Khi thấy có hố, bà con ở đây phải san lấp lại ngay, vì rất sợ có người đi qua không để ý sẽ rơi xuống. Chỉ tay vào những ngôi nhà gần đó, bà Ninh cùng một số người đang chăm bón ngô tỏ ra lo sợ: Không hiểu sao cách mép nước sông đến 300m mà vẫn có hố sụt. Những hố này xuất hiện ngày càng gần khu dân cư nên những gia đình ở đây vô cùng lo lắng. “Quá lo lắng và bất an trước tình hình khai thác cát trái phép trên sông gây sụt lún, hồi tháng 8 âm lịch năm ngoái, nhân dân chúng tôi đã lập lều, cắt cử người xua đuổi các tàu cát. Có trường hợp người dân dùng bom xăng ném vào tàu cát, các đối tượng hung hãn chống trả nên từng có lộn xộn. Sau đó chính quyền phải vào cuộc tình hình mới lắng dịu. Tuy có đỡ hơn, nhưng thỉnh thoảng các đối tượng khai thác cát vẫn lén lút hút sát các bãi bồi canh tác” – ông Hoàng Bình Quyền, một người dân cùng thôn 5 của xã cho biết.

Từ những tuyến đê nghìn tỷ bị hư hỏng, rồi người dân ven sông mất đất canh tác và nhiều hệ lụy khác nữa đều do hút cát thiếu quy hoạch, khai thác cát trái phép gây ra. Rồi những hố sụt lạ trên những thân ruộng canh tác gần đây – tuy chưa có cơ quan liên quan nào đưa ra kết luận cụ thể, song nhiều người cho rằng đó là do khai thác cát quá mức gây ra.

Linh Trường