Phát triển nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao:

Hiệu quả và những thách thức

Diện tích rau an toàn ứng dụng công nghệ cao tại thôn Tân Hải, xã Thọ Hải (Thọ Xuân).

Sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao (CNC) là bước đi phù hợp của nền nông nghiệp hiện đại. Tuy nhiên, ngoài những ưu việt, như: Tạo ra các sản phẩm bảo đảm chất lượng, đáp ứng được nhu cầu, thị hiếu của người tiêu dùng, mang lại hiệu quả kinh tế cao thì “lộ trình” ứng dụng CNC vào sản xuất nông nghiệp trên địa bàn tỉnh ta chưa đạt được hiệu quả như kỳ vọng bởi trong quá trình thực hiện vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức.

Cũng canh tác những loại rau màu truyền thống nhưng 8 hộ dân thôn Hải Tân, xã Thọ Hải (Thọ Xuân) đã thu được hiệu quả kinh tế khả quan. Ước tính trên 1 ha canh tác có thể đạt doanh thu gần 400 triệu đồng/năm. Ông Lê Công Tuấn, một trong những hộ dân mạnh dạn đầu tư hệ thống nhà lưới, hệ thống tưới phun sương nhỏ giọt để sản xuất rau an toàn, cho biết: Ban đầu, hầu hết các hộ dân đều ái ngại và lo lắng khi xây dựng mô hình nhà lưới và ứng dụng CNC vào sản xuất rau màu. Song từ tháng 9-2016, được hỗ trợ kinh phí và được cán bộ nông nghiệp huyện, xã hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, người dân đã làm quen với ứng dụng CNC vào sản xuất, đạt được kết quả cao. Trên cùng diện tích canh tác, rau màu trồng trong nhà lưới phát triển tốt, không bị nhiễm sâu bệnh, năng suất và sản lượng cao hơn 1,7 đến 2 lần sản xuất truyền thống. Chất lượng bảo đảm vệ sinh an toàn thực phẩm nên đầu ra ổn định.

Được biết, để tạo động lực cho người dân, huyện Thọ Xuân đã ban hành nhiều chính sách hỗ trợ thiết thực để tạo động lực nhân rộng những mô hình nông nghiệp ứng dụng CNC. Qua đó, từ năm 2016 đến hết vụ xuân năm 2018, trên địa bàn huyện đã phát triển được 21 ha rau an toàn tập trung được sản xuất trong nhà lưới, nhà kính; 10 trang trại chăn nuôi lợn ngoại, gà sinh sản với diện tích 8.000m2 áp dụng công nghệ, máng ăn, máng uống tự động... Nhiều mô hình sản xuất ứng dụng CNC đã được hình thành, mang lại thu nhập hàng trăm triệu đồng/ha/năm cho người dân. Điển hình như: Các mô hình trồng dưa trong nhà lưới ở các xã Xuân Khánh, Xuân Bái, Tây Hồ... cho doanh thu khoảng 1,6 tỷ đồng/ha/năm, trừ chi phí người dân thu lãi gần 700 triệu đồng/ha/năm...; mô hình trồng mía áp dụng công nghệ tưới mặt ruộng tại các xã Thọ Hải, Xuân Bái, Xuân Lai...

Ngoài ra, tại các huyện như: Yên Định, Đông Sơn, Quảng Xương, Thiệu Hóa, Nga Sơn... cũng đang tập trung nhân rộng các mô hình nông nghiệp CNC. Theo đánh giá của Phòng Trồng trọt, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT): Hiện nay, hầu hết các mô hình thí điểm và những mô hình sản xuất nông nghiệp CNC được nhân rộng đều đang phát huy hiệu quả cả về kinh tế và việc ứng dụng các tiến bộ khoa học - kỹ thuật vào quá trình sản xuất. Điều đáng nói là, có tới 80% các mô hình sản xuất nông nghiệp CNC hiện có trên địa bàn tỉnh đã có doanh nghiệp bao tiêu sản phẩm, 20% mô hình còn lại cũng có thị trường ổn định và được người tiêu dùng tin tưởng về chất lượng. Hiệu quả kinh tế mang lại của diện tích sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC thường cao hơn từ 2 lần trở lên so với sản xuất truyền thống.

Hiệu quả bước đầu từ sản xuất nông nghiệp ứng dụng CNC đã được khẳng định, song để nhân rộng và phát triển mô hình nông nghiệp CNC cần có thêm những điều kiện tiên quyết, như: Nguồn nhân lực có trình độ, tay nghề, quỹ đất và vốn đầu tư. Ông Nguyễn Xuân Thiên, Giám đốc HTX cơ giới hóa nông nghiệp Đông Tiến (Đông Sơn), cho biết: Là một trong những HTX đi đầu trong ứng dụng CNC vào sản xuất, trong lộ trình phát triển của mình, HTX cơ giới hóa nông nghiệp Đông Tiến không thể thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, hiểu việc ứng dụng CNC vào sản xuất, sử dụng công nghệ máy móc tự động hóa, ứng dụng tin học vào quản lý... Nhưng thực tế, nguồn nhân lực am hiểu về nông nghiệp, khoa học – kỹ thuật vẫn đang thiếu và yếu. Cũng theo chia sẻ của anh Thiên, trong sản xuất nông nghiệp CNC thì kinh phí đầu tư hệ thống thiết bị, cây trồng, vật nuôi... khá lớn, nếu không có tiềm lực về kinh tế, khó có thể thực hiện. Hơn thế nữa, khi ứng dụng CNC sẽ tạo ra một số lượng nông sản lớn, do đó cần tìm kiếm thị trường, những kênh tiêu thụ ổn định nhằm bảo đảm hiệu quả kinh tế cho sản phẩm.

Trước những nút thắt về nguồn nhân lực, vốn, thị trường tiêu thụ sản phẩm, những năm gần đây, cùng với việc triển khai có hiệu quả những chính sách của Trung ương, tỉnh ta đã ban hành nhiều cơ chế, chính sách ưu tiên cho phát triển nông nghiệp ứng dụng CNC. Đồng thời, tỉnh đã thực hiện hỗ trợ chi phí xây dựng hệ thống: Giao thông, điện, tưới - tiêu, nhà lưới, thu gom và xử lý chất thải, miễn giảm giá thuê đất, thuế... để thu hút được các doanh nghiệp đầu tư vào sản xuất và chế biến các sản phẩm nông nghiệp. Nhờ đó, toàn tỉnh hiện có 700 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp, trong đó, một số doanh nghiệp bước đầu ứng dụng CNC vào sản xuất đã mang lại hiệu quả kinh tế khá tích cực. Đại diện lãnh đạo Sở NN&PTNT, cho rằng: Việc xây dựng và ứng dụng CNC vào sản xuất nông nghiệp trong thời gian qua ở tỉnh ta đã bước đầu tạo hiệu ứng tốt, làm đòn bẩy để phát triển nông nghiệp bền vững. Thời gian tới, các địa phương cần đẩy mạnh công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho người dân về các chủ trương, chính sách phát triển nông nghiệp của tỉnh và huyện, nhất là các chính sách đặc thù hỗ trợ khuyến khích doanh nghiệp đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn; chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn; hỗ trợ phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng sản xuất hàng hóa, ứng dụng CNC.

Bài và ảnh: Lê Hòa